Szerokie zastosowanie suszonych pąków goździkowca korzennego w farmakologii, kosmetologii oraz przemyśle spożywczym to zasługa jego głównego składnika eugenolu. Substancja o działaniu antybakteryjnym, przeciwbólowym, antyseptycznym, przeciwzapalnym i wielu innych korzystnych właściwościach dla zdrowia. Dlaczego warto sięgać po tę przyprawę w kuchni i nie tylko?
Jak wyglądają goździki?
Przyprawa otrzymywana z suszonych pąków goździkowca korzennego lub inaczej nazywanej czepetki pachnącej (syzygium aromaticum) ma charakterystyczny wygląd małego gwoździa stąd jego nazwa goździk. Do użytku nadaje się po wysuszeniu na ciemnobrązowy kolor, posiada paląco – gryzący smak często powodujący drętwienie warg oraz przyjemny korzenny aromat (dzięki zawartości eugenolu i octanu eugenolu) kojarzący się z przyprawą do pierników i okresem świątecznym. Największymi producentami goździków są Sri Lanka, Indonezja, Madagaskar, Brazylia i Tanzania. Czas zbiorów to okres od lutego do sierpnia, gdy zawierają największą ilość leczniczego olejku.
Właściwości zdrowotne goździków
Związki występujące w goździkach wykazują działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Są to eugenol odpowiadający za zapach i wiele właściwości zdrowotnych. Na uwagę zasługują również inne związki takie jak kwas galusowy, kwercetyna, kwas kawowy, ferulowy, elagowy, salicylowy oraz kampferol. Związki fenolowe to przeciwutleniacze neutralizujące wolne rodniki.
Zastosowanie goździków – kiedy warto po nie sięgnąć?
Wysoka zawartość substancji prozdrowotnych i smakowo-zapachowych goździki są wykorzystywane w lecznictwie oraz kuchniach świata. Produkowany olej goździkowy i wysoka zawartość eugenolu działa przeciwbakteryjnie, antyseptycznie, przeciwbólowo i wykorzystywany jest do wypełnień kanałowych zębów. Gastronomiczna zastosowania to marynaty do mięs, aromatyzowanie napojów szczególnie herbat w okresie zimowym, grzanego piwa czy wina. Dodawane są również do wypieków.
Goździki na przeziębienie
Zdolność antyoksydacyjna olejku goździkowego działa korzystnie przy przeciwdziałaniu infekcjom ogólnym oraz górnych dróg oddechowych. Wykazuje działanie antywirusowe i oczyszczające.
Czy goździki pomagają na ból gardła?
Jama ustna to początkowy odcinek przewodu pokarmowego człowieka. Właśnie tutaj następuje wstępna obróbka mechaniczna i chemiczna pokarmów. Może być również drogą zakażenia drobnoustrojami zarówno jamy ustnej jak i gardła. W schorzeniach jamy ustnej oraz gardła stosowane są preparaty z wyciągiem olejku goździkowego o działaniu antybakteryjnym, ściągającym i przeciwzapalnych.
Czy goździki pomagają na ból dziąsła?
Olej goździkowy wykorzystywany jest do produkcji przeciwbólowych preparatów stomatologicznych takich jak płyn do płukania ust i dziąseł, past do zębów. Tlenek cynku w połączeniu z olejem służy do wypełniania ubytków zębowych oraz kanałów zębowych przez stomatologów. Posiada specyficzne działanie na miazgę zębową, pobudza komórki do tworzenie się nowej zębiny, zwanej wtórną. Ponadto pasty z eugenolem działają antyseptycznie, miejscowo znieczulająco oraz są odporne na wilgoć, jaka jest w jamie ustnej. Preparaty farmakologiczne dostępne w formie żelu znajdują zastosowanie w miejscowym bólu dziąseł.
Goździki na żołądek
Szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym to zasługa właściwości konserwujących żywność między innymi hamowanie rozwoju pleśni i drożdży oraz drobnoustrojów chorobotwórczych i grzybów szczególnie Aspergillus flavus – działające rakotwórczo. Zastosowanie w kuchni do marynat, sosów do mięs, grzanego wina, kompotów oraz w cukiernictwie może mieć korzystny wpływ na układ trawienny. Olejek goździkowy stosowany jest jako środek wiatropędny oraz w celu zwiększenia wydzielania kwasu solnego, a także poprawy perystaltyki jelit i apetytu. Goździki uważane są za naturalne leki przeciwrobacze. W tradycyjnej medycynie indyjskiej i chińskiej były stosowane jako środek rozgrzewający i stymulujący. Od wieków stosowany w leczeniu wymiotów, wzdęć, nudności, zaburzeń jelit, żołądka, wątroby, ale również jako środek pobudzający nerwy.
Zapamiętaj: Olej goździkowy wykorzystywany jest do produkcji przeciwbólowych preparatów stomatologicznych takich jak płyn do płukania ust i dziąseł, past do zębów.
Goździki na włosy
Właściwości zapachowe i dezynfekcyjne olejku goździkowego to główny powód zastosowania go w kosmetykach. Związki lotne stosowane są w perfumach, dezodorantach, kremach, mydłach, pastach do zębów. Szczególną rolę w kosmetykach z dodatkiem olejku goździkowego odgrywa silne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwutleniające oraz przeciwgrzybicze. Karwakrol i eugenol to główne składniki grzybobójcze w olejku goździkowym
Goździki na raka
Silne właściwości przeciwutleniające i zawartość seskwiterpenów, eugenolu działa przeciwnowotworowo. Badania wykazały zdolność przeciwnowotworową w kierunku raka piersi, białaczki, płuc i komórek raka jelita grubego. Substancje, jaką seskwiterpeny wykazują wielostronną aktywność biologiczną. Zidentyfikowano wśród nich związki o działaniu kancerostatycznym, inhibitory wzrostu bakterii, fitotoksyny, antybiotyki, czynniki chroniące skórę przed pasożytami, alergeny wywołujące podrażnienie skóry, substancje chroniące przed owadami.
Goździki w ciąży – czy są dozwolone?
Goździki ze względu na swoje silne właściwości i toksyczność są przeciwwskazane dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. Zauważono bowiem, że u szczurów spowodowały wolniejszy rozwój płodu i nieprawidłowe przybieranie na masie ciężarnych zwierząt. Goździki spowodowały także zaburzenia formowania się szkieletu, stąd też w ciąży nie należy ich nadużywać.
Jak zaparzyć goździki?
Zwróćmy uwagę podczas zaparzania czy goździki pływają poziomo czy ,, główką” do góry. Jeśli pływają poziomo to zostały pozbawione olejków eterycznych lub były źle przechowywane.
Czy wiesz że: stosowany również w aromaterapii olejek goździkowy wpływa na łagodzenie bólów mięśniowych i reumatycznych? Jednak nie może być nakładany bezpośrednio na skórę, gdyż może powodować podrażnienia lub reakcję alergiczną skóry. Może służyć jako dobry odświeżacz powietrza.