Co to jest wtórny zanik miesiączki? Leczenie wtórnego zaniku miesiączki

Kult szczupłej sylwetki w obecnych czasach przyczynił się do nieprawidłowych zachowań żywieniowych. Coraz częściej podejmowane są działania mające na celu redukcję masy ciała, czasami poniżej wartości bezpiecznych dla zdrowia. Nieodpowiednie interwencje dietetyczne i nierzadko towarzysząca temu nadmierna aktywność fizyczna, może powodować zaburzenie wielu procesów fizjologicznych. U kobiet manifestuje się to zahamowaniem funkcji rozrodczych i pojawienia się wtórnego zaniku miesiączki. Jakie inne konsekwencje zdrowotne niesie za sobą wtórny zanik miesiączki? Jakie działania podjąć, aby przywrócić cykl menstruacyjny u pacjentek?

Co to jest wtórny zanik miesiączki?

Wtórny zanik miesiączki jest definiowany jako brak krwawień menstruacyjnych utrzymujący się przez 3 cykle u kobiet, które wcześniej regularnie miesiączkowały oraz 6 miesięcy przy nieregularnym cyklu. Najczęstszą przyczyną pojawienia się tych zaburzeń jest podwzgórzowy czynnościowy brak miesiączki (FHA) i to na nim głównie koncentruje się poniższy artykuł.
Do innych czynników indukujących te zmiany należą m.in. PCOS, zespół Pradera-Willego oraz Kallmana, zmiany nowotworowe w okolicach przysadki mózgowej i podwzgórza.
Czynnościowy zanik miesiączki dotyka:

  • głównie kobiety uprawiające sport zawodowo,
  • kobiety i/lub nastolatki stosujące duże restrykcje dietetyczne,
  • kobiety i/lub nastolatki stosujące diety bardzo niskoenergetyczne z towarzyszącą temu nadmierną aktywnością fizyczną,

FHA występuje również u osób z zaburzeniami odżywiania, a mianowicie jadłowstrętem psychicznym. Przyczyną zaniku miesiączki u tych chorych jest, podobnie jak u wyżej wymienionych, niedostateczna podaż energii, a także towarzysząca temu nadmierna aktywność fizyczna.

Przyczyny podwzgórzowego czynnościowego zaniku miesiączki (FHA)

Z FHA łączy się pojęcie dostępności energii (EA). W dużym skrócie określa ona ilość energii przeznaczonej na utrzymanie funkcji fizjologicznych, od której odliczono część energii wydatkowaną na aktywność fizyczną. W wyniku zmniejszenia podaży jedzenia, zwiększenia częstotliwości ćwiczeń lub kombinacji obu może dojść do niewystarczającej dostępności energii, którą organizm może wykorzystać na podtrzymanie wielu procesów fizjologicznych m.in. funkcji rozrodczych. Organizm przechodzi w tryb “oszczędzania energii” i koncentruje się jedynie na procesach niezbędnych mu do przeżycia, czyli krążenie, oddychanie itp. U kobiet, u których dostępność energii jest niska, zostaje zahamowana funkcja reprodukcyjna, objawiająca się wtórnym zanikiem miesiączki.

Objawy i konsekwencje zdrowotne FHA

Wtórny zanik miesiączki pojawia się u kobiet, które wcześniej miesiączkowały regularnie, ale na skutek zaburzenia jednego i/lub kilku czynników doszło u nich do zahamowania funkcji reprodukcyjnych. W przypadku FHA mowa o masie ciała (szczególnie poziomie tkanki tłuszczowej), intensywności ćwiczeń oraz stresie. Podwzgórzowego czynnościowego zaniku miesiączki nie należy łączyć jedynie z zaburzeniem cyklu menstruacyjnego. W przebiegu FHA występuje szereg zmian endokrynologicznych, które upośledzają działanie wielu układów. U kobiet z wtórnym zanikiem miesiączki pochodzenia podwzgórzowego zwiększa się ryzyko rozwoju:

  • osteoporozy, osteopenii
  • chorób sercowo-naczyniowych,
  • zaburzeń o podłożu psychologicznym: depresja, problemy z radzeniem sobie ze stresem, introwersja,
  • problemów sfery seksualnej
  • niepłodności

Zmiany hormonalne manifestują się poprzez występowanie licznych złamań kości, podwyższonego stężenia cholesterolu całkowitego i LDL, uszkodzenia śródbłonka naczyń krwionośnych i obniżenia popędu seksualnego. Kobiety te zazwyczaj nie mają owulacji, rozwija się u nich niepłodność, co przekłada się na problemy z zajściem w ciążę.

