Choć do pisania coraz częściej używamy urządzeń elektronicznych, są osoby, które dbają o wygląd swojego pisma, a nawet decydują się na profesjonalny kurs kaligrafii. Niestety, estetyczny sposób pisania nie w każdym przypadku jest możliwy. I wcale nie wynika to z niestaranności czy niedbałości. Niektórzy ludzie borykają się z dysgrafią, czyli częściową lub całkowitą utratą umiejętności pisania.
Co to jest dysgrafia?
Ręczne pisanie to proces trudny, związany z prawidłową koordynacją. Wymaga on także pamięci roboczej (pozwalającej na tymczasowe zapamiętywanie np. słów i zdań), umiejętności językowych i przetwarzania informacji, a także odpowiednio działających zmysłów wzroku i słuchu. Choć większość ludzi jest w stanie nauczyć się pisania w sposób czytelny i estetyczny, są osoby, które mają z tym problem. Mówi się wówczas o dysgrafii (zwanej też agrafią), którą definiuje się jako częściową lub całkowitą utratę pisania.
Można podzielić ją na trzy rodzaje:
- Dysgrafia dyslektyczna cechuje się dużą ilością błędów ortograficznych, przepisywanie tekstów czy rysowanie nie sprawia jednak problemów.
- Dysgrafia motoryczna wynika z trudności w koordynacji ruchowej, co objawia się problemami z rysowaniem i przepisywaniem tekstów, z kolei błędy ortograficzne występują rzadko.
- Dysgrafia przestrzenna wynika z zaburzeń koordynacji przestrzennej, co skutkuje głównie trudnościami w przepisywaniu tekstów. Nie zauważa się większej ilości błędów ortograficznych.
Objawy dysgrafii
Głównym objawem dysgrafii jest nieczytelne i mało estetyczne pismo. Litery mogą być zniekształcone i różnej wielkości, słowa bywają zapisane niepewną linią, są także nierównomiernie odchylone w stosunku do linii pisania bądź się w niej nie mieszczą. Oprócz tego, zauważyć można niewłaściwe trzymanie długopisu i męczliwość w trakcie pisania. W zależności od typu dysgrafii, obserwuje się niechęć do rysowania i malowania oraz trudności z kopiowaniem tekstu. W niektórych przypadkach pisanie może wiązać się nawet z bólem fizycznym. Wśród symptomów wymienić można trudności z formułowaniem treści do zapisania, a także pojawiające się problemy z gramatyką i składnią.
Zapamiętaj: Dysgrafii nie da się pozbyć czy wyleczyć. Człowiek z tego typu diagnozą z pewnością całe życie będzie mierzyć się z pewnymi trudnościami związanymi z pisaniem ręcznym.
Przyczyny dysgrafii
Wśród przyczyn dysgrafii najczęściej wymienia się mikrouszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Wskazuje się także na jej genetyczne podłoże, ponieważ zauważyć można jej występowanie rodzinne. Oprócz tego, może być ona wynikiem zaburzeń funkcji wzrokowych i słuchowych bądź trudności w obrębie motoryki małej, czyli dotyczącej pracy dłoni. Jako przyczynę wymienia się również problem z pamięcią roboczą, w której dochodzi do krótkotrwałego przechowywania zapisywanych słów. W przypadku dygrafii, która rozwinęła się w wieku dorosłym, najczęściej przyczynami są udar lub inne uszkodzenia mózgu.
Jak zdiagnozować dysgrafię?
Objawy dysgrafii najczęściej zauważane są w trakcie nauki w szkole. Nieczytelne pismo to zarówno problem dla nauczycieli, którzy nie mogą sprawdzić prac pisemnych ucznia, jak i dla samego dziecka, które ma problem z odczytaniem własnych notatek. W takich przypadkach uczeń kierowany jest do poradni pedagogiczno-psychologicznej, gdzie przeprowadza się proces diagnostyczny. Zaangażowani są w niego psycholog i pedagog, a często także inni specjaliści. Zdarza się, że potrzebna jest wizyta u lekarza, który wykluczy występowanie niedowładów i porażeń czy wadę wzroku.
Leczenie dysgrafii
Dysgrafii nie da się pozbyć czy wyleczyć. Człowiek z tego typu diagnozą z pewnością całe życie będzie mierzyć się z pewnymi trudnościami związanymi z pisaniem ręcznym. Im szybciej jednak zostaną wdrożone odpowiednie ćwiczenia, tym lepiej. Regularny trening sprawia, że może dojść do skorygowania nieprawidłowego chwytu długopisu, poprawienia czytelności pisma i polepszenia koordynacji wzrokowo-ruchowej. Wymaga to jednak wysiłku, a dziecko potrzebuje wsparcia zarówno ze strony nauczycieli, jak i rodziców. Istnieje wiele zabaw i ćwiczeń, które są bardzo pomocne, a jednocześnie zachęcające dla ucznia, jak np. robienie ślaczków i łączenie kropek, malowanie farbami polegające na wykonywaniu poziomych i pionowych ruchów czy tworzenie wyklejanek i wydzieranek. Szczegółowe zalecenia są formułowane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną.
Dysgrafia u dorosłych
Dorośli dysgraficy również borykają się z wieloma trudnościami. Ciężko jest im tworzyć ręcznie pisane notatki: zarówno jeśli chodzi o ich treść, jak i gramatykę oraz składnię. Na szczęście rozwój technologii przychodzi dysgrafikom z pomocą: pisanie na komputerze nie powinno im sprawiać większych problemów. Osoby, które w trakcie edukacji otrzymały odpowiednie wsparcie, będą sobie lepiej radziły z wyzwaniem jakim jest pisane ręcznie. Nie wszyscy jednak mogli liczyć na pomoc. Są również przypadki, kiedy na skutek uszkodzenia mózgu bądź udaru, dorosła osoba obserwuje u siebie symptomy dysgrafii. Warto wtedy postawić na ćwiczenia, które również w dorosłości są pomocne i poprawiają wygląd pisma.
Czy wiesz że: w przypadku ucznia z dysgrafią często zaleca mu się pisanie prac na komputerze? W trakcie egzaminów ma on również możliwość wydłużenia czasu pracy lub zdawania w formie ustnej.
Czy piękne i staranne pismo to atrybut pilnych uczniów? Bywa, że uczeń naprawdę się stara, ale nie jest w stanie pisać w sposób czytelny. Może to wskazywać na dysgrafię. Bardzo ważne jest wówczas, aby okazać dziecku zrozumienie i zachęcać go do dodatkowej pracy nad swoimi trudnościami.