Witamina B6 (pirydoksyna), jako koenzym współdziałający z ponad setką enzymów, odgrywa wielokierunkową rolę w przemianach metabolicznych całego ustroju. Pirydoksyna mianowicie bierze udział m.in w transformacji białek, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) czy tryptofanu. Witamina B6 jest niezbędna podczas produkcji hemoglobiny. Ponadto biorąc udział w wytwarzaniu przeciwciał, modeluje oporność immunologiczną organizmu. Pirydoksyna wraz z innymi witaminami z grupy B odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego [1].
Niedobór witaminy B6
Niedobory pirydoksyny występują niezwykle rzadko, gdyż syntezowana jest przez florę bakteryjną przewodu pokarmowego. Jednakże zbyt niskie stężenie witaminy B6 w surowicy krwi wiąże się zazwyczaj z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi [1].
Witamina B6 jest związkiem chemicznym niezbędnym do katalizowania przemian homocysteiny. Homocysteina (Hcy) to aminokwas siarkowy, który powstaje w organizmie człowieka poprzez spożywanie białka. Nadmiar aminokwasu jest szkodliwy, prowadząc do rozwoju zmian miażdżycowych i zakrzepowych. W literaturze zwraca się szczególną uwagę na znaczenie homocysteiny jako istotnego czynnika ryzyka udaru mózgu. Niedobór witaminy B6, jak również kwasu foliowego, witaminy B12 oraz mutacje genów (MTHFR, MS, CBS) mogą doprowadzić do zaburzeń ciągu metabolicznego homocysteiny. Wzrost homocysteiny w surowicy krwi o około 5 mM/l powoduje zwiększenie ryzyka miażdżycy o 80%. Niedobory pirydoksyny predysponują do uszkodzenia komórek śródbłonka, przyspieszając tym samym procesy włóknienia i wapnienia tętnic. W przypadku hiperhomocysteinemii (nadmiaru homocysteiny w surowicy krwi) należy rozważyć zasadność zastosowania suplementacji witaminami B6, B12 i kwasem foliowym. Naruszewicz wykazał, że już 4. tygodniowa suplementacja kompleksem składającym się z kwasu foliowego (15 mg/d.), witaminy B6 (150 mg/d.) i B12 (1 mg/tydz.) skutkowała statystycznie istotną redukcją stężenia homocysteiny, lipoproteiny i prozakrzepowego fibrynogenu [2].
Enzymy zależne od pirydoksyny katalizują przemiany aminokwasów, amin biogennych oraz histaminy, dopaminy i serotoniny. Ponadto fosforan pirydoksalu jest koenzymem biorącym udział w biosyntezie kwasu g-aminomasłowego (GABA), którypełni funkcję głównego neuroprzekaźnika w całym układzie nerwowym. Jedną z jego licznych funkcji jest regulacja napięcia nerwowego. Wykazuje zatem działanie antystresowe i antylękowe. Analizując wielokierunkowe działanie witaminy w ww. przemianach wykazano, iż jednym z czynników wpływających na stopień otępienia osób w wieku podeszłym, może być właśnie jej niedobór. Badania wykazują, iż stężenie pirydoksyny w surowicy krwi odgrywa zasadniczą rolę w przebiegu choroby Alzheimera [5].
Witamina B6 ma kluczowe znaczenie w kontekście kobiecej płodności. Odpowiedzialna jest między innymi za utrzymanie odpowiedniego stężenia progesteronu we krwi. Niskie wartości tego hormonu, przyczyniają się w głównej mierze do zaburzeń fazy lutealnej cyklu menstruacyjnego. Według badań naukowych u kobiet z odpowiednim stężeniem witaminy B6, notuje się niższe ryzyko wczesnej utraty ciąży, w porównaniu do kobiet z jej niedoborem [3,4,].
Pierwszymi symptomami mogącymi sugerować o awitaminozie B6 są z reguły stany zapalne naskórka i współistniejące zazwyczaj zapalenia błony śluzowej jamy ustnej.
Nadmiar witaminy B6
Zgromadzony w ustroju nadmiar witaminy B6 jest zwykle wydalany z moczem. Okazuje się jednak, iż suplementacja pirydoksyny w zbyt wysokiej dawce może być silnie toksyczna. Długotrwałe przyjmowanie witaminy B6 (fosforanu pirydoksylu) w ilości wyższej niż 200 mg/d może skutkować zaburzeniem termogenezy, mrowieniem kończyn, a nawet prowadzić do zwyrodnienia tkanki nerwowej. Spośród poważniejszych zaburzeń możemy wyróżnić upośledzenie umysłowe, opóźnienie rozwoju psychomotorycznego, miopatię czy hipotonię mięśniową. Zadowalający jest fakt, iż wraz z zaprzestaniem suplementacji część zmian ustępuje. Niestety niektóre z nich mogą być nieodwracalne [2,1].
Normy spożycia
Zapotrzebowanie na pirydoksynę jest kwestia indywidualną, zależną od podstawowych parametrów antropometrycznych tj. wiek, płeć czy waga. Kluczowe znaczenie w ocenie zapotrzebowania ma również stan fizjologiczny. Badania pomiarów stężenia aktywnej formy witaminy B6 (fosforanu pirydoksalu) w surowicy krwi wykazują, że podaż oscylująca w zakresie 0,9–1,3 mg dziennie jest wystarczająca do utrzymania homeostazy organizmu. Normy te zmieniają się w przypadku kobiet ciężarnych (1,9 mg) i karmiących piersią (2 mg), wykazując tendencję wzrostową. Wzrost ten związany jest z dodatkowym zapotrzebowaniem dziecka na procesy związane z rozwojem [1].
BIBLIOGRAFIA: