Co to jest retinopatia wcześniacza? Objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Wcześniaki są obciążone przeróżnymi chorobami, dotykającymi niemalże wszystkich układów i narządów. Ze względu na swoją małą masę, przedwczesny poród, a także liczne zabiegi, którym są poddawane, celem ratowania życia bywają obciążone powikłaniami. Jednym z narządów, który może zostać uszkodzony są oczy. U noworodków urodzonych przed terminem, możemy spotkać się z tak zwaną retinopatią wcześniaczą. Jest to choroba siatkówki mogąca prowadzić do zaburzeń widzenia, a nawet ślepoty.

Co to jest retinopatia wcześniacza?

Retinopatia jest to choroba siatkówki. Występują bardzo liczne jej rodzaje. Jednak ten typ – retinopatia wcześniacza – jest typowa dla noworodków urodzonych przedwcześnie. Im wcześniej urodzone dziecko, z małą masą, tym bardziej jest ono zagrożone pojawieniem się retinopatii. Polega ona na rozwoju nieprawidłowych naczyń w oku wraz z rozrastająca się tkanką włóknistą co prowadzi do stopniowej utraty wzroku. U dzieci urodzonych przed 28. tygodniem ciąży może wystąpić nawet w 80% przypadków. Z tego powodu wszystkie wcześniaki powinny zostać poddane badaniom profilaktycznym mającym na celu szybkie wykrycie pojawienia się choroby i włączenie leczenia.

Retinopatia wcześniacza – objawy

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Nie są widoczne konkretne objawy u dziecka dotkniętego retinopatią na etapie jej wczesnego rozwoju, dlatego tak ważne są kontrolne badania okulistyczne, gdyż nawet wprawne oko lekarza i czujny rodzic nie dostrzegą początków rozwijania się nieprawidłowości w siatkówce. Badania przeprowadza się po ukończeniu pierwszego miesiąca życia, gdyż rozwój retinopatii zachodzi powoli i wieloetapowo, w pierwszych dniach u noworodka nie są widoczne nieprawidłowości nawet w szczegółowym badaniu. Kolejne terminy badań wyznaczane są zgodnie z harmonogramem, zależnie od stopnia zaawansowania choroby w danym momencie. Istnieje 5 stadiów tej choroby i zgodnie z tymi fazami wyznacza się badania kontrolne. Pierwsze fazy mogą być leczone skutecznie, jednak stadium 4 i 5 często może prowadzić do nieodwracalnej ślepoty.

Retinopatia wcześniacza – przyczyny

Kluczowym czynnikiem powstania retinopatii jest poród przedwczesny. Niedojrzałe oczy noworodka narażone są na czynniki zewnętrzne, na które nie są jeszcze gotowe, dlatego im mniejsze dziecko tym większa szansa na rozwój tego powikłania.

Czy wiesz że: saturacja (czyli wysycenie tlenem krwi) wcześniaka nie powinna przekraczać 95%? Mimo, że zdrowy człowiek powinien utrzymywać ją w zakresie wyższym, to u wcześniaka ze względu na toksyczne działanie dużej ilości tlenu na siatkówkę dąży się do maksimum 95%. 

Inne przyczyny, w których lekarze doszukują się źródeł retinopatii to: wady serca, krwawienia śródczaszkowe, urodzone w zamartwicy (czyli z niewydolnością krążeniową i oddechową), infekcje – te w łonie matki i na wczesnych etapach życia wewnątrzszpitalnie, czy zaburzenia oddychania. Jednym z kluczowych czynników, które sprzyjają wystąpieniu tej choroby jest stosowanie tlenu w leczeniu. Tlen jest ważny i niezbędny dla wcześniaka, szczególnie w pewnych zaburzeniach oddychania, jednak jego podawanie powinno być rozważnie stosowane. Czasem nie można z niego zrezygnować, gdyż jest to działanie ratujące życie, należy pamiętać jednak, że w dużych stężeniach, podawany przez długi czas może mieć też działanie toksyczne między innymi na struktury oka.

Retinopatia wcześniacza – leczenie

Po wykryciu nieprawidłowości w badaniu należy odpowiednio dobrać leczenie, które w głównej mierze opiera się o zabieg tak zwanej fotokoagulacji. Jest to laserowe zniszczenie obszaru siatkówki, który ma stanowić barierę dla powstawania dalszych nieprawidłowych naczyń.

Zapamiętaj: Kluczowym czynnikiem powstania retinopatii jest poród przedwczesny.

Laseroterapia wykonywana jest w specjalistycznych ośrodkach u dzieci, które prezentują zwykle 2. i 3. stadium choroby. W szczególnych przypadkach lekarze mogą zdecydować się na podanie do gałki ocznej specjalnych preparatów (zwanych anty-VEGF, czyli przeciwko czynnikowi stymulującemu rozrost naczyń), jednak jest to mniej powszechna metoda. W stadiach zaawansowanych u dziecka może dojść do odwarstwienia się siatkówki, wtedy okuliści mogą zdecydować się na bardziej zaawansowane zabiegi np. próbę operacji odwarstwionego fragmentu lub witrektomię, czyli usunięcie z siatkówki i ciała szklistego (czyli elementów budowy oka) nieprawidłowych zmian i kolejno wypełnienie oka inną substancją, która utrzyma prawidłową strukturę tego narządu.

Retinopatia wcześniacza – rokowanie

Najważniejsze w retinopatii jest szybkie jej wykrycie i zastosowanie leczenia. Laserokoagulacja ma średnio 90% skuteczności, natomiast metody stosowane w zaawansowanych stadiach niestety rzadko są w stanie uratować wzrok dziecka w pełni, raczej sprzyjają zachowaniu minimalnej zdolności widzenia. Powikłaniami retinopatii może być niedowidzenie częściowo, krótkowzroczność, zez, oczopląs, a w najgorszym wypadku nawet całkowita ślepota.

Retinopatia wcześniacza jest poważną chorobą mogącą powodować znaczną niepełnosprawność dziecka. Dlatego najważniejsze jest jej zapobieganie – przeciwdziałanie porodom przedwczesnym, a w razie ich wystąpienia, rozważne leczenie, zwłaszcza w wypadku stosowania tlenoterapii. Każde dziecko obarczone ryzykiem, powinno być jednak przede wszystkim szczegółowo badane i kontrolowane, gdyż wczesne wykrycie zmian w oku pozwala na zadowalające wyniki w leczeniu z użyciem lasera.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *