Medycyna jest dzisiaj na bardzo wysokim poziomie. Najnowsze technologie pozwalają nam wniknąć do wnętrza komórki, a nawet poznać kod genetyczny każdego żyjącego organizmu. Są jednak nadal choroby, których nie poznaliśmy w pełni, których nie potrafimy skutecznie leczyć. W przypadku części schorzeń do dzisiaj nie udało się ustalić przyczyny ich rozwoju. Wobec nich używa się określenia – idiopatyczne. Jedną z takich chorób jest ainhum.
Co to jest ainhum?
Ainhum jest rzadką chorobą dermatologiczną o podłożu idiopatycznym. Oznacza to, że do tej pory nie określono przyczyny jej rozwoju. Dotyka ona palców stopy, w przeważającej większości przypadków palucha. Chorują głównie osoby w wieku od 20-50 lat. Ainhum 2 razy częściej jest rozpoznawane u mężczyzn. Największą liczbę zachorowań stwierdza się w Afryce Subsaharyjskiej. W 75% przypadków zajęte zostają obie stopy. Jeśli choroba nie zostanie rozpoznana, zmiany w obrębie kończyny dolnej będą postępować, a po około 5 latach dojdzie do autoamputacji (samoistnej amputacji) palucha!
Ainhum – objawy
Choroba rozpoczyna się nagle i stopniowo postępuje. Na początku w obrębie 1. palca stopy pojawia się niewielka szczelina. Z czasem obejmuje ona cały obwód palucha. Powstały rowek stopniowo się pogłębia. W konsekwencji dochodzi do ucisku ścięgien, naczyń krwionośnych i limfatycznych, a także nerwów znajdujących się w obrębie zajętego palca.
Zapamiętaj: Ainhum jest rzadką chorobą dermatologiczną o podłożu idiopatycznym. Oznacza to, że do tej pory nie określono przyczyny jej rozwoju. Dotyka ona palców stopy, w przeważającej większości przypadków palucha.
Ucisk nerwu powoduje, że pacjent zaczyna odczuwać ból. Niedrożność naczyń limfatycznych skutkuje tym, że dystalna część palucha staje się obrzęknięta i zaczyna przypominać bulwę. Pogłębiający się rowek prowadzi do destrukcji paliczka (kości palca) objętego pierścieniem. W miarę postępu choroby dochodzi do uszkodzenia stawu i obserwuje się w nim nadmierną ruchomość. Po około 5 latach od momentu pojawienia się pierwszych objawów pierścień ulega takiemu zaciśnięciu, że dochodzi do autoamputacji dystalnej części palca. Samoistnemu oderwaniu fragmentu palucha towarzyszy silny ból. Światło naczyń krwionośnych jest jednak zamknięte, w związku z czym nie obserwuje się krwawienia. Ainhum w przeważającej większości przypadków dotyczy palucha, ale może zająć także każdy inny palec stopy.
Ainhum – przyczyny
Ainhum jest chorobą idiopatyczną. Oznacza to, że jej przyczyna nie została dotychczas poznana. Podejrzewa się jednak udział czynników genetycznych, ponieważ zaobserwowano zachorowania u członków tej samej rodziny. Choroba jest częściej rozpoznawana u osób rasy negroidalnej. Większość przypadków odnotowano w Afryce Subsaharyjskiej. Wykluczono udział bakterii, wirusów, grzybów oraz pasożytów w etiologii ainhum. Nie potwierdzono również związku rozwoju choroby z wcześniejszym urazem w obrębie stopy. Powstało kilka hipotez tłumaczących, w jaki sposób może dojść do autoamputacji palucha. Jedna z nich mówi o niedostatecznym ukrwieniu tkanek chorego palca. U części pacjentów stwierdzono brak tętniczego łuku podeszwowego lub zmniejszony przepływ krwi w tętnicy piszczelowej tylnej. Inna hipoteza zakłada wpływ neuropatii obwodowej (choroba nerwów obwodowych), co skutkuje osłabieniem czucia w obrębie palucha.
Ainhum – leczenie
Na początkowym etapie choroby skuteczne może okazać się leczenie farmakologiczne. Wówczas zaleca się miejscowe stosowanie kortykosterydów. U części chorych na skórę aplikuje się również maści salicylowe i retinoidowe. Pacjenci z bardziej zaawansowaną postacią choroby wymagają leczenia chirurgicznego. Polega ono na wycięciu okalającego palec pierścienia, po czym przeprowadza się plastykę skóry w celu zasklepienia powstałej rany. W skrajnych przypadkach konieczna jest amputacja dystalnej części palucha. Takie postępowanie zapobiega wtórnym nadkażeniom bakteryjnym, do których mogłoby dojść w razie samoistnego odpadnięcia dystalnej części palca. Po interwencji chirurgicznej rana szybciej się goi, a pacjent nie odczuwa silnego bólu.
Czy wiesz że: ainhum po raz pierwszy zostało opisane w Brazylii w 1867 roku? Stamtąd też wywodzi się nazwa schorzenia, która w tłumaczeniu na język polski oznacza szczelinę.
Ainhum jest rzadką chorobą. Jej objawy są bardzo charakterystyczne. W razie ich wystąpienia należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Szybkie postawienie diagnozy i wczesne rozpoczęcie leczenia mogą uchronić nas przed amputacją chorego palca. Każdorazowo medyk powinien zlecić badanie histopatologiczne (badanie chorej tkanki pod mikroskopem) w celu przeprowadzenia diagnostyki różnicowej. Konieczne jest wykluczenie następujących schorzeń: dysplazji ektodermalnej, twardziny układowej, cukrzycy, kiły, czy zaburzeń rogowacenia naskórka. W ich przypadku możliwe są również zmiany skórne w obrębie palców stopy. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie ainhum i objęcie chorego odpowiednim postępowaniem klinicznym. Autoamputacja wiąże się z trwałą deformacją, niepełnosprawnością, zwiększa ryzyko wtórnej infekcji bakteryjnej, a także wpływa na psychikę chorego. Właściwe chirurgiczne opracowanie zmiany niesie za sobą znacznie mniej powikłań.