Choroba Scheuermanna to nieprawidłowe pochylenie kręgosłupa w odcinku piersiowym do tyłu (tzw. garb), wynikające z uszkodzenia kręgów kręgosłupa. Jest przyczyną bólu pleców, a także przedwczesnej degeneracji kręgosłupa. Dotyka od 0,4-10% osób, 3 razy częściej dotyczy chłopców i najczęściej rozpoczyna się w wieku dziecięcym, lecz zdarza się, że pierwsze objawy występują dopiero w wieku dorosłym. Jak leczyć to schorzenie?
Co to jest choroba Scheuermanna?
Choroba Scheuermanna jest pogłębioną, patologiczną kifozą piersiową, czyli pochyleniem/zgięciem kręgosłupa do tyłu.
Czy wiesz że: intensywne uprawianie tańca towarzyskiego także znacznie obciąża kręgosłup i może doprowadzić do nadmiernego skrzywienia (pogłębionej kifozy) w odcinku piersiowym?
Rozpoznanie stawia się na podstawie zdjęcia RTG, gdzie minimum trzy sąsiadujące ze sobą kręgi są klinowate, czyli ich wysokość jest mniejsza w ich przedniej części i pochylają kręgosłup o minimum 5 stopni każdy. [1] Choroba ta jest dziedziczona genetycznie (autosomalnie dominująco) z wysoką penetracją (ok. 74%) i zróżnicowaną ekspresją, co oznacza, że zdecydowana większość dzieci osób chorych będzie miała ten zespół, ale nasilenie objawów może być od stopnia niezauważalnego, po ciężki. [2][3] W rozwoju choroby Scheuermanna ma znaczenie zarówno odziedziczona predyspozycja, jak i obciążenia mechaniczne. [1][4]
Objawy choroby Scheuermanna?
Pierwszym zauważalnym objawem jest najczęściej skrzywienie, czyli dziecko się garbi. W wyniku zmian zwyrodnieniowych i ucisku na korzenie nerwowe pojawia się ból, najczęściej w okolicy szczytu zgięcia kręgosłupa, czyli w okolicy linii sutków i jest związany z długotrwałym siedzeniem lub ćwiczeniami fizycznymi. [1][3] 20-30% pacjentów ma także skoliozę, czyli skrzywienie boczne kręgosłupa. [5] Wraz z wiekiem i zaawansowaniem choroby może dojść do ucisku na korzenie nerwów rdzeniowych, a wtedy ból przybierze charakter neuropatyczny i mogą mu towarzyszyć zaburzenia czucia. Pogłebionej kifozie piersiowej często towarzyszy pogłębiona lordoza lędźwiowa i szyjna (czyli wygięcie kręgosłupa w tych odcinkach do przodu). W zaawansowanych przypadkach choroby Scheuermanna (kąt nachylenia >95 stopni) może dojść do uciśnięcia płuc i zaburzenia oddychania, niemniej głównymi objawami choroby są deformacja postawy ciała i ból. [1][3]
Czy choroba Scheuermanna jest groźna?
Choroba Scheuermanna nie jest chorobą zagrażającą życiu i nie postępuje szybko, co nawet w bardzo ciężkiej postaci (wspomniany ucisk na płuca i inne narządy w klatce piersiowej) daje czas na wdrożenie odpowiedniego leczenia. Jednak trzeba pamiętać, że leczeniem zachowawczym, czyli ćwiczeniami i gorsetami możemy tylko zahamować postępowanie skrzywienia, a nie je odwrócić, dlatego zaniedbanie tej choroby i postępowanie deformacji jest groźne dla chorego pod względem funkcjonalnym, ale przede wszystkim estetycznym.
Choroba Scheuermanna u dorosłych
Najczęściej choroba Scheuermanna występuje u dzieci (typ 1, piersiowy). Jednak jeśli wrodzona podatność kręgosłupa na przeciążenia jest niska, objawy mogą wystąpić dopiero u dorosłych osób (typ 2 piersiowo-lędźwiowy). [2] Dzieje się tak, ponieważ czynnik mechaniczny musi działać dłużej niż u osób bardziej podatnych. Sama różnica w nazwach obu typów wskazuje, że u dorosłych skrzywienie kręgosłupa pojawia się niżej, a dzieje się tak dlatego, że ten odcinek jest bardziej obciążony w wieku dorosłym.
Choroba Scheuermanna a ciąża
Ciąża jest związana z obciążeniem kręgosłupa, co może wpłynąć na pogłębienie kifozy lub rozwinięcie choroby Scheuermanna. Jednak okres obciążenia jest stosunkowo niedługi, a kręgosłup już najczęściej w pełni skostniały (co dzieje się do około 21 roku życia), co znacznie ogranicza postęp skrzywienia. [2][3] Jednak brak jest danych epidemiologicznych na ten temat.
Choroba Scheuermanna a siłownia
Regularne uprawianie sportu i ćwiczenia na siłowni są związane z występowaniem choroby Scheuermanna typu 2 ze względu na znaczne i długotrwałe obciążenie kręgosłupa. Oczywiście siłownia i ćwiczenie z dużymi ciężarami ma znaczący wpływ na wystąpienie choroby, ale także niektóre sporty są bardziej związane z pogłębieniem kifozy, a są to: pływanie zawodowe, narciarstwo wodne. [5] Wynika to z większego obciążenia przedniej części kręgosłupa.
Leczenie choroby Scheuermanna
Leczenie choroby Scheuermanna zależy od stopnia jej nasilenia. Przy niewielkich skrzywieniach (kąt poniżej 50 stopni) zalecane są ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu i wyginające plecy do tyłu. Przy większej krzywiźnie, powyżej 50 stopni i młodym wieku (ważne, żeby kręgosłup jeszcze rósł i nie był skostniały) zalecane są gorsety ortopedyczne aby zatrzymać postępowanie choroby.
Zapamiętaj: Choroba Scheuermanna to inaczej kifoza dziecięca.
Przy większych skrzywieniach wskazana jest operacyjna stabilizacja kręgosłupa za pomocą śrub i prętu utrzymującego nową krzywiznę w odcinku piersiowym. Wskazaniem do operacji mogą być również względy estetyczne, należy jednak pamiętać, że każda operacja wiąże się z powikłaniami i trzeba dokładnie rozważyć ryzyko i korzyści. Należy pamiętać, że gorsety nie będą działać na kręgosłupy osób dorosłych, które są już skostniałe i nie rosną, w takim przypadku należy rozważyć fizjoterapię i objawowe leczenie bólu. [1][2][3]
Choroba Scheuermanna jest chorobą genetyczną, dziedziczoną autosomalnie dominująco, czyli wystarczy jeden rodzic chory, aby przekazać chorobę dziecku. (choć nie musi się tak wydarzyć). Objawami choroby są skrzywienie kręgosłupa (garb) oraz ból pleców. Jeśli u dziecka wystąpi nieprawidłowe skrzywienie kręgosłupa należy zasięgnąć porady lekarskiej, ponieważ im wcześniej wprowadzimy leczenie (ćwiczenia, gorsety), tym mniejsze będzie skrzywienie, a efekt kosmetyczny lepszy.