Co to jest fototyp skóry i jakie są jego rodzaje? Fototypy skóry a opalanie

Skóra jest największym narządem w organizmie człowieka. Pełni ona wiele ważnych dla prawidłowego funkcjonowania całego ustroju funkcji. Między innymi zapobiega wnikaniu do organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych, czy reguluje ilość traconych płynów. Inną ważną rolą skóry jest ochrona przed promieniowaniem ultrafioletowym, docierającym do nas wraz z promieniami słonecznymi. Skóra każdego z nas ma różną zdolność do jego pochłaniania, co wiąże się z odmiennymi skutkami jego działania zarówno na samą skórę, jak i na cały nasz organizm. Jaki związek ze zdolnością do pochłaniania promieniowania ma kolor naszej skóry? Co kryje się pod nazwą fototypu skóry? Jakie fototypy możemy spotkać u ludzi i dlaczego ich znajomość jest tak istotna?

Co to jest fototyp skóry?

Fototyp skóry w mowie potocznej moglibyśmy określić jako “karnacja” lub “kolor skóry”, jednak w praktyce jest to duże uproszczenie. Poza kolorem skóry, każdy fototyp cechuje występowanie odpowiedniego zabarwienia tęczówki oraz koloru włosów. Przydział danego typu skóry do odpowiedniego fototypu niesie za sobą określenie wrażliwości skóry danej osoby na promieniowanie UV, skłonności do oparzeń słonecznych, określenie odpowiedniego dla danego typu skóry rodzaju filtra przeciwsłonecznego, zapewniającego właściwą protekcję oraz ryzyka rozwoju nowotworów skóry. Aby lepiej zrozumieć to zagadnienie przydadzą się podstawowe informacje o budowie i funkcji skóry. Nasza skóra składa się z kilku warstw, kolejno idąc od zewnątrz jest to naskórek, skóra właściwa, a następnie tkanka podskórna.

Ryc.1 Schemat budowy skóry człowieka

Źródło

W najgłębiej położonej warstwie naskórka, tak zwanej warstwie podstawnej, znajdują się komórki zwane melanocytami. Liczba melanocytów znajdująca się w naskórku osób o różnych fototypach skóry jest podobna, różni je natomiast stopień nasilenia produkcji melaniny. Jest to związek chemiczny syntetyzowany w melanocytach, którego podstawową funkcją jest ochrona skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego, docierającego do nas wraz z promieniami słońca. Pod wpływem działania promieni słonecznych, intensywność produkcji melaniny wzrasta, co skutkuje powstaniem, w zależności od danego fototypu, różnego rodzaju opalenizny. Im większa zdolność do produkcji melaniny, tym większy stopień ochrony skóry przed negatywnymi skutkami opalania.

Czy wiesz że: mieszkańcy rejonu geograficznego Europy, w którym leży Polska, to najczęściej osoby, których skóra odpowiada fototypowi celtyckiemu oraz północnoeuropejskiemu?

Warto również wspomnieć, iż melanina, poza naskórkiem, zawarta jest także w tęczówce oka oraz cebulkach włosów, a więc ich zabarwienie również wynika z ilości wytwarzanej melaniny. Podziału na fototypy dokonuje się więc w oparciu o reakcję danego typu skóry na działanie promieniowania UV zawartego w promieniach słonecznych, wynikającą ze stopnia nasilenia produkcji melaniny w melanocytach naskórka. Warto także rozróżnić typy promieniowania ultrafioletowego, które docierają do powierzchni naszej skóry. Dwa z nich: UVA i UVB, które oddziałują na największy organ naszego ciała, różnią się w zakresie swoich funkcji. Promieniowanie UVA jest mniej szkodliwe, może ono przyspieszać starzenie się skóry, natomiast to promieniowania UVB boimy się bardziej. Ten rodzaj promieniowania jest potrzebny nam w małych ilościach, gdyż w takich pobudza naszą skórę do wytwarzania witaminy D, niezbędnej w przebiegu wielu procesów w naszym organizmie. Jego nadmiar, na który jesteśmy narażeni podczas długotrwałej ekspozycji na promienie słoneczne, wywoływać może zarówno oparzenia, jak i po dłuższym czasie także nieodwracalne zaburzenia na poziomie komórkowym, prowadzące do rozwoju nowotworów skóry.

