Wiele mówi się o konieczności suplementacji witaminy D i wapnia. Jednak ich nierozsądne dawkowanie i tym samym nadmiar może być przyczyną hiperkalcemii, która w skrajnych przypadkach zagraża nie tylko naszemu zdrowiu, ale i życiu. Co warto wiedzieć o tym stanie? Jakie są główne objawy hiperkalcemii?
Co to jest hiperkalcemia?
Hiperkalcemia jest to stan zwiększenia stężenia wapnia w surowicy, który w badaniach laboratoryjnych wynosi >2,75 mmol/l (przy normie 2,25-2,75 mmol/l). W metabolizmie wapnia najważniejszą rolę odgrywa witamina D3 i hormon o nazwie parathormon (wytwarzany w przytarczycach). Oba te związki wpływają na wzrost wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego. Parathormon ponadto zwiększa stężenie wapnia w surowicy poprzez uwalnianie jego zapasów z kości.
Objawy hiperkalcemii
Wapń odgrywa w organizmie liczne i bardzo ważne role. Jest zasadniczym składnikiem kości, który warunkuje ich właściwości mechaniczne, ponadto potrzebny jest do prawidłowego krzepnięcia krwi, odpowiedniego funkcjonowania układu nerwowego, skurczu mięśni, bierze również udział w działaniu wielu enzymów w ludzkim organizmie. Jednak jego nadmiar bywa szkodliwy. Wzrost stężenia wapnia w surowicy do 3 mmol/l (łagodna hiperkalcemia) może przebiegać bezobjawowo, natomiast wyższe stężenia mają przebieg objawowy. Na zespół hiperkalcemiczny składają się:
Zaburzenia czynności nerek pod postacią:
- wielomoczu,
- nadmiernego wydalania wapnia z moczem, a co za tym idzie wapnicy i kamicy nerek,
Zaburzenia ze strony układu pokarmowego:
- nudności i wymioty,
- utrata łaknienia,
- zaparcie,
- choroba wrzodowa,
- zapalenie trzustki,
- kamica dróg żółciowych,
Zaburzenia ze strony układu nerwowego i mięśniowego:
- osłabienie mięśni,
- przemijające porażenie mięśni twarzy,
- bóle głowy,
- depresja,
- zaburzenia orientacji,
- senność i śpiączka,
Objawy ze strony serca i naczyń krwionośnych:
- nadciśnienie tętnicze,
- przyspieszony rytm serca,
- niemiarowość.
Przyczyny hiperkalcemii
Jest wiele stanów patologicznych prowadzących do hiperkalcemii, do najczęstszych należą:
- nadczynność przytarczyc,
- nowotwory, niektóre bezpośrednio naciekają kość, inne wydzielają białko podobne do parathormonu,
- zatrucie witaminą D,
- zatrucie witaminą A,
- leki: diuretyki tiazydowe (np. hydrochlorotiazyd), teofilina,
- długotrwałe unieruchomienie (mobilizacja wapnia z kości).
Badanie poziomu wapnia we krwi
Poziom wapnia można oznaczyć w surowicy krwi. W tym celu pobiera się krew żylną, która następnie jest na badana w laboratorium.
Czy wiesz że: stanem bezpośredniego zagrożenia życia jest przełom hiperkalcemiczny objawiający się silnie wyrażonymi zaburzeniami świadomości, nudnościami, wymiotami, bólem brzucha, zaburzeniami rytmu serca, wielomoczem, odwodnieniem?
Wartości prawidłowe mieszczą się w zakresie 2,25-2,75 mmol/l. Stężenie <2,25 nazywamy hipokalcemią, natomiast >2,75 hiperkalcemią. Skierowanie na badanie stężenia wapnia w surowicy może wystawić lekarz rodzinny. Badanie to jest refundowane przez NFZ. Można je również wykonać prywatnie – w zależności od placówki ceny mogą się nieznacznie różnić, jednak nie jest to wysoki koszt (cena badania poziomu wapnia we krwi wynosi około kilkunastu złotych).
Czy nadmiar wapnia jest szkodliwy?
Wiele osób zastanawia się czy zbyt duże stężenie wapnia we krwi jest niekorzystne dla naszego zdrowia? Otóż tak.
Zapamiętaj: Hiperkalcemia oznacza zwiększenie stężenia wapnia we krwi.
Niestety hiperkalcemia zaburza funkcjonowanie wielu układów w organizmie człowieka, wywołując liczne uciążliwe objawy, o których była mowa wyżej, więc jak najbardziej jest to stan szkodliwy. W skrajnych przypadkach przełomu hiperkalcemicznego może prowadzić nawet do śmierci, dlatego też nie można jej bagatelizować.
Jak obniżyć poziom wapnia we krwi?
Podstawą w leczeniu hiperkalcemii jest ustalenie przyczyny, która ją wywołała i jej usunięcie. Natomiast leczenie objawowe, mające na celu zmniejszenie stężenia wapnia polega na:
- zwiększeniu wydalania wapnia z moczem poprzez intensywne nawadnianie z równoczesnym podawaniem diuretyku pętlowego (np. furosemidu);
- zmniejszeniu uwalniania wapnia z kości za pomocą kalcytoniny lub bisfosfonianów;
- hamowaniu wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego za pomocą glikokortykosteroidów (np. hydrokortyzon);
- w przypadku nadczynności przytarczyc hamowaniu wydzielania parathormonu przy pomocy kalcymimetyków (cynakalcet).
Podsumowując, hiperkalcemia jest groźnym stanem, niekiedy prowadzącym nawet do zgonu. W każdym przypadku jej stwierdzenia najważniejszą rolę odgrywa znalezienie przyczyny, która do niej doprowadziła.