Prawidłowa czynność skurczowa macicy jest konieczna do utrzymania ciąży, a także fizjologicznego przebiegu porodu. Jej nadmierne skurcze przed porodem, mogą zaniepokoić matkę, ale nie zawsze są patologią. Zawsze wymagają jednak wizyty u lekarza, by upewnić się, że nie rozpoczyna się przedwcześnie akcja porodowa i że dziecku nic nie zagraża. Co w odwrotnej sytuacji, gdy macica nie chce się kurczyć? Może być to niebezpieczne, szczególnie już po urodzeniu dziecka, gdy rozciągnięta macica, może zacząć nadmierne krwawić. Takie zjawisko nazywamy atonią macicy.
Co to jest atonia macicy?
Atonia macicy jest to nieprawidłowość w kurczeniu się macicy w trakcie porodu. Zależnie od momentu jej wystąpienia mogą pojawić się różne skutki zarówno dla matki, jak i dziecka, ponieważ zaburzenia czynności skurczowej mogą pojawić się już podczas przesuwania dziecka przez kanał rodny. Zwykle jednak nazywamy atonią zjawisko pojawiające się już po urodzeniu dziecka, gdy pusta macica, nie chce zacząć się kurczyć. Jest to najczęstsza przyczyna krwawień w okresie porodowym.
Atonia macicy – objawy
Atonia przede wszystkim odczuwana jest przez matkę jako zatrzymanie skurczów. Prawidłowo ten okres porodu, gdy dochodzi do obkurczenia macicy powinien trwać do 60 minut, atonia sprawia jednak, że dochodzi do jego wydłużenia.
Zapamiętaj: Większość przypadków atonii jest skutecznie leczonych i nie wiąże się z poważnymi dla życia i zdrowia komplikacjami.
W tym momencie dochodzi do masywnego krwawienia, czasem nawet kilku litrów krwi, co jest ogromnym zagrożeniem dla kobiety. Tak naprawdę objawy odczuwane przez matkę wiążą się głównie właśnie z utratą krwi. Pojawia się szybko narastające osłabienie, zawroty głowy i często też utrata przytomności. Dochodzi do wstrząsu. W takim wypadku ciśnienie krwi, gwałtownie spada (początkowo organizm stara się to wyrównać poprzez przyspieszenie akcji serca), pojawia się bladość, zaburzenia oddychania i świadomości.
Atonia macicy – przyczyny
Do wystąpienia takiego zaburzenia predysponować może wiele stanów, szczególnie te, które bezpośrednio wpływają na mięśnie macicy i przykładowo powodują jej nadmierne rozciągnięcie np. ciąża mnoga, wielowodzie (czyli nadmiar wód płodowych), ponadprzeciętne rozmiary płodu, poród przedłużający się. Indukcja porodu (to znaczy sztuczne wywołanie skurczów mających doprowadzić do porodu siłami natury), a także cesarskie cięcie mogą sprzyjać wystąpieniu atonii. Również czynniki ze strony matki takie jak otyłość, nadciśnienie tętnicze czy mięśniaki macicy. Rzadsze przyczyny to zapalenie błon płodowych, obumarcie płodu, przedwczesne oddzielenie się łożyska, czy zespół HELLP (powikłanie ciążowe wiążące się między innymi z anemią czy spadkiem poziomu płytek u ciężarnej).
Atonia macicy – leczenie
Powszechnie używane metody nieinwazyjne mające pomóc w obkurczeniu się macicy to jej masowanie, ucisk, czy opróżnienie pęcherza moczowego. Brak jednak danych na temat tego czy są to jednoznacznie metody skuteczne. Metodami farmakologicznymi jest podanie oksytocyny lub bardziej skutecznej pojedynczej dawki karbetocyny.
Czy wiesz że: istnieje wiele różnych leków mogących pomóc w obkurczeniu się macicy? Oksytocyna podania profilaktycznie, gdy nie ma jeszcze objawów atonii zmniejsza szansę na jej zaistnienie o 60%! Natomiast karbetocyna powinna do 2 minut obkurczyć macicę, zwykle jednak nie jest używana ze względu na jej wysoką cenę.
Inne leki, które mogą być użyte to ergometryna. Ważne jest zatrzymanie krwotoku – w pierwszej kolejności ręcznie oraz stałe przetaczanie płynów oraz krwi w związku z jej gwałtowną utratą. Często brak kurczenia może wynikać z resztek łożyska lub błon płodowych nie wydalonych z macicy, konieczne wtedy jest ich usunięcie, które może rozwiązać problem. Dokonuje się tego ręcznie lub specjalną łyżką położniczą. W skrajnych wypadkach, gdy krwawienie nie chce ustąpić konieczne może być usunięcie całej macicy. Należy pamiętać, że nie wszystkie metody i leki mogą być dostępne w każdym szpitalu. Tak więc ciąże zagrożone wystąpieniem atonii (np. u kobiet, które w poprzedniej ciąży miały takie komplikacje) powinny być rozwiązywane w ośrodkach mających dostęp do szerokiego zaplecza medycznego.
Większość przypadków atonii jest skutecznie leczonych i nie wiąże się z poważnymi dla życia i zdrowia komplikacjami. Wiadomo jednak, że w medycynie nie ma nigdy stuprocentowej pewności i powinniśmy eliminować chociaż te czynniki na które mamy wpływ. Redukcja masy ciała u otyłych, leczenie nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy zmniejszają szansę na występowanie atonii macicy, a także wielu innych powikłań zarówno u matki, jak i dziecka.