Fototypy skóry – charakterystyka

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Podział na poszczególne fototypy skóry został opracowany wcześnie, ponieważ już w 1975 roku przez amerykańskiego dermatologa Thomasa B. Fitzpatricka. Wyróżnia się 6 fototypów skóry, numerowanych począwszy od skóry najjaśniejszej, kończąc na najciemniejszej. Nazewnictwa poszczególnych typów skóry dokonano także na podstawie liczebności populacji zawierającej dany fototyp, zamieszkującej dany region świata, kierując się ku południowi w kierunku równika, gdzie większość populacji stanowią osoby o fototypie szóstym, czyli najciemniejszym.
Wyróżnia się zatem:

  • Fototyp 1 – celtycki
  • Fototyp 2 – północnoeuropejski
  • Fototyp 3 – środkowoeuropejski
  • Fototyp 4 – południowoeuropejski
  • Fototyp 5 – azjatycki i północnoafrykański (inaczej arabski)
  • Fototyp 6 – afrykański

Fototyp celtycki

Tak zwany fototyp pierwszy, zwany celtyckim, przypisuje się osobom o najjaśniejszej karnacji, często bladej, czasem jej różowawym odcieniu. Tęczówka ich oka ma odcień niebieski, co świadczy o bardzo małej zawartości melaniny, wręcz jej braku. Kolor włosów waha się pomiędzy rudym, a bardzo jasnym blondem. Na skórze osób z fototypem celtyckim często zaobserwować można występowanie piegów, głównie na twarzy. Są to osoby, w których naskórku nasilenie melanogenezy, czyli produkcji melaniny, jest najmniejsze. Wykazują one największe ryzyko występowania przebarwień, zaczerwienień oraz oparzeń w reakcji na promienie słoneczne.

Fototyp północnoeuropejski

Fototyp drugi, zwany północnoeuropejskim, dotyczy osób o jasnym zabarwieniu skóry, której odcień jest blady, ale bardziej biały niż różowy. Tęczówka oka osób z tym typem najczęściej ma zabarwienie niebieskie, zdarzają się także osoby o szarej lub zielonej barwie oczu. Kolor włosów waha się od jasnego do ciemnego blondu. Możliwe jest, choć już nie tak powszechnie jak w przypadku fototypu pierwszego, występowanie piegów.

Fototyp środkowoeuropejski

Fototyp trzeci, zwany środkowoeuropejskim, także charakteryzuje ludzi o jasnym zabarwieniu skóry, natomiast jej odcień przechodzi w kremowy, lekko śniady, czasami nazywany cerą oliwkową. Tęczówka ich oka może mieć różnorakie zabarwienie od niebieskiego, przez piwne, do zielonego, natomiast włosy są barwy ciemnego blondu lub jasnego brązu. Piegi u tych osób należą do rzadkości.

Fototyp południowoeuropejski

Tak zwany fototyp czwarty, czyli południowoeuropejski, przypisany jest skórze znacznie ciemniejszej niż trzy poprzednie. Cera tych osób jest śniada, oliwkowa, o odcieniu jasnego brązu. Tęczówka oka jest brązowa lub w odcieniach ciemnej zieleni. Włosy ludzi z fototypem południowoeuropejskim charakteryzują barwy w różnych odcieniach brązu, częściej ciemnego, rzadziej bardzo ciemnego blondu.

Fototyp rasy żółtej i Arabów

Fototyp piąty, nazywany inaczej azjatyckim i arabskim, czy inaczej północnoafrykańskim, jest charakterystyczny dla mieszkańców Wschodu oraz krajów Arabskich. Tęczówka oka tych osób jest brązowa, a kolor ich włosów waha się od bardzo ciemnego brązu do czarnego. Skóra tych osób jest ciemna, o odcieniu umiarkowanego brązu lub żółta.

Fototyp rasy czarnej

Tak zwany fototyp szósty, a więc afrykański lub rasy czarnej, charakterystyczny jest dla mieszkańców krajów afrykańskich, zamieszkujących okolice równika. Tęczówka tych osób jest prawie zawsze brązowa, włosy mają kolor czarny. Skóra tych osób jest ciemnobrązowa lub czarna, stopień nasilenia ciemności skóry jest zróżnicowany,

Fototyp skóry a opalanie

Fototyp skóry determinuje sposób opalania się osób z danym fototypem i skłonność do powstawania oparzeń słonecznych, a także związane z nimi ryzyko rozwoju złośliwego nowotworu skóry, jakim jest czerniak. Czerniak to nowotwór wywodzący się z melanocytów, a głównym czynnikiem determinującym jego powstanie jest narażenie na promieniowanie ultrafioletowe. Im jaśniejszy fototyp skóry tym ryzyko rozwoju tego nowotworu jest większe. Dlatego tak ważna jest znajomość swojego fototypu, gdyż pozwala ona dobrać – samodzielnie czy z pomocą lekarza lub farmaceuty – krem z filtrem przeciwsłonecznym o odpowiedniej mocy ochronnej przed promieniowaniem UVB, oznaczanej wskaźnikiem SPF. SPF, z ang.Sun Protection Factor, to międzynarodowo akceptowalny wskaźnik ochrony skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania UVB. Wartość SPF wskazuje na zdolność filtra przeciwsłonecznego, zawartego w dowolnym kosmetyku, do ochrony przed promieniami słonecznymi. Im większa wartość SPF na opakowaniu kosmetyku, tym większa ochrona przed oparzeniami słonecznymi i rozwojem nowotworów skóry.

