Co to jest czerwonka bakteryjna? Objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Czerwonka, shigelloza, czy też dyzenteria – nazwy jednej i tej samej, szczególnie dokuczliwej choroby przewodu pokarmowego pochodzenia bakteryjnego. Zaliczana jest do chorób tzw. “brudnych rąk”, czyli związanej bezpośrednio ze złymi nawykami higienicznymi oraz warunkami sanitarnymi. Dlaczego jednostka chorobowa znana już w okresie Hipokratesa wciąż budzi takie zainteresowanie? Czy wciąż powinniśmy obawiać się czerwonki? 

Co to jest czerwonka bakteryjna?

Czerwonka bakteryjna jest ostrą zakaźną chorobą przewodu pokarmowego. Zajęte jest nie tylko jelito cienkie, ale przede wszystkim jelito grube (część końcowego odcinka przewodu pokarmowego). Stanowi ona poważny problem krajów rozwijających się, a więc między innymi Afryki i Ameryki Środkowej. Najcięższe epidemiczne zakażenia, wywołane przez szczególnie zjadliwy szczep bakterii, mogą skutkować nawet 10%-ową śmiertelnością. W 2012 roku w Polsce odnotowano aż 13 przypadków czerwonki potwierdzonej laboratoryjnie, chociaż podkreśla się, że nie odzwierciedla to prawdziwej sytuacji epidemiologicznej.

Objawy czerwonki bakteryjnej

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Czerwonka charakteryzuje się:

  • skurczowymi bólami brzucha;
  • gorączką (ciepłota ciała powyżej 38 °C);
  • obfitą biegunką;
  • odwodnieniem;
  • obecnością krwi oraz niekiedy ropy w kale.

Pierwsze objawy czerwonki bakteryjnej pojawiają się 1-3 dni po spożyciu bakterii, zazwyczaj w wyniku zjedzenia zakażonego pokarmu. Początkowo do gorączki, złego samopoczucia, ogólnego osłabienia dołączają się nudności, jadłowstręt czy wymioty. Chorzy skarżą się na kurczowe bóle jamy brzusznej. Narasta bolesne parcie na stolec. Stopniowo pojawia się biegunka z domieszką śluzu i krwi. W wyniku odwodnienia oraz rozwijającej się reakcji zapalnej stwierdzamy suchość jamy ustnej, przyspieszone tętno oraz obniżone ciśnienie tętnicze. Jeżeli jest to zakażenie samoograniczające się, tzn. ustępujące samoistnie bez wdrożenia odpowiedniego leczenia, objawy mogą utrzymywać się około 1-2 tygodni.

Przyczyny czerwonki bakteryjnej

Przyczyną czerwonki o podłożu bakteryjnym są bakterie rodzaju Shigella. Wyróżniamy 4 gatunki, z czego Shigella dysenteriae, poprzez produkcję specyficznej toksyny – egzotoksyny shiga, wyróżnia się wybitną wirulencją, czyli m. in. zdolnością do uszkodzenia narządów oraz okolicznych tkanek zainfekowanego organizmu. 

Zapamiętaj: Czerwonka bakteryjna to ostra choroba zakaźna układu pokarmowego.

Zakażenie przenosi się głównie poprzez brudne ręce, rzadziej zanieczyszczoną wodę czy żywność. Do zarażenia czerwonką wystarczy niewielka ilość bakterii, dlatego shigelloza  rozprzestrzenia się szybko wśród społeczeństw żyjących w złych warunkach sanitarnych oraz niskich standardach higieny osobistej. 

Leczenie czerwonki bakteryjnej

Jak już wspomniano, objawy czerwonki bakteryjnej mogą ustąpić samoistnie, dlatego nie każdy pacjent wymaga antybiotykoterapii. U osób starszych, z niedoborami odporności, obciążonych dodatkowymi schorzeniami, dzieci uczęszczających do przedszkola podanie antybiotyku może okazać się konieczne.

Czy wiesz że:  dzięki swoim specyficznym właściwościom toksyna shiga, wytwarzana przez bakterie Shigella, może przyczynić się do rozwoju onkologii, jako terapia przeciw wybranym rodzajom nowotworów?

Ciężki przebieg choroby wymaga hospitalizacji. Należy pamiętać o lekkostrawnej diecie oraz odpowiednim nawadnianiu. Przeciwgorączkowo preferuje się paracetamol. Nie stosuje się loperamidu (np. Stoperan) w leczeniu czerwonki bakteryjnej! Powoduje on jedynie zahamowanie perystaltyki jelitowej, gromadzenie się bakterii oraz ich wtórne namnażanie. Pomimo znacznego zmniejszenia śmiertelności w ciągu ostatnich lat, na świecie corocznie odnotowuje się około 164 tys. zgonów związanych z shigellozą. Spowodowało to szerokie zainteresowanie szczepionkami przeciw czerwonce, z których wiele testowanych jest już w badaniach klinicznych.

Czerwonka bakteryjna – profilaktyka

W przypadku czerwonki podstawą profilaktyki jest dokładne mycie rąk. Prawidłowe przechowywanie oraz przygotowywanie żywności powinno pomóc w zapobieganiu zachorowaniom. Grupami szczególnie narażonymi na zakażenie są: dzieci poniżej 10 roku życia, osoby przebywające w ośrodkach opieki, żłobkach, więzieniach, czy też homoseksualiści. Ryzyko zachorowania w Polsce jest niewielkie, niemniej jako turyści krajów tropikalnych, rozwijających się powinniśmy pamiętać o pewnych zasadach, mogących uchronić nas przed zakażeniem.

Pamiętajmy o:

  • sceptycznym spożywaniu pokarmów nieprzetworzonych termicznie.
  • piciu przegotowanej, czystej wody. (Uwaga: lód w kostkach mógł być przygotowany ze skażonej wody!)
  • dokładnym myciu warzyw I owoców, a w miarę możliwości o ich obraniu ze skórki I umyciu.
  • ostrożnym dotykaniu przedmiotów ogólnodostępnych jak np. klamki, poręcze, przyciski w windzie.

Podsumowując, czerwonki bakteryjnej możemy się spodziewać w regionach o niskim zapleczu sanitarnym. Jest to choroba głównie krajów rozwijających się. Podstawowe zasady higieny mogą uchronić nas przed zakażeniem. Przebieg wydaje się zróżnicowany, o różnym stopniu nasilenia. Do decyzji lekarza powinno pozostawać prawidłowe postępowanie terapeutyczne, mogące przyspieszyć okres ozdrowienia i ustąpienia objawów. 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *