Choroby otępienne związane są z utratą komórek nerwowych. Ryzyko ich wystąpienia rośnie wraz z wiekiem. Jest to szeroka grupa zaburzeń, które prowadzą do stopniowego obniżania się zdolności myślenia i zapamiętywania. Wśród nich wyróżnia się otępienie czołowo-skroniowe. Jak powstaje i czym się objawia? Czy da się je leczyć?
Co to jest otępienie czołowo – skroniowe?
Otępienie czołowo-skroniowe (w skrócie FTD od ang. frontotemporal dementia) to grupa chorób neurozwyrodnieniowych, wśród których wyróżnić można wariant czołowy, wariant skroniowy, wariant behawioralny, chorobę Picka oraz postępującą afazję bez utraty mowy. Schorzenia te występują rzadko – stanowią one 10-25% wszystkich otępień. Ich objawy związane są przede wszystkim z utratą zdolności językowych i zaburzeniami zachowania. Otępienie czołowo-skroniowe dotyka głównie osoby w piątej i w szóstej dekadzie życia. Szanse zachorowania rosną, jeśli u któregoś z krewnych występowało FTD. Proces chorobowy trwa kilka lat i nie ma możliwości jego zatrzymania.
Otępienie czołowo – skroniowe – objawy
Otępienie czołowo-skroniowe najczęściej cechuje się podstępnym i powolnym rozwojem, a więc może być trudno je zauważyć. Najbardziej przykuwają uwagę problemy z mową, zaburzenia zachowania, a także pogłębiające się zmiany w osobowości. Objawy podzielić można na kilka grup:
- zaburzenia zachowania (m.in. impulsywność, zaniedbywanie higieny osobistej, hiperaktywność, zanik umiejętności społecznych, prowokacyjne
- zachowania seksualne, brak kontroli);
- zaburzenia psychiczne (najczęściej afektywne i lękowe, może wystąpić też obojętność emocjonalna);
- zaburzenia mowy (na ogół utrata płynności mowy, parafazja – przekręcanie słów, echolalia – niepotrzebne powtarzanie słów, zubożenie słownictwa);
- objawy somatyczne (np. niskie ciśnienie krwi, nietrzymanie moczu).
Otępienie czołowo – skroniowe – przyczyny
Przyczyną występowania otępienia jest namnażanie się białek tau w okolicach skroniowo-czołowych. Niestety, nie uzyskano jeszcze pełnej odpowiedzi na pytanie, co powoduje ich wzrost. Białka mają jednak bardzo negatywny wpływ na tkankę nerwową, prowadząc do zaburzenia przewodnictwa między komórkami nerwowymi, a także do ich obumierania. Badając przyczyny otępienia czołowo-skroniowego zwraca się uwagę na aspekt dziedziczenia tej choroby.
Otępienie czołowo – skroniowe – dziedziczenie
Aż u 40-50% pacjentów z otępieniem czołowo-skroniowym przyczyną choroby są czynniki genetyczne, najczęściej dziedziczenie autosomalne dominujące. Szacuje się, że bliscy osób cierpiących na FTD mają aż 3,5 wyższe ryzyko zachorowania niż inne osoby z populacji. Niestety, świadomość, że jest się w grupie ryzyka nie pozwala na wdrożenie leczenia przyczynowego. Wciąż nie wiadomo jak zapobiegać namnażaniu się białek tau w płatach skroniowym i czołowym.
Zapamiętaj: Otępienie czołowo-skroniowe (w skrócie FTD od ang. frontotemporal dementia) to grupa chorób neurozwyrodnieniowych, wśród których wyróżnić można wariant czołowy, wariant skroniowy, wariant behawioralny, chorobę Picka oraz postępującą afazję bez utraty mowy.
Otępienie czołowo – skroniowe – leczenie
Niestety, nie ma skutecznej terapii, pozwalającej na zahamowanie postępujących procesów otępiennych. Średni wiek przeżycia wynosi 8 lat, które wiążą się ze stopniową utratą kontroli nad zachowaniem i mową, a także powolnymi zmianami w osobowości. W przebiegu choroby stosuje się jednak środki psychotropowe z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny czy noradrenaliny, które łagodzą objawy związane z zaburzeniami zachowania. Warto także otoczyć pomocą psychologiczną rodzinę chorego, na którą spada ciężar opieki i radzenia sobie z postępującymi i przykrymi w odbiorze objawami. Dużą rolę odgrywa także psychoedukacja, dzięki której bliscy lepiej poznają specyfikę choroby.
Czy wiesz że: otępienie czołowo-skroniowe w równym stopniu dotyka kobiet i mężczyzn?
FTD polega na stopniowej utracie komórek nerwowych, co objawia się głównie zaburzeniami mowy i zachowania. Proces chorobowy trwa kilka lat i niestety, nie da się go zatrzymać. Dotyka on najczęściej osoby powyżej 50. roku życia.