Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najczęstszych schorzeniem narządu ruchu człowieka. Charakteryzuje się destrukcją tkanki chrzęstnej i postępującą degradacją wszystkich struktur stawowych. Choroba może dotyczyć także stawów w obrębie ręki i być przyczyną powstawania twardych uwypukleń, nazywanych guzkami Heberdena.
Co to są guzki Heberdena?
Guzki Heberdena to wyniosłości zlokalizowane w okolicy stawów międzypaliczkowych dalszych, czyli stawów w obrębie ręki położonych w pobliżu płytki paznokciowej, związane z występowaniem choroby zwyrodnieniowej. Podobne do guzków Heberdena zmiany zwyrodnieniowe, ale o lokalizacji w sąsiedztwie stawów międzypaliczkowych bliższych (tych u nasady palców), noszą nazwę guzków Boucharda. W rzeczywistości guzki Heberdena są osteofitami (naroślami kostnymi), czyli powstającą miejscowo (w łączności z kością) tkanką kostną.
Źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Heberden-Arthrose.JPG
Guzki Heberdena – objawy
Guzki Heberdena są widoczne jako twarde zgrubienia w okolicy płytki paznokciowej podczas badania palców ręki dotkniętej procesem zwyrodnieniowym. Dodatkowo, guzkom Heberdena mogą towarzyszyć inne objawy wynikające z choroby zwyrodnieniowej stawów, takie jak:
- ból stawu;
- sztywność;
- ograniczenie ruchomości w stawie;
- obrzęk.
Konsekwencją występujących dolegliwości mogą być problemy w wykonywaniu czynności wymagających precyzyjnych ruchów palców i dłoni. Objawy występują znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn, a ryzyko rozwoju guzków Heberdena rośnie wraz z wiekiem, chociaż możliwe jest ich występowanie także u młodych ludzi.
Guzki Heberdena – przyczyny
Powierzchnia styczna stawów człowieka pokryta jest tkanką chrzęstną i nosi nazwę chrząstki stawowej. Jej obecność zmniejsza wzajemne tarcie powierzchni kości budujących staw w trakcie ruchu. W przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów dochodzi do niszczenia chrząstki stawowej, co prowadzi do upośledzenia jej funkcji. Ruch kości względem siebie przestaje być płynny, a powierzchnie kości ulegają powtarzającym się urazom, co prowadzi do ich niszczenia. Zdegradowana tkanka kostna jest odbudowywana, ale w związku z procesami zwyrodnieniowymi przybiera nieprawidłową formę narośli kostnej, która z zewnątrz widoczna jest jako guzek w sąsiedztwie stawu. Do czynników zwiększających ryzyko powstania guzków Heberdena należą:
- płeć żeńska;
- występowanie guzków Heberdena w rodzinie;
- podeszły wiek;
- dodatkowe choroby stawów;
- urazy.
Guzki Heberdena – leczenie
Terapia guzków Heberdena polega głównie na leczeniu choroby, której objawem są powstające osteofity, czyli choroby zwyrodnieniowej. Zaleca się unikanie noszenia ciężkich przedmiotów i wykonywania czynności obciążających zajęte chorobowo stawy. W leczeniu farmakologicznym choroby zwyrodnieniowej stawów znajduje zastosowanie:
- paracetamol – substancja o działaniu przeciwbólowym;
- niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – oprócz łagodzenia bólu wykazują także działanie hamujące proces zapalny;
- glikokortykosteroidy (GKS) – stosowane w pojedynczych wstrzyknięciach dostawowych w okresach nasilenia dolegliwości;
- kwas hialuronowy – podawany w seryjnych wstrzyknięciach dostawowo;
- siarczan glukozaminy, siarczan chondroityny – związki stosowane jako uzupełnienie diety będące ważnymi składnikami tkanki łącznej budującej stawy;
- preparaty o przypuszczalnym korzystnym działaniu: wyciąg z hakorośli rozesłanej, wyciąg z imbiru, żywica kadzidłowca zawierająca kwas bosweliowy, sproszkowane owoce głogu.
Zapamiętaj: Guzki Heberdena to wyniosłości zlokalizowane w okolicy stawów międzypaliczkowych dalszych, czyli stawów w obrębie ręki położonych w pobliżu płytki paznokciowej, związane z występowaniem choroby zwyrodnieniowej.
Dodatkowo, chrząstka stawowa może być stymulowana do regeneracji poprzez wprowadzenie w miejsce uszkodzeń komórek mających zdolność do podziałów pochodzących ze: skrzepu krwi, szpiku kostnego lub tkanki podskórnej. Czasami guzki Heberdena występują bez towarzyszących objawów stawowych, stanowiąc jedynie defekt kosmetyczny, w takich przypadkach leczenie nie jest konieczne. Rzadziej, gdy dolegliwości utrzymują się pomimo stosowanej farmakoterapii i rehabilitacji można rozważyć leczenie operacyjne.
Guzki Heberdena – rehabilitacja
Celem rehabilitacji u chorych z chorobą zwyrodnieniową jest:
- zwiększenie siły mięśniowej;
- poprawa zakresu ruchomości;
- łagodzenie bólu i sztywności stawu;
- zapobieganie przykurczom i zniekształceniom stawów.
W celu osiągnięcia poprawy funkcjonalności dłoni można zastosować:
- kinezyterapię, czyli leczenie ruchem. W trakcie rehabilitacji wykonywane są ćwiczenia bierne, których celem jest utrzymanie i poprawa
- ruchomości stawów oraz ćwiczenia czynne (z aktywnym udziałem pacjenta), zwiększające siłę mięśniową;
- termoterapię z użyciem ciepła i zimna, forma rehabilitacji z wykorzystaniem ciepła poprawia ukrwienie tkanek i zmniejsza napięcie mięśniowe, z kolei zimno łagodzi toczący się proces zapalny;
- jonoforezę, metodę wprowadzenia substancji leczniczej do tkanki z użyciem prądu elektrycznego;
- magnetoterapii, czyli rodzaju rehabilitacji z wykorzystaniem pola elektromagnetycznego.
Czy wiesz że: nazwa guzki Heberdena pochodzi od nazwiska brytyjskiego lekarza Williama Heberdena, żyjącego w latach 1710- 1801?
Guzki Heberdena to twarde wyniosłości zlokalizowane w stawach międzypaliczkowych dalszych związane z występowaniem choroby zwyrodnieniowej. W istocie guzki Heberdena to narośla kostne (osteofity) powstające w wyniku niszczenia chrząstki stawowej i nieprawidłowej regeneracji tkanki kostnej. W związku z zajęciem stawów przez proces zwyrodnieniowy obecności guzków Heberdena mogą towarzyszyć objawy, takie jak: ból, sztywność, zmniejszenie ruchomości stawu oraz obrzęk. Leczenie choroby zwyrodnieniowej, polega na unikaniu czynności znacznie obciążających stawy, stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz rehabilitacji z wykorzystaniem wielu dostępnych metod poprawiających funkcjonowanie stawów.