Żylaki to schorzenie kojarzące nam się ze zmianami pojawiającymi się na nogach pod postacią poszerzonych żył. Ewentualnie łączymy je z żylakami odbytu, potocznie zwanymi hemoroidami. Hemoroidy są to jednak struktury fizjologiczne, inaczej zwane guzkami krwawniczymi, które wspomagają zwieracze. Żylaki odbytu są natomiast patologią, gdy dochodzi do nieprawidłowego poszerzenia splotów żylnych. Rzadko jednak wspomina się o żylakach macicy. Generalnie żylaki są to poszerzenia naczyń żylnych, czasem z wydłużeniem i skręceniem przebiegu żyły. Ściana żyły pod wpływem ciśnienia ulega swego rodzaju odkształceniu i w ten sposób po czasie dochodzi do tworzenia się żylaków. Mogą one zatem tworzyć się w większości narządów – wszędzie bowiem dochodzą naczynia żylne. Poza wspomnianymi już możemy spotkać je także w przełyku, powrózku nasiennym, pochwie czy pęcherzu.
Co to są żylaki macicy?
Jest to poszerzenie i deformacja ściany żył unaczyniających macicę. Fizjologicznie macica jest bardzo dobrze unaczynionym organem, przepływ przez nią dodatkowo wzrasta w okresie ciąży. Dlatego też krwawienia poporodowe są bardzo groźne dla życia – w szybkim tempie z naczyń macicznych może wypłynąć bardzo dużo krwi i doprowadzić do wstrząsu. Do macicy krew dopływa tętnicami macicznymi, natomiast odpływa żyłami tworzącymi rozległe sploty. To właśnie na przebiegu tych splotów mogą pojawić się żylaki. Zwykle pod wpływem długo działającego ciśnienia w jamie brzusznej, dlatego jest to najpopularniejsza choroba wśród kobiet po ciąży.
Żylaki macicy – objawy
Najczęściej żylaki macicy objawiają się mało charakterystycznym bólem w podbrzuszu. Może on nasilać się po stosunku lub długotrwałym staniu. Ciężko je zdiagnozować ponieważ cała gama chorób powoduje tego typu dolegliwości, a żylaki nie zawsze są dobrze widoczne w podstawowych badaniach wykonywanych w gabinecie ginekologa. USG jednak może być pomocne, a w razie niepewnej diagnozy można wykonać tomografię komputerową bądź rezonans magnetyczny. Z czasem u chorej mogą pojawić się niewielkie krwawienia z dróg rodnych, a także sąsiadującego z macicą odbytu. Często żylakom macicy towarzyszą żylaki odbytu lub sromu – może to być wskazówka z diagnostyce bólu brzucha. Skłonność do żylaków jest bowiem cechą osobniczą, a ich występowanie w jednym miejscu w organizmie, może świadczyć o tym, że i w innym będą one powstawać.
Żylaki macicy – przyczyny
Przyczyną powstawania wszelkich żylaków, również tych w macicy, jest wzmożone ciśnienia. Wywiera ono nacisk na żyły, których ściana jest dużo słabsza i mniej wytrzymała niż w tętnicach. Przeciwstawienie się takiemu ciśnieniu, by krew mogła płynąć powoduje powstawanie oporu w żyle, która po czasie deformuje się. Jednym ze stanów takiego wybitnie wzmożonego ciśnienia w jamie brzusznej jest ciąża, dlatego po niej najczęściej dochodzi do pojawienia się żylaków macicy, zwłaszcza u wieloródek. Dodatkowo zmiany hormonalne w ciąży nie pozostają bez wpływu na naczynia. Mogą one jednak wystąpić też u kobiet otyłych, prowadzących siedzący i mało aktywny tryb życia, cierpiące na zaparcia (długotrwałe próby parcia również generują taki wzrost ciśnienia.
Zapamiętaj: Żylaki macicy to poszerzenie i deformacja ściany żył unaczyniających macicę.
Żylaki mogą towarzyszyć także chorobom, które również powodują wzrost ciśnienia w miednicy i brzuchu – wodobrzusze, w chorobie nowotworowej, posiadające duże mięśniaki czy torbiele. Czynniki genetyczne także sprzyjają osłabieniu żył i powstawaniu żylaków w różnych narządach i obszarach ciała.
Żylaki macicy – zagrożenia
Przewlekłe dolegliwości bólowe zdecydowanie obniżają komfort życia pacjentki. Dodatkowo każde powstałe żylaki sprawiają, że zmienia się przepływ krwi w danym obszarze. Sprzyja to powstawaniu zakrzepicy, która może uszkodzić ten narząd lub jeśli zakrzep z prądem krwi przepłynie dalej – kolejne narządy na swojej drodze, co w zależności od miejsca wywołuje groźne powikłania. Zakrzepicy sprzyja też ciąża czy antykoncepcja hormonalna, zatem u tych kobiet powinniśmy zachować szczególną czujność jeżeli występuje podejrzenie żylaków. Opisano także rzadkie powikłania takie jak pęknięcie żylaka w ciąży. Może to spowodować groźny krwotok i konieczność usunięcia narządu rodnego, jednak zdarza się to sporadycznie.
Żylaki macicy – leczenie
Żylaki macicy możemy leczyć w sposób zachowawczy lub inwazyjny. Jeżeli wybieramy drogę farmakologiczną do wyboru mamy leki doustne – przeciwbólowe, działające przyczynowo oraz różnego rodzaju leki miejscowe np. maści, które omówione zostały w dalszej części. Dodatkowo zalecana może być suplementacja witaminy C, która wspomaga budowę kolagenu i dzięki temu uelastycznia naczynia krwionośne. Może to przeciwdziałać dalszemu rozwojowi żylaków. Gdy leczenie zachowawcze nie jest skuteczne lekarz może zaproponować zabieg – operacyjnie, laserowo lub skleroterapią (zamknięciu żyły przy pomocy podania środka chemicznego bezpośrednio do niej). Zabiegi wykonujemy po ciąży, nigdy w jej trakcie.
Leki na żylaki macicy
Objawowo możemy stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne – zmniejszają one dolegliwości bólowe. Mają one także częściowo działanie przeciwkrzepliwe – wpływają na spadek występowania zakrzepicy w żylaku. Inne z leków doustnych to hormonalne leczenie progesteronem. W związku z podejrzeniem wpływu hormonów na powstawanie żylaków stosowanie leczenia przyczynowego może być często dobrym wyborem. Jeżeli chodzi o maści czy płyny stosowane na skórę mogą być to preparaty z heparyną (przeciwdziała zakrzepicy i ułatwia przepływ w naczyniach) lub naturalne substancje z wyciągiem z kasztanowca, które działają przeciwzapalnie i korzystnie wspomagają pracę naczyń zmniejszając ich przepuszczalność, poprawiając elastyczność i przeciwdziałają zastojowi żylnemu. Są one skuteczne często w przypadkach innych żylaków, nie istnieją jednak rzetelne, badania na temat stosowania ich w leczeniu macicy. Leki te zwykle działają bezpośrednio w pobliżu (miejsca z żylakami kończyn dolnych, odbytu czy krocza jesteśmy w stanie posmarować bezpośrednio), co nie jest możliwe w przypadku narządów wewnętrznych jak macica.
Żylaki macicy w ciąży
Jak już wspomniano w ciąży może dojść do pęknięcia żylaka. Istnieją również inne przypadki mówiące o różnorakich zagrożeniach dla matki i płodu płynących z występowania żylaków. Mogą one sprzyjać krwawieniom – zarówno w ciąży, w trakcie porodu i po nim. Ważna jest kontrola stanu ogólnego kobiety w trakcie i po porodzie, jeżeli mamy do czynienia z pacjentką z owymi żylakami. Podejrzewa się też, że żylaki mogą wpływać na ukrwienie macicy i nieprawidłowo wywoływać czasem przedwczesne oddzielenie się łożyska. Może być to stan zagrożenia życia matki i dziecka. Jednakże temat żylaków macicy jest mało popularny we współczesnych badaniach i wiele zagadnień z nim związanych nie znajduje wyjaśnień.
Czy wiesz że: leczenie zabiegowe takie jak skleroterapia, jest wykonywane często tylko w znieczuleniu miejscowym? To procedura mało inwazyjna, jednak wysoce skuteczna. Nawet 80% kobiet zgłasza ustąpienie objawów bólowych po leczeniu inwazyjnym.
Na szczęście powikłania w żylakach macicy to rzadka sytuacja, jednak sam przewlekły ból to poważny objaw obniżający jakość życia i negatywnie wpływający na codzienne funkcjonowanie. Zwykle diagnostyka żylaków nie jest tak trudna, zwłaszcza jeśli istnieją czynniki ryzyka, czasem jednak rozpoznaje się dopiero podczas laparoskopii zwiadowczej – gdy ginekolog podczas operacji jest w stanie dokładnie zobaczyć okolice miednicy. Są to jednak sytuacje skrajne. Żylaki prawidłowo rozpoznane mogą być skutecznie leczone, a objawy ustępują, jeżeli nie po preparatach farmakologicznych, to po niegroźnym i dość bezpiecznym zabiegu obliteracji (czyli skleroterapi). Operacje laparoskopowe lub metodą na otwarto to ostateczność i rzadko stosowana metoda, ze względu na dużą skuteczność sposobów mniej inwazyjnych.