Rak szyjki macicy – objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Rak szyjki macicy atakuje cicho i powoli. Każdego roku kilka tysięcy Polek słyszy tę straszną diagnozę. Długo rozwija się niezauważony, siejąc spustoszenie w kobiecym organizmie. Najwyższy czas, aby poznać wroga i dowiedzieć się, jakimi metodami walki z nim dysponujemy?

Czym jest rak szyjki macicy?

Rak szyjki macicy stanowi najczęstszy nowotwór złośliwy narządów płciowych. W skali świata jest drugim pod względem występowania nowotworem kobiet, po raku piersi. Niemal 80% przypadków raka szyjki macicy jest rejestrowanych głównie w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, w Afryce Subsaharyjskiej i Azji Południowo-Zachodniej. W Polsce zachorowalność powoli, ale systematycznie maleje. W 2017 roku odnotowano 2502 nowe przypadki. Umiejscawia to ten nowotwór na 7 miejscu w kolejności występowania zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet. Wraz ze spadkiem zachorowalności maleje też liczba zgonów, w 2017 roku było to 1609 przypadków, co umiejscawia raka szyjki macicy na 8 miejscu wśród wszystkich nowotworowych zgonów u kobiet. Kobiety w wieku poniżej 20 r.ż. rzadko chorują na ten nowotwór, ale zachorowalność wzrasta wraz z wiekiem. Najczęściej chorują panie w wieku średnim (45-59 lat), stanowiąc ponad 50% pacjentek chorujących na ten nowotwór.

Szyjka macicy stanowi dolny odcinek narządu płciowego żeńskiego. Pełni istotną rolę jako aparat podtrzymujący ciężarną macicę oraz podczas porodu. Poza okresem ciąży wąski kanał szyjki stanowi drogę dla plemników, zabezpiecza przed infekcjami, pomaga usunąć krew podczas miesiączki, a skurcze szyjki odgrywają rolę w odczuwaniu przez kobietę orgazmu. Miejscem rozwoju nowotworów szyjki jest przede wszystkim najbardziej zewnętrzna jej część, znajdująca się w pochwie, zwana tarczą szyjki macicy. To właśnie na niej znajduje się granica między dwoma typami nabłonków: gruczołowym – wyścielającym jamę macicy i kanał szyjki, oraz płaskim – pokrywającym część pochwową szyjki i pochwę. Właśnie to miejsce, zwane strefą transformacji, jest miejscem rozwoju raka szyjki.

Źródło: http://onkologia.org.pl/nowotwory-szyjki-macicy/

Objawy raka szyjki macicy

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

We wczesnych stadiach raka szyjki macicy objawy kliniczne choroby najczęściej nie występują. Bardziej zaawansowane postacie mogą dawać następujące objawy:

a). upławy

  • wodniste,
  • podbarwione krwią,
  • cuchnące;

b). krwawienie

  • niezwiązane z cyklem menstruacyjnym (pomiędzy miesiączkami),
  • po stosunku płciowym;

c). dyskomfort lub ból w dole brzucha i w okolicy krzyżowo-lędźwiowej;
d). bolesne parcia na mocz i stolec;
e). ból podczas stosunku.

Zdarza się, że chore zgłaszają się do lekarza z objawami takimi jak niedrożność jelit lub niewydolność nerek spowodowanymi zablokowaniem odpływu moczu. Objawy te cechują bardzo zaawansowaną formę raka szyjki macicy.

Przyczyny raka szyjki macicy

Jego bezpośrednią przyczyną jest zakażenie onkogennymi odmianami wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), które uszkadzają komórki nabłonka i są odpowiedzialne za ich niekontrolowany podział. Ponad 2/3 przypadków raka szyjki macicy spowodowane jest przez typy HPV 16 i 18, ale onkogenne są też 31, 33, 39 i 45. Na obniżenie odporności organizmu na czynniki rakotwórcze oraz na zwiększone ryzyko

  • zakażenia się wirusem HPV wpływają:
  • duża liczba partnerów seksualnych;
  • wczesne rozpoczęcie współżycia;
  • duża liczba porodów (powyżej 5);
  • palenie tytoniu;
  • długoletnie stosowanie antykoncepcji hormonalnej;
  • niektóre infekcje narządu rodnego (chlamydioza, rzeżączka, opryszczka, cytomegalia);
  • infekcja wirusem HIV;
  • stany obniżonej odporności (po przeszczepieniu, podczas kuracji lekami sterydowymi, podczas leczenia onkologicznego);
  • dieta uboga w antyoksydanty.

Zakażenie szyjki macicy wirusem HPV jest całkowicie bezobjawowe, a dochodzi do niego głównie drogą płciową. 80% zakażeń ulega samowyleczeniu w ciągu 8-24 miesięcy, jednak w pewnym odsetku przypadków dochodzi do zakażenia przetrwałego. Oznacza to, że wirus na zawsze zajmuje komórki nabłonka szyjki macicy, co może doprowadzić do ich zmian – tzw. dysplazji, prowadzących do zaburzeń i funkcji i rozwoju, a niekiedy do zezłośliwienia i rozwoju raka. Warto zauważyć, że nie stwierdza się podłoża genetycznego tej choroby i rodzinnej predyspozycji do występowania raka szyjki macicy.

Leczenie raka szyki macicy

Metoda leczenia zależy od stopnia zaawansowania nowotworu w momencie rozpoznania. Jeśli rak jest ograniczony do szyjki, a jego średnica nie jest większa niż 4cm, przeprowadzany jest zabieg operacyjny. Usuwa się całą macicę wraz z otaczającymi ją tkankami i regionalnymi węzłami chłonnymi. Czasem, w bardzo wczesnych stadiach, a zwłaszcza u młodych kobiet, można zdecydować się na tzw. operację oszczędzającą. Wycinana jest wówczas sama szyjka macicy i węzły chłonne. Daje to pacjentkom szansę na zajście w ciążę.

