Antykoncepcja jest metodą zapobiegania niepożądanych ciąż i jest podstawowym elementem kontroli urodzeń. Możemy wyróżnić antykoncepcję naturalną o wątpliwej skuteczności oraz antykoncepcję medyczną, w skład której wchodzą: antykoncepcja farmakologiczna, chirurgiczna i mechaniczna. Idealna antykoncepcja jest bezpieczna, skuteczna, odwracalna, łatwo dostępna oraz tania.
Co to jest antykoncepcja hormonalna?
Antykoncepcja hormonalna należy do medycznych metod antykoncepcji. Może być dwu- albo jednoskładnikowa. Tymi składnikami są, jak sama nazwa wskazuje hormony- progestageny i estrogeny. Są środkami blokującymi owulacje i ich działanie jest w pełni odwracalne. (owulacja, czyli inaczej jajeczkowanie to element cyklu miesiączkowego kobiety, w wyniku którego dochodzi do uwolnienia komórki jajowej, którą następnie może zapłodnić plemnik). Hormony te wpływają też na błonę śluzową macicy, śluz szyjkowy oraz najprawdopodobniej na kurczliwość jajowodów. Podawane codziennie, hormony już od pierwszych dni cyklu wywołują zmiany w błonie śluzowej macicy, nie pozwalając na zagnieżdżenie się zarodka. Śluz szyjkowy pod ich wpływem staje się gęsty i nieprzepuszczalny dla plemników.
Rodzaje antykoncepcji hormonalnej
Antykoncepcja hormonalna dostępna jest w aptekach w postaci plastrów przyklejanych na skórę, tabletek, implantów podskórnych oraz aplikatorach uwalniających hormony dopochwowo. Preparaty różnią się między sobą dawką leku, rodzajem hormonów oraz schematem przyjmowania. Antykoncepcja dostępna w tabletkach stosowana jest codziennie w różnych schematach dniowych. Hormony w plastrach aplikowane są raz w tygodniu, a te w aplikatorze do pochwowym raz na miesiąc. Warto pamiętać, że w najpopularniejszym schemacie podawania tabletek antykoncepcyjnych, występuje kilkudniowa przerwa. Podczas tej przerwy dochodzi do krwawienia z odstawienia. Nie jest to krwawienie miesięczne.
Antykoncepcja dostępna w tabletkach może być jedno- albo dwuskładnikowa. Tak jak sama nazwa wskazuje, albo zawierają jeden, wcześniej wspomniany hormon albo dwa. Najczęściej stosowana jest tabletka dwuskładnikowa. Tabletka jednoskładnikowa zalecana jest kobietom, które z przyczyn medycznych nie mogą stosować antykoncepcji dwuskładnikowej. Stosowana jest u kobiet karmiących piersią, palaczek i z dużym ryzykiem zakrzepowo-zatorowym albo u kobiet źle tolerujących antykoncepcję dwuskładnikową. Minitabletka, jak nazywana jest antykoncepcja hormonalna jednoskładnikowa musi być zażywana dokładnie co 24h, maksymalne dopuszczalne przesunięcie wynosi 3h. Większe opóźnienie skutkuje obniżeniem skuteczności. Tabletki przyjmuje się w sposób ciągły, nie robi się przerw, nie występuje krwawienie z odstawienia.
Antykoncepcja hormonalna dwuskładnikowa stosowana jest w schemacie 21-, 24- lub 28- dniowym. Tabletkę należy przyjąć codziennie, o mniej więcej tej samej godzinie, dopuszczalne jest przesunięcie 12-godzinne. W schemacie 21-dniowym występuje 21 tabletek. Po ostatniej tabletce następuje 7-dniowa przerwa w przyjmowaniu leków, wtedy dochodzi do krwawienia z odstawienia. Jeżeli tabletek jest więcej, oznacza to, że w schemacie są tabletki placebo, podczas których wystąpi krwawienie z odstawienia. Następną paczkę tabletek należy przyjąć następnego dnia po przyjęciu ostatniej tabletki z poprzedniego opakowania, albo po przerwie 7 dni. Dokładna instrukcja przyjmowania leków dołączona jest do opakowania, gdyż sposób przyjmowania uzależniony jest od ilości tabletek. Zawsze przed przyjęciem leków zależy się z nią zapoznać albo zapytać lekarza ginekologa. Jeżeli pacjentka wcześniej nie przyjmowała antykoncepcji, pierwszą tabletkę z opakowania należy przyjąć pierwszego dnia cyklu, czyli w pierwszy dzień krwawienia.
Antybiotyk a antykoncepcja hormonalna
Leki przez nas przyjmowane metabolizowane są w naszym organizmie. Dodatkowo stosując kilka leków naraz, może dojść do niekorzystnych interakcji pomiędzy nimi. Nie zawsze jest takie ryzyko, dlatego należy czytać ulotki dołączone do leków albo zapytać lekarza. Niestety przyjmowanie antybiotyków podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej może zaburzyć ich działanie. Zaleca się, aby podczas antybiotykoterapii oraz 7 dni po jej zakończeniu stosować dodatkowe zabezpieczenie podczas stosunku płciowego, np. prezerwatywy.
Odstawienie antykoncepcji hormonalnej
Antykoncepcja hormonalna charakteryzuje się tym, że jest odwracalna. Oznacza to, że jeżeli odstawimy tabletki antykoncepcyjne, to nasza płodność wraca do stanu przed ich przyjmowaniem. Praktycznie już w kolejnym cyklu kobiet jest płodna. Po odstawieniu tabletek mogą występować nieregularne krwawienia oraz plamienia między miesiączkami. Jeżeli takie plamienie powtarza się więcej niż jeden cykl, należy zgłosić się do lekarza ginekologa.
