Endometriozą nazywa się występowanie błony śluzowej macicy poza jej jamą. Na chorobę zapadają najczęściej kobiety w wieku rozrodczym, jednak może występować również u młodych dziewcząt lub u kobiet po menopauzie. Jakie są przyczyny i objawy endometriozy? Jak ją leczyć?
Endometrioza – przyczyny
Jakie są przyczyny tej kobiecej choroby? Powstało kilka teorii próbujących wyjaśnić powstanie endometriozy:
- teoria transplantacji (Sampsona) – opiera się na spostrzeżeniu, że miesiączkowanie wsteczne – czyli przemieszczanie się krwi miesiączkowej przez jajowody, naczynia krwionośne i limfatyczne do jamy otrzewnej – występuje u wszystkich kobiet, a fragmenty złuszczonej podczas miesiączki błony śluzowej macicy nie obumierają, a zagnieżdżają się i funkcjonują w nowym środowisku jamy otrzewnej;
- efekt immunologiczny (Dmowskiego) – zakłada, że endometrioza powstaje tylko u tych kobiet, u których system wydalania wydzieliny miesiączkowej zawodzi. U kobiet tych zauważono również zaburzenia ogólnoustrojowe układu immunologicznego;
- teoria metaplazji (Waldeyera) – wskazuje na zdolność komórek niezróżnicowanych otrzewnej lub innych narządów do przekształcania się w komórki błony śluzowej macicy;
- teoria indukcji (Levande’a i Normana) – zwraca uwagę na rolę biologicznie aktywnych substancji zawartych np. w wydzielinie miesiączkowej lub skażonym środowisku na powstawanie metaplazji i ektopowo funkcjonującego endometrium.
Niestety żadna z nich nie wyjaśnia do końca tego zjawiska. Istnieje również wiele klasyfikacji endometriozy:
- ze względu na lokalizację (w mięśniu macicy lub jajowodzie, w pozostałych elementach narządu płciowego, czy poza narządami płciowymi);
- ze względu na budowę tkanek (typ śluzówkowy, otrzewnowy, gruczolakowaty);
- ze względu na wpływ endometriozy na płodność.
Endometrioza – diagnostyka
Endometriozę najczęściej rozpoznaje się podczas badania we wziernikach, gdzie może zostać zauważone jej ognisko. Samo badanie ginekologiczne jednak może dawać mylny obraz oraz stwierdzenie prawidłowego stanu, dlatego konieczne jest wykonanie USG, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego, zwłaszcza w postaci endometriozy wewnętrznej – bardzo trudnej do rozpoznania. Z badań biochemicznych można wykorzystać niespecyficzny marker CA125 (nieprawidłowe wartości powyżej 35mU/ml). W niektórych przypadkach jedyną metodą diagnostyczną jest laparoskopia (metoda pozwalająca na otworzenie brzucha pacjenta bez wykonywania głębokich i długich nacięć).
Endometrioza – objawy
Nawet duże torbiele endometrialne lub zaawansowane, ciężkie postacie endometriozy mogą nie dawać żadnych objawów. Jednak należy wziąć ją pod uwagę, jeżeli występują:
- ograniczenie płodności lub niepłodność,
- bolesne krwawienia miesiączkowe (ból rozpoczyna się najczęściej tuż przed krwawieniem),
- bolesne stosunki płciowe (dyspareunia),
- bolesne oddawanie moczu i/lub stolca,
- krwawienia/plamienia międzymiesiączkowe,
- obfite krwawienia miesiączkowe,
- krwiomocz lub krwawienia z przewodu pokarmowego (endometrioza pęcherzowa lub jelitowa),
- plamienia kontaktowe (endometrioza na szyjce macicy).
Endometrioza – leczenie
Nieleczona endometrioza zwykle trwa długo, a po leczeniu niestety często występują nawroty. Sposób leczenia zależy od: wieku chorej, chęci posiadania potomstwa przez kobietę, stadium choroby, obecności zrostów, umiejscowienia ognisk endometriozy oraz reakcji na poprzednie leczenie. Najczęstszą metodą leczenia endometriozy jest metoda operacyjna oraz farmakologiczna.
Zapamiętaj: Endometrioza może zaburzać perystaltykę jajowodów lub powodować ich niedrożność.
Leczenie operacyjne polega na usunięciu izolowanych ognisk endometriozy z torbielami endometrialnymi (jeżeli występują), ale może obejmować także usunięcie całego jajnika czy nawet macicy z przydatkami. U kobiet chcących zachować płodność stosuje się leczenie zachowawcze, polegające na usunięciu wszystkich zmian z zachowaniem narządów płciowych i przywróceniem prawidłowej anatomii miednicy mniejszej. Leczenie izolowanych ognisk wykonuje się zazwyczaj za pomocą laparoskopii (wycięcie, elektrokoagulacja lub waporyzacja zmian). Leczenie farmakologiczne obejmuje zarówno leczenie hormonalne, jak i objawowe (przeciwbólowe).
Endometrioza a ciąża
Endometrioza może zaburzać perystaltykę jajowodów lub powodować ich niedrożność. Zaburza również czynność wewnątrzwydzielniczą jajowodów, co skutkuje brakiem jajeczkowania, luteinizację niepękniętego pęcherzyka, a nawet niewydolność ciałka żółtego. Wszystko to jest przyczyną problemów z płodnością. Reakcje immunologiczne przebiegające w występowaniu endometriozy mogą uniemożliwiać implantację zarodka lub prowadzić do samoistnych poronień (aż 40% kobiet z tych schorzeniem).
Endometrioza – zioła
W celu łagodzenia objawów endometriozy oraz wspomagania prawidłowego funkcjonowania narządów rodnych można korzystać z ziół, takich jak np. liście brzozy, kwiat nagietka, kocanki, kora kaliny koralowej, nasiona lnu, ziele bylicy pospolitej, krwawnika, skrzypu polnego, przywrotnika oraz kłącze perzu. W przypadku stosowania leków regulujących cykl lub przed rozpoczęciem suplementacji jakichkolwiek ziół należy skontaktować się z lekarzem specjalistą!
Czy wiesz że: Nawet duże torbiele endometrialne lub zaawansowane, ciężkie postacie endometriozy mogą nie dawać żadnych objawów?
Endometrioza jest chorobą, której ciężko zapobiegać ze względu na brak poznanych przyczyn. Metodą zapobiegawczą może być regulacja krwawień miesięcznych, a także korekcja chirurgiczna narządów płciowych, zwłaszcza zwężenia kanału szyjki macicy, który utrudnia wypływ krwi miesiączkowej na zewnątrz. Jest to kolejna z wielu chorób dających niespecyficzne objawy, dlatego regularne kontrole ginekologiczne i szybkie reagowanie na niepokojące objawy są kluczem we wczesnym rozpoznaniu schorzenia i zapobieganiu jego pogłębiania.