Zapamiętaj: Niemal 80% przypadków raka szyjki macicy jest rejestrowanych głównie w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, w Afryce Subsaharyjskiej i Azji Południowo-Zachodniej.

Niestety w Polsce nadal zbyt wiele przypadków rozpoznaje się w zaawansowanych stadiach, które są nieoperacyjne. Wtedy stosowana jest radioterapia. Polega ona na skierowaniu na nowotwór i otaczające go tkanki wiązki promieniowania jonizującego, które ma właściwości niszczące komórki dzielące się, jakimi są komórki rakowe. Chemioterapia z kolei ma ograniczone znaczenie w leczeniu raka szyjki macicy. Najczęściej jest stosowana po wyczerpaniu możliwości leczenia chirurgicznego i radioterapii lub w razie nawrotów (w połączeniu z radioterapią).

Profilaktyka raka szyjki macicy

Zapobieganie rozwojowi raka szyjki macicy polega na profilaktyce pierwotnej oraz wtórnej.

  • Profilaktyka pierwotna – szczepienia przeciwko HPV

Jako, że onkogenne wirusy HPV są przyczyną prawie 99% wszystkich zachorowań na raka szyjki macicy to szczepienie przeciwko wirusowi HPV jest najskuteczniejszą metodą ochrony przed zachorowaniem na ten rodzaj nowotworu. To jedno z największych osiągnięć onkologii ostatnich lat. Szczepionka jest skierowana do dziewczynek i chłopców w wieku szkolnym. Natomiast u osób, które już rozpoczęły życie seksualne, nie działa na aktualne zakażenie, ale zapobiega kolejnym. Obecnie na rynku mamy do dyspozycji 3 szczepionki przeciw HPV: 2-walentna, 4-walentna i 9-walentna. Wszystkie chronią przed najbardziej onkogennymi typami wirusa 16 i 18, a różnią się obecnością dodatkowych odmian. Klasycznie schemat szczepienia składa się z dwóch dawek podawanych w odstępie 6 miesięcy. Po 10 latach programów szczepień przeciw HPV, kraje je prowadzące odnotowały 90% redukcję infekcji wirusem HPV typu 6, 11, 16 i 18 oraz 90% zmniejszenie zachorowalności na brodawki narządów płciowych. W Polsce szczepienie to jest zalecane, ale niestety nie objęte jeszcze refundacją. Aczkolwiek wiele samorządów organizuje bezpłatne programy szczepień lub dofinansowania. Warto dodać, że jest to działanie bezpieczne i dobrze tolerowane przez pacjentów.

Czy wiesz że: wirus HPV dotyczy także mężczyzn? Oczywiście nie chorują oni na raka szyjki macicy, ponieważ mają inną budowę narządów rozrodczych. Natomiast mogą być nosicielami wirusa i to bardzo często oni przekazują go swoim partnerkom.

Profilaktyka wtórna – cytologia

Profilaktyka wtórna ma za zadanie rozpoznanie stanów przedrakowych i wczesnych postaci raka szyjki macicy oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia. Podstawowym badaniem jest cytologia, która polega na mikroskopowej ocenie komórek pobranych specjalną szczoteczką z szyjki macicy. Pierwszy raz na takie badanie należy udać się do 3 lat od inicjacji seksualnej lub do 25 roku życia i powtarzać minimum co 3 lata, aż do 59 roku życia. Badanie to można wykonać bezpłatnie w każdym gabinecie ginekologicznym, który ma podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia.Takie działanie pozwala na ogół wykryć chorobę w stadium przedrakowym. Mimo to, nadal tylko 27% Polek zgłasza się na badania cytologiczne. Natomiast w Wielkiej Brytanii 78%, a w Szwecji nawet 90% kobiet korzysta z tych badań.

Rak szyjki macicy – rokowania

W raku szyjki macicy – analogicznie jak w przypadku wielu innych nowotworów – wyższe zaawansowanie kliniczne w momencie rozpoznania choroby wiąże się z gorszym rokowaniem. Dlatego tak ważne są badania profilaktyczne, które pozwalają na ogół wykryć chorobę w stadium przedrakowym. Jeśli dojdzie do inwazji nowotworowej, zazwyczaj jest ona w pierwszym stopniu zaawansowania, co daje ponad 90% szans na całkowite wyleczenie. W trzecim stopniu 5 lat przeżywa około 30-40% pacjentek. Zdarzają się także pojedyncze wyleczenia nawet w czwartym stadium choroby. Niezwykle istotnym czynnikiem rokowniczym jest obecność przerzutów raka do węzłów chłonnych lub innych narządów. Szanse na wyleczenie wówczas maleją.

Podsumowując rak szyjki macicy to bardzo groźny, tragiczny w skutkach nowotwór złośliwy. Na szczęście współczesna medycyna dysponuje świetnymi metodami profilaktycznymi, pozwalającymi na wczesne wykrycie zmian i całkowite wyleczenie. Wystarczyłoby, aby kobiety regularnie przechodziły badanie cytologiczne. Tymczasem wiele pacjentek przyznaje się, że ostatni raz u ginekologa były np. w okresie ciąży, 10 lat temu. Dlatego warto zapytać swoją koleżankę, mamę, siostrę czy żonę, czy dbają o swoje zdrowie.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *