Jądra to parzyste narządy, których główną funkcją jest wytwarzanie plemników oraz produkcja męskich hormonów płciowych (androgenów) – głównie testosteronu. Testosteron i inne androgeny odpowiadają za prawidłowe dojrzewanie płciowe, pojawienie się popędu płciowego, prawidłowy wzrost organizmu, rozwój tkanki mięśniowej i zachowanie płodności. Nieprawidłowy poziom testosteronu jest przyczyną wielu różnorodnych objawów klinicznych, które składają się na eunuchoidyzm. Warto dowiedzieć się więcej o tym złożonym schorzeniu endokrynologicznym.
Co to jest eunuchoidyzm?
Eunuchoidyzm to zaburzenie hormonalne dotyczące mężczyzn, które wynika z niedoczynności jąder, czego konsekwencją jest zbyt niski poziom testosteronu w organizmie. Zaburzenia czynności hormonalnej jąder mogą mieć wiele przyczyn. Mogą one wynikać z niedomogi i schorzeń samych jąder, ale także ze schorzeń podwzgórza, czy przysadki mózgowej.
Eunuchoidyzm – objawy
Objawy kliniczne zależą od momentu, w którym doszło do rozwoju zaburzeń funkcji jąder. Jeśli miało to miejsce przed okresem dojrzewania lub w jego trakcie, to obserwować będziemy:
- brak typowych cech dojrzewania;
- brak rozwoju popędu płciowego;
- obniżenie nastroju;
- osłabienie.
W okresie dojrzewania pojawiają się charakterystyczne, eunuchoidalne proporcje ciała, czyli:
- nadmiernie długie kończyny;
- szerokie biodra i wąskie ramiona;
- krótki tułów;
- gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicy bioder i sutków.
Co więcej, możemy mieć do czynienia z takimi objawami, jak:
- brak zarostu na twarzy oraz owłosienia pachowego i łonowego;
- obecność małego prącia i małych jąder (objętość <12 ml);
- brak mutacji głosu – głos osób z eunuchoidyzmem pozostaje wysoki, nie dochodzi do charakterystycznego obniżenia głosu w okresie dojrzewania.
Jeśli niedomoga jąder pojawi się po okresie dojrzewania, to obserwować będziemy:
- zanik lub osłabienie wzwodu prącia;
- obniżenie popędu płciowego;
- osłabienie fizyczne;
- niepłodność;
- wypadanie owłosienia łonowego i pachowego;
- zaniki tkanki mięśniowej;
- ginekomastię – czyli powiększenie się gruczołu sutkowego u mężczyzny.
Niewydolność jąder pojawiająca się po okresie dojrzewania nie wiąże się typowo z eunuchoidalną budową ciała, która rozwija się, gdy niedobór testosteronu pojawi się przed lub w trakcie dojrzewania.
Eunuchoidyzm – przyczyny
Przyczyną eunuchoidyzmu może być pierwotna niewydolność jąder – czyli upośledzenie czynności hormonalnej tego narządu. W schorzeniu tym dochodzi do zaburzenia wydzielania testosteronu przez jądra.
Przyczyną pierwotnej niewydolności jąder może być:
- kastracja – czyli usunięcie jąder – na przykład na skutek urazu lub operacji;
- nabyty zanik jąder – na przykład w przebiegu ich zapalenia, czy niedokrwienia;
- wrodzony brak jąder – będący skutkiem zaburzeń rozwoju w życiu płodowym;
- mutacje genetyczne – najczęstszą przyczyną niewydolności jąder jest zespół Klinefeltera, który wynika z obecności dodatkowego chromosomu X u mężczyzn.
Zapamiętaj: Eunuchoidyzm to zaburzenie hormonalne dotyczące mężczyzn, które wynika z niedoczynności jąder, czego konsekwencją jest zbyt niski poziom testosteronu w organizmie.
Inną grupą przyczyn eunuchoidyzmu jest wtórna niewydolność jąder. Wynika ona z zaburzeń przysadki mózgowej i podwzgórza. Przysadka wydziela hormony (folitropinę oraz lutropinę), które pobudzają jądra do produkcji testosteronu i plemników, zaś podwzgórze reguluje czynność samej przysadki mózgowej, dlatego prawidłowe funkcjonowanie jąder zależy właśnie od tych dwóch gruczołów. Przyczyną wtórnej niewydolności jąder może być niewydolność przysadki lub podwzgórza w przebiegu zapalenia, urazu, czy choroby nowotworowej dotykającej tych gruczołów.
Eunuchoidyzm – leczenie
Leczenie pierwotnej niewydolności jąder polega na substytucji testosteronu. Preparaty testosteronu można podawać domięśniowo lub w postaci plastrów naskórnych. Dostępny jest także testosteron w postaci żelu, który stosowany jest na powierzchnię skóry. Efekty leczenia są widoczne po kilku lub kilkunastu tygodniach. Dochodzi do pobudzenia dojrzewania płciowego, pojawia się popęd płciowy, a także wzwody prącia. Niestety substytucja testosteronu nie pozwala na pobudzenie jąder do produkcji plemników.
Czy wiesz że: do zapalenia jąder może dojść w przebiegu choroby wirusowej - świnki? Świnka, czyli zapalenie przyusznic w 25% przypadków związana jest z zapaleniem jąder. Na skutek zapalenia może dojść do zaburzenia wydzielania testosteronu przez jądra.
W przypadku wtórnej niewydolności jąder można zastosować substytucyjne podawanie hormonów przysadki mózgowej – gonadotropin. Zastosowanie znajduje tutaj folikulotropina – hormon przysadkowy, który odpowiada za prawidłowe dojrzewanie płciowe, wzrost jąder oraz produkcję plemników. Stosuje się także gonadotropinę kosmówkową czyli hormon, który występuje w dużym stężeniu w organizmie ciężarnych. Gonadotropinę można wykorzystać w leczeniu tego schorzenia, ponieważ działa tak, jak lutropina – hormon produkowany przez przysadkę. Ludzka gonadotropina kosmówkowa pobudza receptory dla lutropiny i stymuluje syntezę testosteronu. Sama lutropina nie jest stosowana, ponieważ jest zbyt krótko aktywna w organizmie.
Diagnostyka i leczenie eunuchoidyzmu jest bardzo ważne, ponieważ terapia rozpoczęta odpowiednio wcześnie pozwala na prawidłowy przebieg dojrzewania płciowego i prawidłowy rozwój organizmu. Warto mieć także świadomość, że niedobór testosteronu zwiększa ryzyko chorób sercowo – naczyniowych. Właśnie dlatego leczenie i diagnostyka zaburzeń hormonalnych jest ważna także po okresie dojrzewania. Skuteczne leczenie eunuchoidyzmu poprawia znacznie jakość życia, przywraca funkcje seksualne i zmniejsza ryzyko powikłań niedoboru testosteronu.