Dystonia to zaburzenie neurologiczne, charakteryzujące się występowaniem mimowolnych ruchów, które prowadzą do skręcania i wyginania się różnych części ciała. Chory boryka się często nie tylko z dolegliwościami bólowymi i dyskomfortem fizycznym, ale również z depresją i lękiem. Na czym dokładnie polega dystonia? Jakie są metody jej leczenia?
Co to jest dystonia?
Dystonia jest zaburzeniem ruchowym o neurologicznym podłożu. Powoduje ona nadmierne i mimowolne skurcze mięśni, a te z kolei są przyczyną nieprawidłowej postawy ciała, która się z czasem utrwala. Ruchy dystoniczne są na ogół schematyczne i powtarzalne, często powodują ból. Dystonia może dotyczyć dowolnego obszaru ciała, chociażby powieki, twarzy, szczęki, tułowia, czy kończyn górnych i dolnych.
Objawy dystonii
Objawy dystonii w różnym stopniu mogą dotykać poszczególnych części ciała. Często mają charakter ogniskowy (czyli dotyczą konkretnego obszaru ciała i jednej grupy mięśni), z upływem czasu mogą się jednak uogólniać i obejmować coraz większe grupy mięśni.
Zapamiętaj: Dystonia jest zaburzeniem ruchowym o neurologicznym podłożu. Powoduje ona nadmierne i mimowolne skurcze mięśni, a te z kolei są przyczyną nieprawidłowej postawy ciała, która się z czasem utrwala.
Najważniejsze symptomy dystonii to nienaturalne skręcenie lub wygięcie jednej części ciała oraz występowanie tzw. ruchów dystonicznych, czyli drgań i skurczów wybranej grupy mięśniowej. Zdarza się, że objawy mogą pojawiać się tylko w trakcie wykonywania konkretnych czynności motorycznych, np. w trakcie pisania (co nazywa się kurczem pisarskim) lub w trakcie grania na jakimś instrumencie (dystonia muzyków). Postęp objawów jest różny i dla każdego pacjenta inny, natomiast w przypadku osób młodych choroba rozwija się na ogół znacznie szybciej. Kiedy dystonia zaczyna się wcześnie, najczęściej dotyczy nóg. Jeśli jednak pojawia się w późniejszych latach życia, często obejmuje obszar tułowia i szyi.
Przyczyny dystonii
Przyczyną dystonii są zaburzenia funkcjonowania połączeń nerwowych w tzw. układzie piramidowym mózgu, który odpowiada za postawę ciała i kontrolę ruchów. Sama dystonia może mieć charakter pierwotny (wrodzony) lub wtórny (nabyty). Zdarza się, że choroba ma podłoże genetyczne. W innych przypadkach przyczyną bywają urazy prowadzące do niedokrwienia bądź krwotoku mózgowego, okołoporodowe uszkodzenie mózgu, nowotwór mózgu, a także rozwój choroby Parkinsona lub Wilsona. Chorobę wywołać mogą też infekcje (np. wirusowe zapalenie mózgu) i trujące substancje (m.in. kobalt i metanol), a także niektóre leki (np. neuroleptyki i leki z grupy blokerów kanałów wapniowych). Okazuje się również, że objawy mogą się nasilać w trakcie zmęczenia i stresu.
Leczenie dystonii
Ponieważ przebieg choroby i skala objawów są inne u każdej osoby, bardzo ważne jest, by terapię dobrać indywidualnie. Duże znaczenie ma świadomość własnego ciała – niektóre ruchy mogą przykładowo zmniejszać lub nasilać występujące objawy. W leczeniu dystonii działać można jedynie objawowo. Dostępne są metody farmakologiczne lub zabiegowe. Podawane leki mają na celu zmianę neuroprzekaźnictwa mózgu.
Czy wiesz że: w Polsce chorym na dystonię pomaga fundacja Nieugięci?
Częściej jednak stosowana jest iniekcja toksyny botulinowej, która hamuje przewodnictwo między nerwem a mięśniem, co pozwala na zminimalizowanie zarówno ruchów mimowolnych, jak i dolegliwości bólowych. Zabieg powinien być jednak powtarzany, na ogół co 3 miesiące, ponieważ tyle w przybliżeniu działa toksyna botulinowa zwana powszechnie botoksem. Jeśli jednak oddziaływania tego typu nie przynoszą efektów, a dystonia znacznie utrudnia życie pacjentowi wówczas wdraża się leczenie chirurgiczne. Najczęściej jest to tzw. głęboka stymulacja mózgu (DPS – deep brain stimulation), dokonywana za pomocą umieszczonych w nim elektrod. Jedną z metod jest również talamotomia lub pallidotomia – zabiegi polegają na przecięciu konkretnych struktur mózgowych.
Dystonia to zaburzenie ruchowe, które wciąż wymaga bliższego poznania. Jego przyczyny oraz przebieg mogą być bardzo zróżnicowane. Niestety, pacjenci na skutek odczuwanego bólu i braku kontroli nad ciałem często borykają się z konsekwencjami psychicznymi swojego stanu, chociażby z depresją. Wsparcie i zrozumienie płynące z najbliższego otoczenia jest więc bardzo ważnym elementem procesu leczenia.