Uszkodzenia nerwów powszechnie występują w społeczeństwie i mogą być następstwem urazu, infekcji, podrażnienia termicznego, czy jako powikłania stosowania leków. Ich następstwem może być porażenie mięśni, bądź zaburzenia czucia w tym nerwoból, nazywany także neuralgią. Spośród wszystkich rodzajów nerwobóli najczęściej występuje neuralgia nerwu trójdzielnego (około 90% wszystkich przypadków), która dotyczy około 6 000 osób w Polsce [1].
Co to jest neuralgia nerwu trójdzielnego?
Neuralgia występuje w postaci napadów ostrego przeszywającego bólu, które trwają kilka do kilkunastu sekund. Pojawiają się one w obrębie unerwienia nerwu trójdzielnego, czyli twarzy i najczęściej są jednostronne. Ze względu na to, że nerw trójdzielny zaopatruje czuciowo twarz i ruchowo mięsień żwacz występuje wiele czynników wywołujących napady, takich jak: jedzenie, mówienie, golenie, podmuchy zimnego wiatru, dotyk, itp. Choroba ta dotyczy głównie kobiet między 40 – 60 rokiem życia [1][2].
Neuralgia nerwu trójdzielnego – objawy
Głównym objawem neuralgii nerwu trójdzielnego są napady ostrego przeszywającego bólu ograniczone do twarzy. Może im towarzyszyć grymas, szczękościsk i łzawienie oczu. Najczęściej występują one jednostronnie, ale mogą dotyczyć obu stron twarzy. Napady występują z różną częstotliwością, początkowo co kilka dni, a w miarę postępowania choroby nawet kilkadziesiąt razy dziennie, co znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie. Oczywiście ich częstotliwość zależy od czynników wywołujących (spustowych), którymi są jedzenie, mówienie, golenie, podmuchy zimnego wiatru, dotyk, itp. Ze względu na ten ostatni często występuje sezonowe nasilenie objawów w czasie zimy.
Neuralgia nerwu trójdzielnego – przyczyny
Uszkodzenie nerwu trójdzielnego może być chemiczne fizyczne lub mechaniczne. Często jest wynikiem ucisku tętniaka na nerw, ale także guza, czy innych zmian litych. W przypadku obustronnego występowania objawów przyczyną jest najpewniej stwardnienie rozsiane lub inne choroby demielinizacyjne (niszczące osłonki neuronów). Niezależnie od rodzaju uszkodzenie wywołuje zaburzenie pracy nerwu i powoduje przesyłanie nieprawidłowych impulsów do mózgu, który odbiera to jako ból. Jednakże występują przypadki samoistnego wystąpienia neuralgii, której przyczyna cały czas pozostaje niejasna [1][2].
Źródło: https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie/rysunek-3d-z-bliska-twarzy-na-mapie-miesni_1036782.htm#page=1&query=head%20anatomy&position=4
Neuralgia nerwu trójdzielnego – diagnostyka
Diagnostyka opiera się głównie na objawach klinicznych, gdzie ważne jest określenie charakteru bólu (ostry, kłujący), czasu jego trwania (sekundy), napadowego charakteru i obecności czynników spustowych. Należy jednak przeprowadzić badanie rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej w celu znalezienia, bądź wykluczenia obecności zmian ogniskowych takich jak tętniaki, guzy, narośla kostne, itp. W rezonansie magnetycznym powinny być także widoczne ogniska demielinizacji w przebiegu stwardnienia rozsianego. Jeśli nie ma żadnej namacalnej przyczyny, czy udowodnionej ekspozycji na czynniki chemiczne lub fizyczne (np. promieniowanie jonizujące), które mogły uszkodzić nerw mamy do czynienia z postacią samoistną, czyli pierwotną. Z kolei, gdy udaje się znaleźć taką przyczynę mamy do czynienia z postacią wtórną. Rozróżnienie to jest ważne ze względu na podejście terapeutyczne [1][2].
Jak wyleczyć neuralgię nerwu trójdzielnego?
W przypadku wtórnej postaci neuralgii należy zająć się leczeniem przyczyny uszkodzenia nerwu, np. wycięcie guza, zamknięcie lub usunięcie tętniaka, leczenie stwardnienia rozsianego itp. Jednak nie jest to jedyna część terapii, ponieważ najczęściej konieczne jest wdrożenie leków stabilizujących i polepszających stan nerwu, tak jak to ma miejsce w leczeniu postaci pierwotnej. W farmakoterapii tej stosuje się leki przeciwpadaczkowe (antyepileptyki), a spośród nich najczęściej karbamazepinę [2].
Czy wiesz że: neuralgia nerwu trójdzielnego odpowiada za 90% przypadków wszystkich rodzajów neuralgii?
Leki te stabilizują przewodnictwo impulsów w nerwie, a pełny efekt ich działania jest widoczny dopiero po około 2-4 tygodniach stosowania. Pamiętając o skutkach ubocznych antyepileptyków, takich jak senność, należy zacząć terapię od małej dawki i stopniowo ją zwiększać, aby zminimalizować ich nasilenie lub nie dopuścić do wystąpienia. Łączenie kilku preparatów w celu uniknięcia dużych dawek jednego leku również bywa pomocne. Kiedy farmakoterpia jest niewystarczająca sięga się po metody inwazyjne, takie jak ostrzyknięcie nerwu alkoholem, krioterapię, czy termiczne uszkodzenie nerwu. Metody te mają na celu zniesienie przewodnictwa nerwu trójdzielnego, który przestaje funkcjonować, jednakże występuje spory odsetek (około 60 %) nawrotu objawów. Dlatego można przeprowadzić całkowite uszkodzenie nerwu, aby do tego nie dopuścić [1][2].
Zapamiętaj: Diagnostyka neuralgii nerwu trójdzielnego opiera się głównie na objawach klinicznych, gdzie ważne jest określenie charakteru bólu (ostry, kłujący), czasu jego trwania (sekundy), napadowego charakteru i obecności czynników spustowych.
Chociaż wydawałoby się, że neuralgia nerwu trójdzielnego nie jest schorzeniem poważnym, to napady ostrego bólu znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie i i czasowo eliminują chorego z życia zawodowego. Ze względu na swój nieprzyjemny charakter choroba ta jest bardzo uciążliwa dla pacjentów i wymaga szybkiego wdrożenia leczenia. Warto pamiętać, że neuralgia nerwu trójdzielnego może być jedynym objawem zagrażającego życiu tętniaka lub nowotworu ośrodkowego układu nerwowego i nie należy jej bagatelizować, czego na szczęście ze względu na ból chorzy nie robią [1][2].