Zapamiętaj: Przydział danego typu skóry do odpowiedniego fototypu niesie za sobą określenie wrażliwości skóry danej osoby na promieniowanie UV, skłonności do oparzeń słonecznych, określenie odpowiedniego dla danego typu skóry rodzaju filtra przeciwsłonecznego, zapewniającego właściwą protekcję oraz ryzyka rozwoju nowotworów skóry.

Osoby o fototypie pierwszym nigdy nie opalają się, a reakcją ich skóry na opalanie najczęściej są oparzenia słoneczne, poprzedzone rumieniem, które powstają bardzo łatwo, to znaczy nawet przy krótkim czasie kontaktu skóry ze słońcem. Skutkiem tego jest występujące u nich największe spośród fototypów ryzyko rozwoju złośliwego nowotworu skóry. Osoby te powinny używać kremów z filtrem o wartości SPF 50 i więcej.

Ludzie z fototypem drugim skóry również stosunkowo często ulegają oparzeniom słonecznym, natomiast ich czerwona opalenizna z czasem przybiera lekko brązowy odcień, co odróżnia osoby z tym fototypem od fototypu pierwszego. Nie jest to natomiast typowa opalenizna. Osobom tym zaleca się używanie kremów z filtrem o wartości SPF 30-50. Fototyp trzeci cechuje większa zdolność do produkcji melaniny, przez co osoby te są lepiej chronione przed oparzeniami i rozwojem czerniaka, a podczas opalania się początkowo powstający rumień zmienia się na brązową, dłużej utrzymującą się opaleniznę. Dla osób tych odpowiednia wartość SPF dla kremów z filtrem waha się między 15 a 25. Osoby o fototypie czwartym skóry opalają się w bardzo szybkim tempie, z uwagi na znaczne nasilenie syntezy melaniny w ich naskórku. Nie występuje u nich rumień po opalaniu, a skóra od razu przybiera barwę brązową. Jakiekolwiek oparzenia po zadziałaniu promieni słonecznych występują bardzo rzadko. Zalecana wartość SPF dla osób o tym fototypie to 6-10. Ludzie charakteryzujący się fototypem piątym skóry opalają się bardzo łatwo i szybko, a oparzenia słoneczne praktycznie u nich nie występują. Fototyp szósty cechuje zaś osoby, które nigdy się nie opalają, ale jednocześnie nie ulegają one nigdy oparzeniom słonecznym. Ryzyko rozwoju czerniaka u tych osób jest praktycznie bliskie zeru. Zarówna dla osób o fototypie piątym, jak i szóstym, zaleca się stosowanie filtrów o wartości SPF wynoszącej 6.

Istotna okazuje się nie tylko znajomość swojego fototypu i odpowiednie dopasowanie do niego filtra zawartego w wybieranych kosmetykach. Równie ważna jest wiedza na temat zasad poprawnego stosowania filtrów przeciwsłonecznych, gdyż pozwala ona na skuteczniejszą ochronę naszej skóry. Kilka podstawowych reguł, o których warto pamiętać, to:

  • nałożenie kremu z filtrem przeciwsłonecznym około 15 minut przed wyjściem na słońce;
  • regularne powtarzanie nakładania kremu z filtrem, najlepiej co dwie godziny, ponieważ mniej więcej tyle utrzymuje się efekt ochronny filtra na powierzchni skóry;
  • w przypadku nasilonej potliwości lub kąpieli zalecana jest jeszcze częstsza, niż w odstępach dwugodzinnych, częstotliwość nakładania kosmetyku, gdyż kremy te nie są wodoodporne;
  • nakładając krem z filtrem nie należy omijać twarzy, gdyż jest ona również narażona na szkodliwe działania nadmiaru promieniowania, omijamy natomiast okolice oczu i ust.

W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowalności na czerniaka skóry. Jest to związane między innymi także ze wzrostem świadomości społeczeństwa na temat samobadania, zwracania uwagi na występujące zmiany skórne, co wiążę się z szybszym zasięgnięciem porady dermatologa i zwiększoną wykrywalnością skórnych zmian nowotworowych. Znajomość fototypów skóry daje nam możliwość efektywnego zadbania o kondycję i zdrowie naszej skóry. Co za tym idzie, więcej osób będzie w stanie wybrać krem z filtrem przeciwsłonecznym o odpowiedniej sile ochrony przed promieniowaniem UV oraz wcześniej uda się do lekarza w przypadku pojawienia się podejrzanych zmian skórnych, co niejednokrotnie może uratować ich zdrowie oraz życie.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *