Fizjoterapeuci w swojej pracy poza tradycyjnymi technikami manualnymi posługują się kinezjoterapią, czyli leczeniem ruchem, a także fizykoterapią w której wykorzystują różne bodźce fizyczne występujące naturalnie w przyrodzie, bądź wytwarzane przez specjalnie do tego przeznaczone urządzenia. Jedną z metod fizykoterapii jest elektroterapia z wykorzystaniem prądu elektrycznego, a specjalną jego odmianą tzw. jonoforeza. Co to jest i jak wygląda zabieg jonoforezy?
Co to jest jonoforeza? Na czym polega zabieg jonoforezy?
Jonoforeza jest zabiegiem, w którym wykorzystuje się uporządkowany ruch ładunku elektrycznego w postaci stałego prądu elektrycznego. Przepływ prądu uzyskuje się poprzez przyłożenie naprzeciwko siebie dwóch elektrod, z których jedna o ładunku dodatnim (+) nazywana jest katodą, a ta druga o ładunku ujemnym (-) anodą. Przepływ prądu między nimi odbywa się bez przerwy z określonym natężeniem.
Poza samym działaniem prądu na tkanki ciała, powierzchnię skóry pacjenta smaruje się roztworami lub żelami/maściami z substancjami leczniczymi. Przepływ prądu pozwala na wprowadzenie większych dawek leków bezpośrednio do miejsca wymagającego leczenia. Do leków stosowanych w zabiegach jonoforezy należą środki przeciwbólowe i przeciwzapalne, rozszerzające naczynia krwionośne, chlorek wapnia (przyspieszający zrosty kostne).
Zapamiętaj: Jonoforeza to zabieg elektroleczniczy z zakresu fizjoterapii.
Przed zabiegiem należy dokładnie umyć skórę ciała w miejscu poddawanym jonoforezie, nawet niewielka ilość wcześniej nałożonych maści, czy kremów może zaburzyć proces przedostawania się leku do wnętrza tkanek. Na tak przygotowane miejsce fizjoterapeuta nałoży żel/maść z odpowiednim lekiem i przykryje gazikiem. Następnie przyklejane są elektrody które przewodzą między sobą prąd elektryczny. Czas samego zabiegu mieści się w granicach 10-20 minut, jednak w wielu przypadkach konieczne jest jego powtarzanie, czasem nawet i do 15 razy.
Jonoforeza a przeciwwskazania
Przeciwwskazania do elektroterapii w tym jonoforezy dzielimy na ogólne i miejscowe. Do ogólnych przeciwwskazań jonoforezy należą:
- nowotwory,
- ciąża,
- gruźlica,
- ostre stany zapalne z gorączką,
- metalowe części wewnątrz ciała pacjenta (endoprotezy, zespolenia kostne),
- wszczepiony rozrusznik serca,
- zakrzepy i zakrzepowe zapalenie żył.
Do miejscowych przeciwwskazań zaliczamy występujące w okolicach zabiegu:
- zaburzenia czucia,
- uszkodzenia i owrzodzenia skóry,
- ropne stany zapalne skóry i tkanek miękkich.
Ponadto przed rozpoczęciem zabiegu należy się upewnić czy pacjent nie ma uczulenia na składniki aktywne podawanych leków w celu uniknięcia niechcianej reakcji nadwrażliwości z wszystkimi jej skutkami ubocznymi, wraz ze wstrząsem anafilaktycznym włącznie.
Zastosowanie jonoforezy
Jonoforeza ma tak szerokie zastosowanie, jak leki które są przy jej użyciu wprowadzane do organizmu pacjenta. Ponadto przez samo działanie prądu na tkanki człowieka powoduje rozszerzanie się naczyń krwionośnych, na skutek powstającego ciepła, co zwiększa możliwości regeneracyjne poddawanego zabiegowi miejsca.
Dzięki takiemu spektrum działania jonoforeza ma zastosowanie w leczeniu:
- przykurczów torebkowych, więzadłowych i ścięgnistych,
- zaburzeń naczynioruchowych i zaburzeń ukrwienia,
- stanów pourazowych stawów i mięśni,
- zapaleń okołostawowych,
- zespołów bólowych stawów,
- opóźnionego zrostu kości,
- nerwobólów,
- zespołu Sudecka.
Jonoforeza na nadpotliwość
Nie ma medycznych wskazań ani badań potwierdzających pozytywne efekty zabiegów jonoforezy w leczeniu nadpotliwości stóp i rąk. Nie zniechęca to jednak licznej rzeszy podologów do oferowania takich zabiegów osobom cierpiącym na nadpotliwość.
Czy wiesz że: zabiegi jonoforezy stosowane są w kosmetyce m.in. w leczeniu trądziku i blizn?
Sugeruje się, że oddziaływanie prądu wykorzystywanego w zabiegu jonoforezy pozwala na czasowe zablokowanie połączeń zakończeń nerwów z gruczołami potowymi występującymi licznie w skórze stóp i dłoni. Efekt terapeutyczny takich zabiegów wydaje się utrzymywać do około dwóch lat i wymagane jest cykliczne ich powtarzanie.
Skutki uboczne jonoforezy
Zabiegi jonoforezy nie są obarczone żadnymi szczególnymi skutkami ubocznymi. Po zabiegu w miejscach przyłożenia elektrod może utrzymywać się zaczerwienienie i łuszczenie się skóry, co jest oczywistym efektem działania prądu na skórę człowieka. Poważniejsze skutki uboczne mogą wynikać ze stosowania leków na które pacjent jest uczulony, dlatego kluczowe jest wnikliwe przeprowadzenie wywiadu przed przystąpieniem do zabiegu jonoforezy.
Zabiegi jonoforezy wymagają skierowania od lekarza, jednak refundowane są jedynie w 50%. W naszym kraju elektroterapia nie należy do popularnych metod leczenia schorzeń układu ruchu, a jej skuteczność nadal jest niedoceniana. Warto zapytać swojego lekarza lub fizjoterapeutę co sądzi o takim sposobie leczenia nękających nas dolegliwości.