Leczenie wtórnego zaniku miesiączki

Zanim przystąpi się do leczenia wtórnego zaniku miesiączki, należy poznać przyczynę pojawienia się tych zaburzeń. W przypadku rozpoznania FHA, jako czynnika inicjującego zaburzenia cyklu menstruacyjnego zaleca się wprowadzenie następujących działań:

  • modyfikacja stylu życia (dieta, aktywność fizyczna, stres),
  • psychoterapia,
  • leczenie farmakologiczne,

Leczeniem podwzgórzowego czynnościowego braku miesiączki powinien zajmować się interdyscyplinarny zespół specjalistów, w których skład wchodzi: ginekolog/endokrynolog, psychoterapeuta, dietetyk.

Zapamiętaj: Wtórny zanik miesiączki jest definiowany jako brak krwawień menstruacyjnych utrzymujący się przez 3 cykle u kobiet, które wcześniej regularnie miesiączkowały oraz 6 miesięcy przy nieregularnym cyklu.

Wtórny zanik miesiączki a dieta

Wprowadzenie specjalnych zaleceń dietetycznych dla pacjentek z wtórnym zanikiem miesiączki musi być poprzedzone szeroką diagnostyką, która przedstawi dokładną przyczynę powstałych zaburzeń. Inicjatorów zmian w cyklu menstruacyjnym jest wiele i nie u każdej osoby konieczna będzie pomoc dietetyka. Dodatkowo każde schorzenie będzie wymagało indywidualnego podejścia. U pacjentek z podwzgórzowym czynnościowym zanikiem miesiączki (FHA) konieczna jest interwencja dietetyczna. Nadmierne restrykcje żywieniowe, duża intensywność i częstotliwość ćwiczeń lub kombinacja obu powoduje obniżenie u tych kobiet ilości dostępnej energii dla podtrzymania pewnych procesów fizjologicznych. W tym przypadku są to funkcje reprodukcyjne. Towarzystwo Endokrynologiczne wymienia interwencję dietetyczną jako jeden z wytycznych leczenia pacjentek z FHA. Ma ona polegać na przywróceniu równowagi energetycznej poprzez zmianę sposobu żywienia, zmniejszenie aktywności fizycznej lub wprowadzeniu obu. Nierzadko wiąże się to ze zwiększeniem masy ciała. Jeżeli pacjentka cierpi dodatkowo na zaburzenia odżywiania, należy najpierw skonsultować się z psychoterapeutą, który wdroży odpowiednią terapię, a dopiero później rozpocząć współpracę z dietetykiem.

Główne zalecenia dotyczące dieta kobiety z podwzgórzowym czynnościowym zanikiem miesiączki:

  • pełnowartościowe, urozmaicone posiłki,
  • unikanie restrykcji, manifestujących się bezpodstawnym eliminowaniem pewnych grup produktów spożywczych,
  • zwiększenie ilości przyjmowanych kalorii w ciągu dnia, z jednoczesnym obniżeniem częstotliwości i intensywności ćwiczeń,
  • suplementacja wapnia oraz witaminy D.

Czy wiesz że: pacjentki z FHA nie muszą być skazane na niepłodność. Odpowiednie leczenie daje tym kobietom szanse na zajście w ciążę?

Wtórny zanik miesiączki dotyka zarówno dorosłe kobiety, jak i nastolatki w okresie dojrzewania. Rozpoznajemy go u pacjentek, które wcześniej regularnie miesiączkowały, ale na skutek pewnych czynników doszło u nich do zahamowania funkcji reprodukcyjnych. Aby mówić o wtórnym zaniku miesiączki, brak krwawień musi utrzymywać się przez 3 (u kobiet z regularnym cyklem) lub 6 cykli (u pacjentek z nieregularną miesiączką).

Przyczyn zahamowania menstruacji jest wiele. Jednym z nich jest podwzgórzowy czynnościowy zanik miesiączki (FHA). Stosowanie restrykcyjnych diet lub/i podejmowanie nadmiernej aktywności fizycznej powoduje poważne zmiany hormonalne, o ogólnoustrojowych konsekwencjach zdrowotnych. Brak miesiączki i towarzyszący temu niski poziom estrogenów zwiększa ryzyko osteoporozy i osteopenii, powoduje podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego i LDL, wpływa negatywnie na nastrój, obniżenie libido oraz zwiększa ryzyko pojawienia się depresji.
Ze względu na złożoność i szereg poważnych konsekwencji zdrowotnych, wtórny zanik miesiączki należy leczyć pod kontrolą specjalistów. W przypadku FHA odpowiednia diagnostyka i trafne leczenie są w stanie przywrócić funkcje reprodukcyjne u kobiet. Niemałe znaczenie ma tutaj interwencja

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *