Co to jest depresja, jej przyczyny i rodzaje. Leczenie depresji – leki, leczenie domowe. Czy depresję można wyleczyć?

Depresja stanowi bardzo poważny zespół chorób społeczno-psychicznych. Pacjenci cierpiący z powodu depresji z pozoru niczym nie różnią się od zdrowych osób, jednak na co dzień borykają się z poważną, trudną do wyleczenia chorobą. Leczenie depresji rozpoczyna się od terapii behawioralnej, spotkań z psychologiem, które często zarówno dla samego pacjenta, jak i specjalisty nie są łatwe i wymagają bardzo dużego zaangażowania obu stron. W wielu przypadkach spotkania nie są wystarczające i konieczne staje się wdrożenie farmakoterapii. Jakie grupy leków są stosowane w terapii depresji oraz czy istnieją domowe metody walki z tą chorobą w momencie pojawienia się pierwszych niepokojących objawów? Czy depresja jest chorobą, z której da się wyleczyć?

Co to jest depresja?

Depresja towarzyszy ludzkości niemal od początków życia. Obecnie uznana jest za chorobę i leczona za pomocą tabletek i terapii elektrowstrząsami (ECT). Depresja to nic innego jak stan, w którym przez dłuższy czas występuje i można zaobserwować pogorszenie nastroju, spadek energii życiowej, obniżenie aktywności społeczno – fizyczno – kulturowej oraz zainteresowań. Nie należy jej mylić z chwilową chandrą. Jak pisała Dorotchy Rowe „Depresja jest więzieniem, które człowiek buduje dla samego siebie, i właśnie dlatego może sam otworzyć drzwi i uwolnić się”.

Rodzaje depresji

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Obecnie na depresję może zachorować praktycznie każdy, stąd też psychiatrzy wyróżnili trzy jej kluczowe rodzaje:

Depresja endogenna to choroba psychiczna, która może wystąpić po przykrych wydarzeniach z życia. Zazwyczaj jej objawy utrzymują się rzez kilka miesięcy i wracają do chorego cyklicznie, dlatego niezbędne w tym przypadku jest zastosowanie leczenia farmakologicznego.

– Depresja reaktywna jest krótkotrwała i o mniejszym nasileniu niż depresja endogenna. Często przechodzi pod wpływem psychoterapii oraz wsparcia bliskich osób.

– Depresja maskowana, często mylona z innymi chorobami, ponieważ charakterystycznymi dla niej objawami są: bóle głowy, zaburzenia pamięci, zaparcia, zespół jelita drażliwego.

Przyczyny depresji

Nie da się określić jednej przyczyny, która może wywoływać depresję. Gdyby tak było, lekarze już dawno znaleźliby na nią jakiś cudowny lek. Najczęściej lekarze wymieniają dwa rodzaje przyczyn depresji: przyczyny biologiczne i psychologiczne. Te pierwsze związane są z nieprawidłowym działaniem ośrodkowego układu nerwowego i to właśnie na ich podstawie lekarze opracowali leki na depresję. Psychologiczne przyczyny depresji to z kolei:

– negatywny sposób myślenia,

– brak wiary i nadziei na przyszłość, że coś się uda, a życie będzie lepsze,

– brak wiary we własne możliwości, umiejętności i kompetencje,

– konflikty i błędy wychowawcze,

– izolacja społeczna,

– znęcanie się i molestowanie,

– stawianie wygórowanych wymagań, zarówno sobie jak i innym.

Test na depresję

Depresja jest chorobą cywilizacyjną, stąd też psychiatrzy nieustannie udoskonalają narzędzia  pozwalające na jej prawidłową diagnozę. Obecnie najbardziej znanymi testami na depresję są:

Test 9 pytań (Test PHQ-9) autorstwa doktorów Roberta L. Spitzera, Janet B.W. Williams i Kurta Kroenke. Jego skuteczność wynosi ok. 88% i może być także wykorzystywany do samodzielnej diagnozy. Test na depresję 9 pytań jest bardzo prosty, a jego wypełnienie zajmuje niewiele czasu.

Skala depresji Becka to test na depresję stworzony w 1961 roku. Służy on do przesiewowego rozpoznawania u siebie objawów depresji. Test ten składa się z 21 pytań, które wypełnia się w odniesieniu do konkretnego okresu czasu.

Wyżej wymienione testy na depresję można wykonać samodzielnie w domu, należy jednak pamiętać, że ostateczną diagnozę i tak musi postawić lekarz. Tak więc, jeżeli zaobserwujemy u siebie jakiekolwiek objawy depresji a wyniki testów wykonanych samodzielnie je potwierdzą, warto udać się do lekarza, który jednoznacznie stwierdzi co nam dolega.

Jak leczyć depresję?

Istnieje wiele grup leków przeciwdepresyjnych, które używane są między innymi w zależności od przyczyny pojawienia się objawów czy stanu ogólnego pacjenta. Należy jednak pamiętać, że ze względu na liczne działania niepożądane jakie niesie za sobą stosowanie tych leków, powinny być one zażywane zgodnie z zaleceniami lekarza, z uwzględnieniem regularnych wizyt kontrolnych. Również ze względu na liczne skutki uboczne, prawidłowy dobór leków do potrzeb pacjenta jest często bardzo trudny.

Leki o działaniu przeciwdepresyjnym stosowane w terapii stanów depresyjnych, czyli zespół objawów związanych z długotrwałym obniżeniem nastroju podstawowego w postaci ciągłego przygnębienia, zniechęcenia do życia, obniżeniu zdolności kontaktu z otoczeniem, wycofaniem, a także spowolnieniem myślenia i zaburzeniami rytmu dobowego, mającego związek z dobowym wahaniom nastroju. Jednak depresja to nie tylko zaburzenia nastroju. To także objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak zaparcia lub biegunka, brak apetytu czy układu krążenia: kołatanie serca, zmniejszenie wydolności organizmu. Ze względu na występowanie różnych teorii dotyczących mechanizmu powstawania depresji, również dobór odpowiedniego preparatu nie jest łatwy.

Do grupy leków o działaniu przeciwdepresyjnym charakteryzujących się hamowaniem wychwytu zwrotnego neuroprzekaźników należą trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (TLPD).

Wśród nich  można wyróżnić między innymi amitryptylinę (hamuje wychwyt zwrotny noradrenaliny i serotoniny), stosowaną we wszystkich postaciach depresji, nawet tych z lękiem i niepokojem. Kolejnymi lekami z grupy TLPD jest klomipramina (hamuje mocniej wychwyt zwrotny serotoniny), pomagającą w leczeniu zespołu natręctw, czy imipraminę (mocniejsza blokada wychwytu zwrotnego noradrenaliny), wykorzystywaną oprócz depresji w terapii moczenia nocnego u dzieci. Ze względu na liczne działania niepożądane w postaci drżenia mięśniowego, wysychania błon śluzowych, a także zaparć leczenie rozpoczyna się od mniejszych dawek, a zakończenie leczenia polega na stopniowym zmniejszaniu ilości przyjmowanego leku w celu uniknięcia zespołu odstawiennego.

Kolejnymi lekami w leczeniu depresji są inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), takie jak escitalopram, stosowany w ciężkich przypadkach depresji związanych z myślami samobójczymi, a także inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (SNRI)- reboksetyna, stosowania w leczeniu różnego rodzaju depresji bez objawów lęku. Często stosowanymi lekami w terapii zaburzeń lękowych, zespołów fobicznych czy depresji atypowych są inhibitory enzymu odpowiedzialnego za rozkład amin (MAO). Jako przedstawiciela można wymienić moklobemid. Osobną grupę leków przeciwdepresyjnych stanowią substancje o działaniu receptorowym, o działaniu zwiększającym wyrzut noradrenaliny (mianseryna) lub noradrenaliny i serotoniny (mirtazapina). Oprócz działania przeciwdepresyjnego, wykazują także działanie uspokajające, przeciwlękowe oraz przeciwwymiotne. Korzystnym działaniem tych leków jest również wpływ na poprawę apetytu, stąd znajdują zastosowanie w leczeniu depresji ze współtowarzyszącym zaburzeniem odżywiania.

Ostrożny dobór tej grupy leków jest ważny u pacjentów w starszym wieku ze względu na stosowanie wielu leków na różne jednostki chorobowe, a także ze względu na problem z rozróżnieniem naturalnego obniżenia funkcji poznawczych związanego z wiekiem, a problemu jakim jest depresja.  

Depresja leczenie domowe

Istnieje wiele preparatów ziołowych, po które sięgają pacjenci w przypadku problemów z zaburzeniami nastroju oraz epizodach depresyjnych. Szczególnie sytuacja ma miejsce w przypadku wzmożonego narażenia na stres, silnego przemęczenia lub smutnych sytuacji życiowych, takich jak śmierć kogoś bliskiego. W tym przypadku można stosować preparaty dostępne bez recepty, które znajdują zastosowanie głównie w leczeniu epizodów depresyjnych, czyli przemijających zaburzeń nastroju w sytuacji wzmożonego stresu, spowodowanego ciężkim okresem w pracy, szkole lub życiu osobistym.

W leczeniu epizodów depresyjnych wynikających najczęściej ze zbyt wysokiego poziomu stresu zastosowanie znajdują ziołowe preparaty w skład których wchodzą substancje pochodzenia roślinnego: liść melisy (łac. Melissae folium), korzeń kozłka lekarskiego (łac. Valerianae radix), ziele dziurawca (łac. Hyperici herba) oraz szyszka chmielu (łac. Lupuli flos). Wśród wymienionych substancji roślinnych duże znaczenie w leczeniu depresji posiada dziurawiec zwyczajny. Swoje działanie zawdzięcza przede wszystkim dużej zawartości substancji bioaktywnych, między innymi hyperycyny, hyperforyny, olejków eterycznych, flawonoidów oraz ksantonów. Dziurawiec charakteryzuje się silnym działaniem hamującym wychwyt zwrotny neuroprzekaźników: serotoniny, adrenaliny czy noradrenaliny. Działanie przeciwdepresyjne posiadają wyciągi etanolowe i olejkowe. Ziele dziurawca jest przedmiotem licznych badań klinicznych nie tylko ze względu na właściwości antydepresyjne, ale także działanie antyoksydacyjne i neuroprotekcyjne. Niestety, ze względu na liczne interakcje z lekami, między innymi doustną antykoncepcją hormonalną, dekstrometorfanem, popularnym lekiem przeciwkaszlowym czy simwastatyną, stosowaną w leczeniu hipercholesterolemi, znajduje zastosowanie tylko u wąskiej grupy pacjentów. Dodatkowo może powodować fotochromatozy, czyli uczulenia skórne w kontakcie z promieniami słonecznymi, dlatego podczas stosowania preparatów dziurawca należy unikać ekspozycji na słońce i stosować kremy z filtrem ochronnym.

Kolejnym obiecujących surowcem jest szafran pospolity, znany przede wszystkim ze swoich wartości kulinarnych. Spotykany jest również pod nazwą krokus zwyczajny. Już od wielu lat stosowany jest w medycynie wschodniej jako preparat wspomagający trawienie, a  także działający przeciwdepresyjnie. Mechanizm wpływający na poprawę nastroju polega na zwiększeniu stężenia neuroprzekaźników: serotoniny oraz dopaminy w OUN (ośrodkowy układ nerwowy). Kwiaty szafranu bogate są przede wszystkim w krocetynę, karotenoidy, zeaksantynę oraz safranal, który jako naturalny związek zbliżony jest do syntetycznych substancji wykorzystywanych w preparatach antydepresyjnych. Szafran znajduję także zastosowanie w łagodzeniu objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Niektóre kultury przypisują mu miano panaceum, wykazującego działanie przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, przeciwdrgawkowe i antyoksydacyjne. To ostatnie znalazło swoje zastosowanie w kosmetologii, wykorzystując szafran do produkcji kremów przeciwzmarszczkowych. Podobnie jak w przypadku dziurawca, również szafran daje obiecujące wyniki w badaniach klinicznych.

Na pewno koleją ważną rolę w terapii depresji odgrywa wsparcie ze strony najbliższych oraz zaufanie do lekarza prowadzącego. Pacjent musi być przekonany, że jego choroba nie jest bagatelizowana i ma prawo do uzyskania pomocy na wysokim poziomie. Pomocne mogą okazać się regularne spotkania grup wsparcia oraz rozmowy z innymi pacjentami.

Czy depresję można wyleczyć?

Leczenie depresji jest najczęściej wieloletnim procesem, który stanowi połączenie odpowiednio dobranych, spersonalizowanych leków w połączeniu z odpowiednią terapią psychologiczną. Ze względu na to, że depresja stanowi wstydliwą chorobę, często pacjenci trafiają do lekarza zbyt późno. Zdarza się także, że pacjenci nie zdają sobie sprawy z powagi choroby i w momencie, gdy przestają radzić sobie z problemami, sięgają po używki takie jak: alkohol, papierosy czy narkotyki. W takiej sytuacji leczenie jest znacznie utrudnione ze względu na konieczność wysłania pacjenta na leczenie odwykowe, a następnie wprowadzenie terapii, która ma wyleczyć podstawową przyczynę uzależnienia.

Podsumowując, obecnie depresja stanowi poważny problem społeczny. Według statystyk na to schorzenie cierpi ponad 350 milionów ludzi na świecie, z czego dwukrotnie częściej chorują kobiety. Bardzo często jest przyczyną niepełnosprawności pacjentów, a co za tym idzie ma olbrzymi wpływ na życie osobiste oraz zawodowe. Istnieje wiele grup wsparcia, także w postaci anonimowych „telefonów zaufania”, które dostarczają pacjentom doraźnej pomocy psychicznej i motywują do zgłoszenia się do specjalisty. Tylko szybkie postawienie diagnozy i wdrożenie terapii farmakologicznej oraz zajęć z psychologiem może zapewnić poprawę kondycji psychicznej i powrót do zdrowia.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *