Spis treści
Proces kształtowania się mowy jest skomplikowany i trwa do 6 roku życia. U dużej liczby dzieci zauważyć można trudności z poprawną artykulacją i wymową słów. Jednym z częstych problemów jest tzw. kappacyzm, polegający na nieprawidłowej realizacji głosek /k/ i /ki/. Dziecko może jednak nauczyć się wymawiania tych dźwięków. Na czym dokładnie polega kappacyzm i jak go leczyć?
Co to jest kappacyzm?
Kappacyzm (inaczej kekanie) to odmiana dyslalii, która oznacza zaburzenia mowy związane z nieprawidłową realizacją fonemów, czyli głosek w praktyce. Kappacyzm odnosi się do niepoprawnej wymowy głosek tylnojęzykowych zwartych /k/ i /ki/. Pojawiają się one wcześnie w rozwoju mowy dziecka, bo już w 1-2 roku życia. Niestety, nie zawsze są przez maluszka wymawiane w prawidłowy sposób.
Kappacyzm można podzielić na trzy rodzaje:
- Kappacyzm właściwy spowodowany jest zwarciem krtaniowym, który skutkuje wydobywaniem dźwięków zbliżonych do chrząknięcia.
Parakappacyzm objawia się zmianą głosek /k/ na /t/ oraz /ki/ na /ti/.
Mogikappacyzm polega na braku wymowy głosek /k/ i /ki/.
Objawy kappacyzmu
Kappacyzm objawia się niepoprawną wymową głosek /k/ i /ki/. Przykładowo, zamiast kawa dziecko mówi “tawa”, zamiast krowa powie “towa”, a kochać zamieni na “tochać”. Zdarza się, że niektóre dzieci w całości opuszczają głoski /k/ i /ki/. W efekcie mówią nie kura a “ura”, zaś kaczka wypowiedzą jako “aczka”. Bywa, że wymowa głosek jest zbliżona do tej poprawnej i przypomina chrząknięcie. W każdym przypadku odbiorca słyszy, że dziecko ma zaburzenia mowy. Starsze dzieci z objawami kappacyzmu mogą spotkać się z nieprzyjemnymi reakcjami czy komentarzami ze strony innych osób, zwłaszcza rówieśników. Może to się negatywnie odbijać na ich poczuciu pewności siebie.
Przyczyny kappacyzmu
U podłoża zaburzeń mowy jak kappacyzm może leżeć wiele przyczyn. Często należą do nich zmiany anatomiczne w obrębie aparatu artykulacyjnego lub nieprawidłowa budowa narządu słuchu. Przyczyną kappacyzmu może być też nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, a czasem opóźniony rozwój psychomotoryczny dziecka. Oprócz czynników natury organicznej należy pamiętać o czynnikach środowiskowych i psychologicznych. Bywa, że dziecko otrzymuje w domu rodzinnym niepoprawne wzorce wymowy lub nie jest przez rodziców zachęcane do rozwijania swojej mowy. Zdarza się także, że dziecko odczuwa zmęczenie w trakcie formułowania wypowiedzi, w związku z czym unika mówienia. Może ono nie przejawiać zainteresowania wypowiedziami innych osób i wykazywać symptomy opóźnienia w rozwoju emocjonalnym. Ponieważ przyczyny kappacyzmu mogą być najróżniejsze, bardzo ważne jest, aby dokładnie ustalić źródło problemu.
Leczenie kappacyzmu
Kappacyzm może występować jako etap przejściowy w rozwoju mowy. Jednak jeśli utrzymuje się u dziecka powyżej 6 roku życia, należy mówić o wadzie wymowy i wdrożyć określone działania terapeutyczne, które pozwalają na poprawę stanu mowy, a nawet całkowite pozbycie się kappacyzmu. Terapia polega na specjalnych ćwiczeniach, dzięki którym dziecko może przyswoić prawidłową artykulację głosek /k/ i /ki/. Wymaga to regularnych wizyt u logopedy. Pomaga on dziecku w usprawnianiu narządów mowy i odróżnianiu nieprawidłowych dźwięków od tych poprawnych. Wszystkie oddziaływania logopedyczne są zawsze dobierane indywidualnie, mają one na ogół charakter zabawy. Specjalista często współpracuje z rodzicami i nauczycielami, podpowiadając, jak ćwiczyć z dzieckiem i ulepszać jego wymowę. Bardzo ważne jest, aby dorośli motywowali dziecko do pracy i wykazywali się cierpliwością. Zdarza się, że przyczyną kappacyzmu jest uszkodzony narząd artykulacyjny. Wówczas wdrożone mogą zostać oddziaływania chirurgiczne.
Zapamiętaj: Kappacyzm objawia się niepoprawną wymową głosek /k/ i /ki/.
Kappacyzm u dorosłych
Ponieważ proces kształtowania się mowy trwa do 6 roku życia, im szybciej zostanie wdrożona odpowiednia terapia logopedyczna, tym lepiej. Nie oznacza to jednak, że dorosła osoba nie może poprawić swojej artykulacji głosek /k/ i /ki/. Odpowiednie i regularnie wykonywane ćwiczenia pomogą w zmniejszeniu wady wymowy. Niestety, kappacyzm ma negatywny wpływ na życie dorosłego człowieka, który może czuć się niekomfortowo w wielu sytuacjach społecznych. Może mieć on także trudność z komunikowaniem się w języku obcym. Terapia logopedyczna, choć wymaga wysiłku i często trwa dłużej niż u dziecka, może przynieść dobre efekty i poprawę stanu mowy.
Czy wiesz że: istnieje wiele ćwiczeń na usprawnianie motoryki narządów mowy, a wśród nich także... ssanie cukierka i lizanie lizaka? Aby przyniosły one skutek, muszą być monitorowane przez logopedę.
U podłoża kappacyzmu leżą rozmaite przyczyny. Kiedy dziecko w okolicach 6 roku życia niepoprawnie wymawia głoski /k/ i /ki/, nie ma co zwlekać z wizytą u specjalisty. Profesjonalna diagnoza pozwala wdrożyć odpowiednią terapię logopedyczną i sprawić, że dziecko będzie właściwe wymawiać te dźwięki.