Skuteczność antykoncepcji hormonalnej
Wskaźnik Pearla jest miarą skuteczności antykoncepcji. Określa on liczbę ciąż, które wystąpią u 100 kobiet stosujących daną metodę antykoncepcji. Im wskaźnik ten jest niższy, tym antykoncepcja jest bardziej skuteczna. Dwuskładnikowe tabletki są jedną z najskuteczniejszych antykoncepcji. Wskaźnik Pearla dwuskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej wynosi 0 – 2,18. Na skuteczność tej metody ma ogromny wpływ czynnik ludzki. Jeżeli leki będą przyjmowane nie systematycznie, ryzyko zajścia w ciąże jest większe.
Co obniża działanie antykoncepcji hormonalnej?
Pomiędzy lekami przyjmującymi razem z antykoncepcją hormonalną może dochodzić do niekorzystnych interakcji. Do najczęstszej grupy leków, które obniżają działanie antykoncepcji, są wspomniane wcześniej antybiotyki. Kolejną grupą są leki indukujące CYP3A4. Należą do nich: deksametazon, karbamazepina, topiramat, metadon, prednizon, wyciągi z dziurawca oraz fenobarbital i fenytoina. Są to leki przeciwpadaczkowe, antyarytmiczne, przeciwdrgawkowe, opioidy oraz sterydy. Należą do leków bardzo specjalistycznych i lekarz, wiedząc o stosowanej antykoncepcji, wybierze inne leki, niekolidujące z leczeniem hormonalnym. Zmniejszenie działania antykoncepcji hormonalnej zaobserwowano również u kobiet przyjmujących duże dawki witaminy C (>1000 mg/24 h) oraz sole żelaza.
Czy tabletki antykoncepcyjne regulują hormony?
Tabletki antykoncepcyjne to antykoncepcja hormonalna, czyli w skład tych leków wchodzą wcześniej wspomniane hormony żeńskie. Ich stosowanie wpływa na “uregulowanie” hormonów w żeńskim organizmie. Antykoncepcja hormonalna jest stosowana nie tylko jako środek zapobiegający ciąży, ale również w chorobach takich jak zespół policystycznych jajników, trądzik czy hirsutyzm.
Zapamiętaj: Antykoncepcja dostępna w tabletkach może być jedno- albo dwuskładnikowa.
Działania niepożądane antykoncepcji hormonalnej
Jak każde leki, antykoncepcja ma również działania niepożądane. Do najczęstszych działań niepożądanych antykoncepcji dwuskładnikowej należą nudności i wymioty, krwawienia w trakcie przyjmowania tabletek, bóle głowy oraz przyrost masy ciała. Mogą również wystąpić zmiany skórne: trądzik, łojotok, brunatne przebarwienia. Do powikłań przyjmowania antykoncepcji hormonalnej należą powikłania zakrzepowo- zatorowe oraz wzrost ryzyka przedinwazyjnego raka szyjki macicy i wzrost ryzyka kamicy pęcherzyka żółciowego. Przy stosowaniu antykoncepcji jednoskładnikowej możemy mieć działania niepożądane takie jak: nieregularne krwawienia miesięczkowe oraz trądzik.
Korzyści z antykoncepcji hormonalnej
Korzyści możemy podzielić na korzyści ogólnoustrojowe i dotyczące układu rozrodczego. Do korzyści układu rozrodczego należą zmniejszenie występowania zapalenia przydatków, spadek ryzyka wystąpienia ciąży pozamacicznej (o 90%), spadek występowania torbieli czynnościowych na jajnikach, spadek ryzyka raka endometrium oraz ryzyka raka jajnika. Do korzyści ogólnoustrojowych należą spadek objawów łojotoku i hirsutyzmu (zaburzenie polegające na występowaniu nadmiernego owłosienia u kobiet), spadek ryzyka osteoporozy, rzadsze występowanie niezłośliwych nowotworów sutka, łagodniejszy przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów, łagodniejszy przebieg choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz łagodniejsze objawy nadczynności i niedoczynności tarczycy.
Czy wiesz że: najczęstszą metodą antykoncepcji jest antykoncepcja mechaniczna, np. prezerwatywy? Są one jedynym rodzajem antykoncepcji chroniącym również przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Jednak ich wskaźnik Pearla wynosi 3,9- 13,8.
Pierwsze tabletki antykoncepcyjne zostały stworzone w latach 50 XX wieku. Odkrycie uważane jest za jedno z najważniejszych odkryć XX wieku. Teraz szacuje się, że przyjmuje je nawet 100 milionów kobiet. Doustna antykoncepcja hormonalna jest najczęstszą postacią antykoncepcji hormonalnej stosowanej przez kobiety. Pamiętajmy jednak, że występują przeciwwskazania do stosowania tej metody i aby zacząć przyjmować antykoncepcję hormonalną należy udać się do lekarza na kontrolne badania.
Na moim przykładzie mogę śmiało powiedzieć, że antykoncepcja hormonalna jest skuteczna. W końcu od kilku lat przyjmuję tabletki vines które mnie zabezpieczają przed ciążą. Na początku może i miałam jakieś różne obawy co jak, ale moje samopoczucie jest w porządku, a wyniki badań też ok