To, że niemowlaki wkładają do buzi różne przedmioty nikogo specjalnie nie dziwi. Dziecko w ten sposób stymuluje się sensorycznie i odkrywa otaczającą go rzeczywistość. Problem zaczyna się jednak, kiedy maluszek poszczególne przedmioty zaczyna spożywać. Należy wówczas bacznie przyglądać się dziecku oraz obserwować rozwój wydarzeń. Bywa, że objaw się utrzymuje. Można wówczas zdiagnozować zaburzenie zwane picą. Jak ją leczyć?
Co to jest pica?
Termin pica pochodzi od sroki zwyczajnej, której naukowa nazwa to pica pica. Ptaki te spożywają artykuły niejadalne, co również zdarza się w przypadku dzieci. Można spotkać się z sytuacjami, kiedy maluch uporczywie konsumuje niejadalne substancje, jak włosy, ubrania, farbę na ścianie czy papier. Objaw ten może być symptomem bardziej złożonego zaburzenia psychicznego lub być względnie izolowanym zachowaniem o patologicznym charakterze. Pica to jednostka chorobowa, która wciąż pod wieloma względami pozostaje niewiadomą, zwłaszcza, jeśli chodzi o jej etiologię. Jedno jest pewne: może ona stanowić śmiertelne zagrożenie.
Objawy picy
Objawy picy to spożywanie niejadalnych substancji. Wśród niemowlaków są nimi najczęściej elementy ubrania, włosy i paznokcie, drewniane przedmioty, ziemia czy farba. Symptom ten musi występować co najmniej dwa razy w tygodniu i utrzymywać się minimum miesiąc. Bardzo ważne jest także, aby objaw nie był powiązany z normami kulturowymi i religijnymi. Jeśli te kryteria są spełnione, wówczas można podejrzewać u dziecka picę.
Przyczyny picy w niemowlęctwie
Przyczyny picy nie zostały jednoznacznie określone. Zakłada się, że jej geneza jest wieloczynnikowa, a przyczyny mają charakter biochemiczny, kulturowy, psychospołeczny i środowiskowy. Popularnym wytłumaczeniem jest niedobór witamin oraz soli mineralnych, jak cynk, żelazo i wapń. Przyczyną może być również niedokrwistość, za którą stoi deficyt żelaza. Wskazuje się także na deprywację lub nadmierną stymulację środowiska. Niektórzy kładą nacisk na czynniki natury psychologicznej jak napięcie i traumy, zwraca się uwagę na zjawisko zwane w orientacji psychodynamicznej fiksacją oralną (czyli nadmierne skupianie się na zachowaniach, które są związanie z zaspokajaniem popędów związanych z oralnymi częściami ciała, jak usta czy gardło). Spożywanie niejadalnych przedmiotów bywa też objawem upośledzenia umysłowego bądź całościowego zaburzenia rozwoju.
Czy wiesz że: już w średniowiecznych źródłach można znaleźć opis objawów charakterystycznych dla zaburzenia jakim jest pica?
Jak leczyć picę?
Pica na ogół ustępuje samoczynnie i nie wymaga leczenia. W większości przypadków ma ona łagodny przebieg. Trzeba jednak mieć na uwadze, że zaburzenie jest dla dziecka bardzo niebezpieczne. Na skutek spożywania różnych substancji może się ono udusić się lub zatruć. Dlatego najważniejsza jest uważna obserwacja malucha oraz usunięcie niebezpiecznych i toksycznych przedmiotów z jego otoczenia. Zaleca się konsultację z dietetykiem w celu oceny diety dziecka i ewentualnej jej modyfikacji. Pomocny może okazać się plan stymulacji sensorycznej, który odwróci uwagę dziecka od spożywania niejadalnych substancji. Jeśli w rodzinie istnieje wiele problemów i stresów, można rozważyć psychoterapię rodzinną. Napięcia rodziców i najbliższych często udzielają się dziecku, czego wyrazem może być opisywany objaw. Jeśli sytuacja jest trudna do kontrolowania, zaleca się trening awersyjny. Polega on na oduczaniu dziecka spożywania poszczególnych przedmiotów poprzez stosowanie kar. Metoda ta jednak jest ryzykowna i może skutkować problemami emocjonalnymi u dziecka. Dlatego ważne jest, by opracować z psychologiem odpowiedni plan treningu i nie być wobec malucha zbyt surowym.
Pica w dzieciństwie
Pica występuje nie tylko u niemowląt, ale również u starszych dzieci, a czasem nawet u dorosłych. Dziecko, które jest większe ma szerszy dostęp do różnego rodzaju substancji. Może ono spożywać takie rzeczy jak piasek, insekty, liście, odchody zwierzęce, kurz, kredę, a nawet plastikowe przedmioty. Ponieważ dziecko jest bardziej niezależne w swoich działaniach, kontrola nad nim jest dla jego opiekunów trudniejsza. Niestety, zaburzenie jest tak samo dla dziecka niebezpieczne jak w przypadku niemowlaków. Jeśli objawy utrzymują się miesiąc, niezbędna jest konsultacja z lekarzem.
Zapamiętaj: Pica to jednostka chorobowa, która wciąż pod wieloma względami pozostaje niewiadomą, zwłaszcza, jeśli chodzi o jej etiologię. Jedno jest pewne: może ona stanowić śmiertelne zagrożenie.
Pica to choroba, która często ustępuje samoistnie. Nie można jej ignorować. Na skutek jedzenia różnych obiektów, dziecko może zatruć się, zakrztusić czy zarazić pasożytami. Dlatego bardzo ważna jest obserwacja malucha oraz stworzenie mu w miarę możliwości bezpiecznego otoczenia.