Zaparcia w ciąży dotykają znaczną część kobiet. Są one uciążliwe i nasilają się wraz z rozwojem ciąży. Dlaczego dotykają one kobiety ciężarne i jak sobie poradzić z zaparciami w warunkach domowych?
Zaparcia w ciąży
Kobiety w ciąży to specyficzna grupa, która wskutek swojego stanu fizjologicznego, jakim jest ciąża, znacznie częściej cierpi na zaparcia. Wynikają one przede wszystkim ze zmian zachodzących w organizmie kobiety. Wzmożone wydzielanie progesteronu w drugim i trzecim trymestrze oraz powiększająca się macica, w której rozwija się płód powoduje rozleniwienie ścian jelit, a co za tym idzie spowolnienie perystaltyki jelit i zaleganie mas kałowych, co powoduje zaparcia [1]. Ponadto zbyt mała aktywność fizyczna, obecność powiększających się hemoroidów, suplementacja wapniem czy żelazem również wpływają na powstawanie zaparć [2].
Warto wspomnieć o konsekwencjach przewlekłych zaparć, jakimi są w pierwszej kolejności hemoroidy. Nieleczone żylaki odbytu mogą prowadzić do uporczywych i przewlekłych zaparć, a w konsekwencji mogą przyczyniać się do powstania raka jelita grubego [1], dlatego ważne są działania, które wyeliminują bądź w maksymalny sposób załagodzą zaparcia.
Domowe sposoby na zaparcia w ciąży
Kobiety ciężarne powinny przede wszystkim wprowadzić dietę bogatą w błonnik pokarmowy, który sprzyja lepszej pracy jelit. Zaleca się spożywanie błonnika w ilości 30–40 g dziennie. Taką podaż można uzyskać poprzez produkty zbożowe typu otręby czy makaron razowy, surowe i suszone owoce. Badania naukowe dowodzą o korzystnym wpływie spożywania kiwi przed posiłkiem na lepsze trawienie [3]. Ponadto warto spożywać kisiel z siemienia lnianego z uwagi na dużą zawartość błonnika pokarmowego. Kisiel przygotowuję się w bardzo prosty sposób. Zalewamy ciepłą wodą łyżkę mielonego siemienia lnianego i odstawiamy na kilka godzin. Natomiast całe ziarna- zimną wodą tworząc macerat. Niezwykle ważny jest rodzaj stosowanego ziarna oraz woda jaką stosujemy. W przypadku używania zmielonych ziaren konieczna jest gorąca woda z uwagi na jej dezaktywujące działanie enzymu, który jako aktywna forma prowadzi do wytworzenia toksycznego dla organizmu cyjanowodoru. Bez aktywności enzymu cyjanowodór nie powstanie. Jako że enzym jest białkiem, to wyższa temperatura (co najmniej 40 stopni) powoduje jego denaturację. Kisiel taki można również spożywać z dodatkami różnych owoców, co wzbogaci smak. Zaleca się spożywanie naparu z siemienia lnianego raz na 3–4 dni.
Ponadto warta polecenia jest kuracja suszonymi śliwkami, które uprzednio moczymy w gorącej wodzie. Całość pozostawiamy na noc, zjadamy śliwki oraz wypijamy napar, który jest bombą błonnikową oraz źródłem sorbitolu (naturalny cukier ze śliwek mający działanie przeczyszczające )[3].
Domowe sposoby na zaparcia w ciąży poza zbilansowaną dietą polegają na wykorzystaniu naparu odpowiednich ziół: rumianku, kopru włoskiego, mniszka lekarskiego i cykorii. Dodatkowo warto zrobić napar z kwiatów śliwy, pączków brzozy i mielonych nasion pietruszki. Tego typu napary usprawniają trawienie[3].
Z produktów spożywczych, to przede wszystkim kefir i maślanka powinna poprawić pracę jelit z uwagi na zawarte w nich bakterie mlekowe [3].
