Lęk towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów, pełniąc rolę adaptacyjną i ewolucyjną. Dzięki lękowi jesteśmy bardziej ostrożni i wyczuleni na różnego rodzaju zagrożenia oraz unikamy niebezpiecznych sytuacji. Współcześnie jednak lęk coraz częściej, zamiast pomagać, bardzo utrudnia nam codzienne życie. Uczucie lęku pojawia się nie tylko w sytuacjach zagrożenia, ale także w całkowicie nieuzasadnionych okolicznościach. Jeśli lęk pojawiający się podczas określonej sytuacji (np. kontaktu ze zwierzęciem) jest bardzo silny, trwały i nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia, wówczas zaburzenie to określamy mianem fobii. Jednym z rodzajów fobii specyficznych jest ambulofobia – jak objawia się to zaburzenie i czy jest ono uleczalne?
Co to jest ambulofobia?
Ambulofobia jest to paniczny lęk przed chodzeniem. Nazwa tego zaburzenia pochodzi od łacińskich słów – ambulo oznaczającego “chodzić” i phobia oznaczającego irracjonalny, silny lęk. Ambulofobia zaliczana jest do grupy fobii specyficznych, czyli zaburzeń charakteryzujących się lękiem przed konkretną sytuacją, czynnością lub przedmiotem, połączonych z silną potrzebą ich unikania.
Mogłoby się wydawać, że ten rodzaj fobii jest bardzo rzadko spotykany, jednak w rzeczywistości jest zupełnie inaczej. Ambulofobia często dotyczy osób starszych, które są już mniej sprawne fizycznie i w obawie przed upadkiem znacznie ograniczają samodzielne wyjścia z domu. Dokładne rozpowszechnienie ambulofobii w populacji światowej nie jest znane, ale częstość występowania tego zaburzenia znacząco wzrasta wraz z wiekiem. Ambulofobia w większości przypadków współistnieje z basifobią, czyli silnym lękiem przed upadkiem.
Jakie są objawy ambulofobii?
Pacjenci cierpiący na ambulofobię odczuwają bardzo silny lęk i niepokój na samą myśl o chodzeniu. Jeżeli to tylko możliwe, starają się unikać chodzenia, co w skrajnych przypadkach skutkuje nieopuszczaniem własnego domu. Można sobie wyobrazić, jak trudno jest całkowicie unikać chodzenia w codziennym życiu – wydaje się to być niewykonalne, dlatego pacjenci z ambulofobią żyją w nieustannym poczuciu niepokoju.
Tak jak w przypadku innych rodzajów fobii, również w przebiegu ambulofobii pacjent może doświadczać tzw. ataków paniki. Są to napady niekontrolowanego, bardzo silnego lęku, do których wystąpienia może prowadzić np. awaria samochodu i konieczność przejścia pieszo dłuższego dystansu. Atak paniki charakteryzuje się:
- uczuciem kołatania w klatce piersiowej;
- przyspieszeniem akcji serca oraz częstości odddechów;
- bólami i zawrotami głowy;
- bladością skóry;
- drżeniem kończyn;
- subiektywnym uczuciem duszności;
- nadmiernym poceniem się;
- występowaniem nudności i wymiotów
Typowy dla ataków paniki jest silny lęk przed śmiercią – pacjent bardzo źle się czuje, nie wie co się z nim dzieje i ma wrażenie, że zaraz może umrzeć.
Jakie są przyczyny ambulofobii?
Jednoznaczne przyczyny powstawania ambulofobii, podobnie jak innego rodzaju fobii specyficznych, nie zostały dotychczas poznane. Przypuszcza się, że kluczową rolę w rozwoju tego zaburzenia odgrywa współdziałanie czynników genetycznych i środowiskowych. Osoby, u których w rodzinie występowały choroby psychiczne, a zwłaszcza zaburzenia lękowe, mają większe ryzyko rozwoju ambulofobii.
Zapamiętaj: Ambulofobia w większości przypadków współistnieje z basifobią, czyli silnym lękiem przed upadkiem.
Wydaje się, że głównym czynnikiem predysponującym do rozwoju ambulofobii jest podeszły wiek – osoby starsze, obciążone licznymi chorobami związanymi z problemami w poruszaniu się, bardzo często obawiają się samodzielnego wychodzenia z domu. Powszechne wśród osób starszych schorzenia towarzyszące, takie jak osteoporoza, niedowidzenie, zaburzenia równowagi, zawroty głowy czy skłonność do omdleń znacząco predysponują do pojawienia się lęku przed chodzeniem i upadkiem. Ambulofobia częściej rozwija się u osób ze schorzeniami reumatologicznymi oraz ortopedycznymi, dla których chodzenie jest związane z odczuwaniem bólu. Nie oznacza to jednak, że osoby młode nigdy nie cierpią na ten rodzaj fobii. Może ona rozwinąć się nawet u dzieci, np. po przebyciu złamania kości w wyniku upadku, które wiązało się następnie z długotrwałym unieruchomieniem kończyny.
Diagnozowanie ambulofobii – co warto wiedzieć?
Diagnozowaniem i leczeniem ambulofobii zajmują się psychiatrzy. Lekarz, na podstawie wnikliwego wywiadu psychiatrycznego oraz prezentowanych przez pacjenta symptomów może postawić diagnozę ambulofobii. Typowy dla różnego rodzaju fobii jest ich bardzo duży, negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego. Aby móc postawić pewną diagnozę ambulofobii, objawy powinny utrzymywać się przez co najmniej 6 ostatnich miesięcy oraz znacząco upośledzać różne aspekty codziennego życia pacjenta.
Na czym polega leczenie ambulofobii?
W leczeniu fobii specyficznych podstawową rolę odgrywa psychoterapia. Jest ona procesem długotrwałym, wymagającym zaangażowania i chęci zmiany ze strony pacjenta, ale przynoszącym dobre efekty. W leczeniu ambulofobii wykorzystuje się głównie psychoterapię w nurcie poznawczo-behawioralnym – ten rodzaj terapii pomaga pacjentowi zrozumieć, skąd wziął się u niego paniczny lęk przed chodzeniem. Wspólnie z terapeutą analizuje on własną przeszłość oraz przypomina sobie sytuacje, które mogły doprowadzić do powstania fobii. Pacjent na nowo uczy się sposobów reagowania w sytuacjach stresowych oraz zaczyna zauważać, że odczuwany przez niego lęk jest nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia.
Czy wiesz że: statystycznie osoby powyżej 65 r.ż. przynajmniej raz w roku doświadczają upadków, a poważnymi urazami kończy się aż 10% z nich?
Jeżeli u pacjenta występują schorzenia towarzyszące sprzyjające upadkom, takie jak osteoporoza, zawroty głowy czy też choroby stawów, wówczas niezbędne jest ich specjalistyczne leczenie (ortopedyczne, reumatologiczne).
Ambulofobia jest to typ fobii specyficznej charakteryzujący się panicznym lękiem przed chodzeniem. Zaburzenie to najczęściej dotyczy osób w starszym wieku, z towarzyszącymi schorzeniami ortopedycznymi lub reumatologicznymi. Etiologia ambulofobii nie została do końca poznana, ale podejrzewa się, że w jej rozwoju biorą udział zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Diagnozowaniem i leczeniem ambulofobii zajmują się psychiatrzy, a preferowaną metodą leczenia tego zaburzenia jest psychoterapia.