Ból kręgosłupa zaraz po bólu głowy jest najczęściej występującym problemem dzisiejszego społeczeństwa. Ponieważ kręgosłup spełnia główną rolę podporową całego szkieletu człowieka, to jego najmniejsze uszkodzenia, czy skrzywienia prowadzą do bólu i następującego zmniejszenia funkcjonalności ruchowej. Jak leczyć ból kręgosłupa szyjnego i piersiowego?
Skąd się bierze ból kręgosłupa?
Wyróżniamy 5 odcinków kręgosłupa na który składają się 33-34 kręgi. Są nimi odcinek szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy oraz szczątkowy guziczny. Wszystkie kręgi połączone są ze sobą za pomocą stawów i dysków międzykręgowych. Cały ten aparat dodatkowo stabilizowany jest przez więzadła i mięśnie przykręgosłupowe.
Podrażnienie receptorów nerwowych wyzwala w organizmie odczucia bólowe. Każdy przypadek bólu okolic kręgosłupa może wynikać z innych przyczyn i każdy należy rozpatrywać oddzielnie. Do struktur które mogą generować odczucia bólowe należą:
- okostna pokrywająca każdy krąg, bogata w naczynia i nerwy,
- mięśnie przykręgowe unerwiane przez odpowiednie włókna wrażliwe na rozciąganie, zmiażdżenie czy przecięcie,
- krążek międzykręgowy otoczony delikatnymi zakończeniami nerwowymi,
- więzadło podłużne tylne kręgosłupa biegnące wzdłuż tylnej powierzchni kręgów, będące najbardziej unerwionym ze wszystkich więzadeł kręgosłupa,
- korzenie nerwowe opuszczające kanał kręgowy przez małe otwory w tylno-bocznych częściach kręgosłupa, zwanych otworami międzykręgowymi.
Ryc. 1. Budowa kręgosłupa. Oznaczono dysk międzykręgowy (discus intervertebralis), więzadło podłużne tylne (lig. longitudinale posterius) oraz parę korzeni nerwowych. [Atlas anatomii człowieka Sobotta. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012].
Ból kręgosłupa szyjnego
Odcinek szyjny kręgosłupa odpowiada za utrzymanie w prawidłowej pozycji czaszki i amortyzowanie jej wstrząsów powstających podczas zwykłego chodzenia czy biegania. W związku z tym odcinek ten jest silnie eksploatowany i często ulega przeciążeniom.
Początkowo taki stres fizyczny ponoszony jest przez mięśnie szyi, które reagując przykurczem wywołują ból i zmniejszają jej ruchomość. Wieloletnie obciążanie odcinka szyjnego kręgosłupa prowadzi do zwyrodnienia powierzchni stawowych kręgów, które także może generować ból. Nierzadko zdarza się również wypadnięcie dysku w szyjnym odcinku kręgosłupa. Taki wysunięty dysk uciskając korzenie nerwowe poza bólem powoduje także drętwienie i utratę siły w obrębie kończyny górnej.
Ból kręgosłupa piersiowego
Część piersiowa kręgosłupa jest elementem podtrzymującym klatkę piersiową, która chroni zawarte w niej narządy takie jak serce i płuca. Stanowi zatem tylne ograniczenie tej ochronnej konstrukcji. Z racji swej roli nie jest zbyt ruchomym odcinkiem. Bóle w odcinku piersiowym kręgosłupa są wynikiem przeciążenia mięśni grzbietu, bądź zmian zwyrodnieniowych. Te drugie występują głównie u osób starszych, które przez wiele lat narażały kręgosłup piersiowy na przeciążenia. Inną ewentualnością są choroby towarzyszące takie jak np. osteoporoza.
Mięśnie które najczęściej ulegają przeciążeniu to mięsień czworoboczny zwany kapturem (szczególnie część wstępująca), równoległoboczny (przyśrodkowo od strony łopatek) oraz najszerszy grzbietu (w dolnej części klatki piersiowej). Do nadmiernego obciążania mięśni pleców przyczynia się także nadwaga, obfity biust i brak aktywności fizycznej.
Ryc. 2. Mięśnie grzbietu człowieka. Widoczny mięsień czworoboczny u góry (m. trapezius) oraz mięsień najszerszy grzbietu poniżej (m. latissimus dorsi). Mięsień równoległoboczny (m. rhomboideus) leży głębiej, pokryty przez inne mięśnie. [Atlas anatomii człowieka Sobotta. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012].
Zapamiętaj: Siedzący tryb życia, zła postawa i brak aktywności fizycznej przyczyniają się do odczuwania bólu kręgosłupa piersiowego.
Bólowi okolicy piersiowej kręgosłupa mogą towarzyszyć także inne niepokojące symptomy. Najczęściej obserwuje się uczucie kłucia w sercu, duszność czy rozlany ból lewego barku i ramienia. Takie objawy należy koniecznie skonsultować z lekarzem. Nierzadko zdarza się również promieniowanie bólu do odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa, rąk czy nóg, wywołując ich drętwienie.
Leczenie bólu kręgosłupa
W leczeniu bólu kręgosłupa szyjnego stosuje się doustne leki przeciwbólowe takie jak ibuprofen czy diklofenak dostępne bez recepty. Do stosowania miejscowego równie godne polecenia są maści i żele zawierające te substancje. Niektórym osobom ulgę przynoszą ciepłe okłady rozluźniające mięśnie przykręgowe. W trudniejszych przypadkach stosowane są leki rozluźniające napięcie mięśniowe. Dobre wyniki może przynieść kilka wizyt u fizjoterapeuty, który rozmasuje pospinane mięśnie.
Do samodzielnego wykonywania należy wprowadzić regularne ćwiczenia mięśni szyi. Najprostszą metodą jest wykonanie ruchów potakiwania, przeczenia i przechylania głowy na boki kilka razy dziennie. To zmobilizuje i zwiększy ruchomość w odcinku szyjnym kręgosłupa. Przy braku poprawy z pomocą ćwiczeń konieczna może się okazać konsultacja lekarska i pogłębione specjalistyczne badania diagnostyczne.
Czy wiesz że: 500 mln ludzi na całym świecie odczuwa różne bóle kręgosłupa?
W przypadku bólu w odcinku piersiowym kręgosłupa najlepszym rozwiązaniem jest udanie się do fizjoterapeuty, który zleci odpowiednie dla danej osoby ćwiczenia wzmacniające i rozciągające mięśnie pleców. Fizjoterapeuta może zaproponować również masaże rozluźniające, czy kinesiotaping z zastosowaniem specjalnych plastrów, które wspierają i odciążają oklejone mięśnie w pracy. W wolnej chwili warto wykonywać skłony i skręty tułowia.
W każdym przypadku bólu pleców polecane jest rozpoczęcie regularnego pływania, które nie tylko rozluźni, ale również wzmocni wspierające naszą postawę mięśnie grzbietu. Dodatkowo warto zadbać o twardy materac do spania, na którym mięśnie lepiej odpoczywają.