Ponadto regularna aktywność fizyczna, 30 minut codziennie pomoże w profilaktyce zaparć. Może być to spacer, pływanie, fitness dla ciężarnych [4] oraz odpowiednie nawodnienie organizmu poprzez wypijanie co najmniej 2 litrów płynów dziennie. Alternatywą może być także szklanka wody z sokiem z cytryny czy szklanka wody z sokiem z ogórków kiszonych – spożywane na czczo wspomagają prawidłowe trawienie.
Podsumowując, istnieje wiele domowych sposobów na zaparcia w ciąży, jednak warto pamiętać, że każda ciąża jest inna. Zbyt częste i notoryczne stosowanie dużej ilości siemienia lnianego może mieć działanie estrogenne, a z kolei stosowanie kuracji z suszonych śliwek przez długi czasu może przynieść silny efekt przeczyszczający, który jest niepożądany u kobiet w ciąży. Przed zastosowaniem każdej z metod należy poradzić się swojego lekarza prowadzącego, który podpowie, jaki sposób będzie bezpieczny zarówno dla matki, jak i dla dziecka.
Dieta na zaparcia w ciąży
Dieta na zaparcia w ciąży powinna być oparta na zasadach zdrowego żywienia. Instytut Żywności i Żywienia proponuje dietę na zaparcia, która opiera się na stosowaniu diety bogatoresztkowej, pełnej produktów fermentowanych, które zawierają bakterie mlekowe. Z diety należy wyeliminować słodycze i tłuste pokarmy. Ważna jest odpowiednia temperatura posiłków oraz dokładne gryzienie i żucie pokarmów. Warto także pamiętać o odpowiedniej podaży płynów, które powinny wynosić ok. 2,5 litra dziennie.
Produkty zalecane to:
- pieczywo żytnie, mieszane, graham,
- produkty pełnoziarniste, ryż brązowy, płatki owsiane, otręby pszenne, kasza gryczana, jęczmienna,
- chude mięso np. cielęcina, królik, kurczak, indyk (bez skóry), królik, gołąb, perliczka,
- chude ryby np. dorsz, sola, szczupak, morszczuk, mintaj, sandacz, flądra,
- warzywa, w tym kiszona kapusta, ogórki kiszone (a także szczególnie papryka, buraki) i soki warzywne,owoce świeże i suszone (szczególnie śliwki, rodzynki, figi),
- chude mleko i napoje fermentowane (do 2% tłuszczu) np. kefir, zsiadłe mleko,
- siemię lniane,
- woda mineralna, herbatki owocowe.
Produkty, które należy ograniczyć/wyeliminować:
- szparagi, groch, fasola, warzywa kapustne, ogórki zielone,
- grzyby,
- czereśnie,
- orzechy,
- słodycze, szczególnie z czekoladą,
- tłuste, pieczone, smażone, grillowane pokarmy,
- napoje gazowane [5].
Są to produkty wzdymające, długo zalegające w żołądku, powodujące uczucie ciężkości a ich trawienie jest dość wydłużone. Z uwagi na to należy wyeliminować te produkty bądź ograniczyć do minimum.
Podsumowując dieta w ciąży jest bardzo ważna. Jeśli jest prawidłowo zbilansowana, problemy z zaparciami nie powinny wystąpić. Ważne jest odpowiednie nawodnienie, spożywanie odpowiedniej ilości błonnika pokarmowego oraz dostosowana do stanu kobiety aktywność fizyczna. W przypadku przewlekłych zaparć, mimo zastosowania wyżej wymienionych porad, należy skonsultować się z lekarzem w celu zastosowania środka aptecznego typu syrop laktuloza czy też czopki glicerynowe. Należy jednak pamiętać, że częste stosowanie takich preparatów wiąże się z rozleniwieniem ścian jelita, a w konsekwencji na wydalaniem kału.