Zakażenia u kobiet ciężarnych oraz płodów są bardzo trudnym zagadnieniem w ginekologii i położnictwie. Opieka nad ciężarną powinna składać się z codziennej profilaktyki chorób oraz edukacji pacjentki. Zakażenia o różnej etiologii manifestują się podobnymi objawami w tej grupie pacjentek, dlatego tak ważne jest doświadczenie lekarza.
Co to jest TORCH?
Jest to powszechnie przyjęty międzynarodowy skrót utworzony z pierwszych liter czynników zakaźnych wywołujących toksoplazmozę, różyczkę, cytomegalię i zakażenia wirusami opryszczki. Zespół ten dotyczy chorób i objawów wywołanych u płodu, jednakże aby wirus zaatakował płód musi znajdować się w organizmie ciężarnej. Każda z tych chorób może oczywiście dotknąć również kobietę nie ciężarną. Bycie w ciąży podczas zakażenia taką chorobą jest dodatkowo niebezpiecznie, gdyż atakuje ona płód.
T – Toxoplasma gondii wywołujące toksoplazmozę,
O (ang. others-inne) – kiła, listerioza, wirusowe zapalenie wątroby i zakażenie HIV,
R – Rubella virus wywołujący różyczkę,
C – wirus cytomegalii,
H – Herpes simplex virus wywołujący opryszczkę.
Zespół TORCH – objawy
Objawy zależą od poszczególnej choroby, a ich przebieg u płodu może przebiegać bezobjawowo albo pełnoobjawowo. Do najczęstszych objawów należą wcześniactwo, żółtaczka oraz powiększenie wątroby i śledziony – hepatosplenomegalia. W zależności w którym trymestrze doszło do zakażenia objawy będą inne. Jeżeli do zakażenia doszło na początku ciąży, może dojść do śmierci płodu oraz samoistnego poronienia albo niedorozwoju płodu.
Czy wiesz że: najczęstszą chorobą zakaźną wrodzoną jest CMV- cytomegalia i jest ona najczęstszą przyczyną zaburzeń rozwojowych u dzieci?
Zakażenia w ostatnim okresie ciąży mogą skutkować sepsą i przedwczesnym porodem oraz zaburzeniami rozwojowymi dziecka. Może również dojść do zapalenia płuc u płodu, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych oraz zmian skórnych- wybroczyn, pęcherzyków oraz wysypek plamisto-grudkowych. Wrodzone zakażenie cytomegalii, które dotyka 1-2% dzieci w 90% przebiega bezobjawowo, natomiast najczęstszym objawem są zaburzenia w układzie nerwowym i czerwonokrwinkowym, głuchota oraz padaczka. Takie dzieci mają 3-4 razy większe ryzyko zachorowania na najczęstszą białaczkę u dzieci – ALL- ostrą białaczkę limfoblastyczną.
Zespół TORCH – przyczyny
Źródłem zakażenia jest matka. Płód, aby żyć musi dostawać od matki potrzebne składniki odżywcze, niestety tą samą drogą – przez łożysko – dostają się także wirusy oraz bakterie. Te drobnoustroje atakują płód i powodują niebezpieczne choroby.
Zespół TORCH – diagnostyka
W przypadku zakażeń wrodzonych diagnostykę możemy prowadzić już w ciąży. Diagnostyka polega na badaniu poziomu przeciwciał w surowicy matki. Przeciwciała to białka układu odpornościowego, które powstają po kontakcie z patogenem.
Zapamiętaj: Zespół TORCH jest to międzynarodowy skrót utworzony z pierwszych liter czynników zakaźnych wywołujących toksoplazmozę, różyczkę, cytomegalię i zakażenia wirusami opryszczki.
Określenie poziomu konkretnej klasy przeciwciał we krwi, mówi nam czy zakażenie było w przeszłości, jest teraz albo nigdy nie wystąpiło. Przeciwciała wytworzone w płodzie, przechodzą do krążenia matki. Kobiecie łatwiej pobrać krew niż płodowi, dlatego stosuje się taki rodzaj diagnostyki, który jest jak najmniej inwazyjny. Wyniki te niestety mogą być często fałszywie dodatnie i mogą spowodować niepokój ciężarnej. Najlepszym i najdokładniejszym sposobem wykrycia choroby jest wykrycie materiału genetycznego wirusa we krwi. Aby wykryć zakażenie u dziecka i określić czy jest to zakażenie wrodzone czy nabyte, należy zbadać dziecko w pierwszych tygodniach życia dziecka.
Zespół TORCH – leczenie
Leczenie zależne jest od rodzaju zakażenia i jest to zwykle leczenie szpitalne. Dodatkowo jest ono bardzo trudne, gdyż wiele z tych chorób przebiega bez objawów, dlatego tak ważna jest profilaktyka. Ważnym postępowaniem u kobiet w ciąży są szczepienia przeciwko różyczce. Profilaktyka przed zakażeniem toksoplazmozą polega na higienie i ograniczeniach jedzeniowych – zakaz jedzenia surowego mięsa.
Zakaźne choroby wrodzone to bardzo ważne zagadnienie w pediatrii i położnictwie. Ich wczesne wykrycie może uratować życie i zdrowie przyszłego dziecka. Podczas ciąży bardzo ważna jest profilaktyka chorób oraz systematyczne kontrole u lekarza.