Co to jest apotemnofilia? Objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Apotemnofilia to problem bardzo rzadki i zdumiewający. Kalectwo związane z amputacją kończyny lub innym uszkodzeniem ciała, wydaje się budzącą lęk tragedią. Co jednak, jeśli jest zupełnie odwrotnie? Gdy człowiek długimi godzinami marzy o odjęciu sobie „nadmiarowej części ciała”?

Co to jest apotemnofilia?

Apotemnofilia to rzadkie zaburzenie postrzegania swojego ciała. Osoba z apotemnofilią wykazuje trwałą chęć nabycia określonego rodzaju kalectwa. Uważa, że jakaś część jej ciała jest nadmiarowa, niepotrzebna, nie będąca autentyczną częścią obrazu samego siebie. Prowadzi to do frustracji i cierpienia. Apotemnofilia może dotyczyć kończyn, ale też wzroku, słuchu czy paraliżu, który jest jeszcze bardziej radykalnym „odłączeniem” części ciała, bo powstaje przez uszkodzenie rdzenia kręgowego.

Czy wiesz że: niektóre osoby z dysforią integralności ciała śmiało mówią o swoim problemie? Warto poszukać na internecie reportaży, z których poznasz perspektywę osób z apotemnofilią. 

Ze względu na swoją rzadkość, apotemnofilia jest mało poznaną jednostką chorobową. W pierwszych opisach pochodzących z lat ’70 ubiegłego wieku, zjawisko to połączono z podnieceniem seksualnym. Wizja samego siebie bez „nadmiarowej” kończyny wydawała się pacjentom podniecająca. Podobnie zresztą jak widok innych osób z amputowanymi kończynami, które stanowiły ideał i model do jakiego należy dążyć. Stąd też pochodzi nazwa, która z greki oznacza chęć odjęcia sobie czegoś. Warto zwrócić uwagę, że końcówka „-filia” włącza ją w szereg parafilii. Są to zaburzenia seksualne, charakteryzujące się nieprawidłowym obiektem lub rytuałem wywołującym podniecenie i pełną satysfakcję seksualną (np. zoofilia lub sadomasochizm). Jednakże najnowsze badania zmieniają obraz apotemnofilii. Większość z nich podważa przyczynowy związek apotemnofilii z wywoływaniem pobudzenia seksualnego. W związku z tym nazwa apotemnofilia jest przestarzała i myląca. Obecnie używa się określeń zaburzenia integralności i identyfikacji ciała (body integrity identity disorder) lub dysforia integralności ciała (body integrity dysphoria). Pod tą drugą nazwą jednostka ta trafi do najnowszej klasyfikacji chorób ICD-11.

Objawy apotemnofilii

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Objawy apotemnofilii skupiają się wokół tego, co taka osoba czuje i co myśli o swoim ciele. Osoba z apotemnofilią uważa, że jakaś część jej ciała jest niepotrzebna, obca, niepasująca do reszty. Wyraża swój niesmak na myśl o niej. Dysforia integralności ciała oznacza frustrację i cierpienie, które są wywołane myślą o wyraźnie określonej części ciała. Ponadto osoba z apotemnofilią wykazuje tendencję do usunięcia tej „nadmiarowej” kończyny lub innego samookaleczenia.

Zapamiętaj: Osoba z apotemnofilią wykazuje trwałą chęć nabycia określonego rodzaju kalectwa. Uważa, że jakaś część jej ciała jest nadmiarowa, niepotrzebna, nie będąca autentyczną częścią obrazu samego siebie.

Myślenie o amputacji jest bardzo angażujące. Osoba cierpiąca z powodu apotemnofilii koncentruje się na dążeniu do amputacji, podporządkowuje mu swoje plany i zwyczaje. Na co dzień może udawać, że jej nie ma (np. zginając nogę w kolanie i wkładając do nogawki zawiązanej poniżej, co w lustrze wygląda jak brak dolnej części kończyny). Praktyki związane z przygotowywaniem się na przyszłe kalectwo mogą w końcu prowadzić do aktów autoagresji. Do prób odjęcia sobie kończyny w warunkach chałupniczych, np. poprzez odstrzelenie. Może to stanowić zagrożenie dla życia, ze względu na brak sterylności lub potencjalne wykrwawienie. Ograniczanie szkód i chęć naukowego poznania apotemnofilii stanowią główną przyczynę włączenia dysforii integralności ciała do najnowszej klasyfikacji ICD 11. Zdrowemu człowiekowi ciężko wyobrazić sobie perspektywę osoby z apotemnofilią. Jak można chcieć własnowolnie się okaleczyć? Utracić pełną zdolność funkcjonowania? Jednak dla osoby z apotemnofilią, „nadmiarowa” kończyna jest czymś w rodzaju wielkiego, szpecącego znamienia na twarzy. Normalnym wydaje się ciało bez niego. Paradoksalnie rzecz ujmując: niekompletność jest prawidłową kompletnością dla osoby z apotemnofilią. Stąd mówimy o dysforii (cierpieniu, złości wynikającej z) integralności (kompletności) ciała. To co ważne: dysforia integralności ciała nie należy do chorób psychotycznych tj. schizofrenia. Apotemnofilia nie jest urojeniem, a spójnym przekonaniem dotyczącym własnego ciała.

Przyczyny apotemnofilii

Nie są znane. Badania pokazują jednak, że początek dysforii integralności ciała występuje w wieku dziecięcym lub na początku pokwitania oraz, że dotyczy głównie mężczyzn. Młody wiek może wskazywać na zaburzenia rozwojowe. Co ważne, dysforia integralności ciała jest obecna przez większość świadomego życia człowieka, stąd myśl o „nadmiarowości” nie jest czymś pojawiającym się nagle. Istnieją dwa równoległe wyjaśnienia apotemnofilii: powiązane z parafiliami (seksualnością) i odmiennością neurologiczną. Ta druga teoria zdobywa coraz większe grono zwolenników. Wynika to z rosnącej ilości badań m.in. wskazujących na różnicę w aktywności obszarów mózgu odpowiedzialnych za postrzeganie własnego ciała (tj. kora ciemieniowa, kora wyspy, tzw. kora przedruchowa i wiele innych).

Diagnostyka apotemnofilii

Tak, jak już wspomniano, osoba z dysforią integralności ciała ma wyraźną potrzebę pozbycia się „nadmiarowej części ciała”. Często jednak ukrywa to przez dziesięciolecia z lęku przed stygmatyzacją. Może jednak chcieć skonsultować problem z lekarzem psychiatrą, czy nawet przedyskutować możliwość amputacji z chirurgiem. Dlatego kluczowa jest prawidłowa diagnoza. Dysforię integralności ciała należy różnicować z zaburzeniami pozorowanymi (np. zespołem Münchhausena), symulacją (apotemnofilia nie ma przynosić pacjentowi żadnej korzyści np. pod postacią renty), czy zaburzeniami somatoformicznymi. Te ostatnie to grupa chorób psychicznych sprawiających pozory rzekomych chorób ciała , np. psychogenny paraliż. Co więcej, istnieją choroby bardzo podobne do apotemnofilii. Należą do nich parasomatofrenia, która jest urojeniem dotyczącym obcości kończyny. Przekonanie to utrzymuje się pomimo udowadniania pacjentowi, że kończyna należy do niego. Parasomatofrenia pojawia się nagle, jest powiązana z paraliżem i uszkodzeniem neurologicznym. Ponadto osoby z dysforią integralności ciała są w pełni świadome, że „nadmiarowa” kończyna należy do nich. W tym dysforia integralności ciała bardziej przypomina dysforię płciową (czyli cierpienie z niedopasowania tożsamości płciowej do płci przypisanej w chwili urodzenia).

Leczenie apotemnofilii

Nie ma jednej polecanej terapii. Można zaproponować pacjentowi terapię behawioralno – poznawczą. Szczególnie, że dysforia integralności ciała wiąże się z depresją i zaburzeniami lękowymi. Innymi rozwiązaniem proponowanym przez autorów jest np. stymulacja polisensoryczna (nauka właściwego odbierania bodźców zmysłowych – stosowana w pedagogice specjalnej, m.in. u pacjentów z autyzmem). Brak jednak dowodów na skuteczność. Apotemnofilia stanowi też problem natury etycznej. Czy chirurg powinien amputować pacjentowi zdrową kończynę? Co zrobić mając świadomość, że pacjent może stracić życie starając się zrobić to samemu? Czy pacjent po amputacji faktycznie będzie szczęśliwy, czy spełnienie marzenia przyniesie nieodwracalne rozczarowanie?

Apotemnofilia to nietypowy i bardzo rzadki problem. Osoba na nią cierpiąca chce pozbyć się „nadmiarowej”, zdrowej części ciała lub w inny sposób okaleczyć. Nie jest to choroba symulowana, ani należąca do kręgu chorób psychotycznych. Coraz więcej wskazuje, że jest związana z odmiennością na poziomie neurologicznym. Niekoniecznie musi wiązać się z pobudzeniem seksualnym.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *