Serce to swoista pompa, która wprawia krew w ruch, umożliwia transport tlenu, substancji odżywczych do wszystkich komórek organizmu i usuwanie z nich zbędnych produktów przemiany materii. Prawidłowa praca mięśnia sercowego uzależniona jest od m.in. sieci naczyń wieńcowych, które stanowią źródło krwi bogatej w tlen niezbędny dla funkcjonowania komórek mięśnia sercowego. Zaburzenia drożności tych naczyń i zaburzenia przepływu krwi mogą skutkować nieprawidłową pracą komórek mięśnia sercowego, a nawet ich martwicą. Badaniem pomocnym w tej sytuacji jest koronarografia – na czym dokładnie polega?
Co to jest koronarografia?
Koronarografia to rodzaj badania radiologicznego, którego celem jest zobrazowanie anatomii tętnic wieńcowych (rodzaj naczyń doprowadzających tlen i substancje odżywcze oraz odprowadzających dwutlenek węgla i zbędne produkty z komórek mięśnia sercowego) przy pomocy promieni rentgenowskich. Dzięki wprowadzeniu do tętnic środka cieniującego (tzw. kontrastu), możliwe jest uwidocznienie sieci naczyń wieńcowych, które nie są widoczne w “zwykłym” badaniu rentgenowskim serca.
Zapamiętaj: Ryzyko wystąpienia bardzo poważnych powikłań po koronarografii wynosi mniej niż 1%.
Celem tego badania jest wykrycie bądź wykluczenie zmian chorobowych, takich jakich zwężenia naczyń wieńcowych, które wiążą się z utrudnionym przepływem krwi do serca, a nawet całkowitym zamknięciem tętnic. Obserwacja w jaki sposób wygląda wypełnienie naczynia podanym środkiem cieniującym pozwala określić dokładnie miejsca zwężone lub całkowicie niedrożne.
W zależności od otrzymanego wyniku badania, podejmowana jest kwalifikacja pacjenta do leczenia (np. terapia zachowawcza z zastosowaniem leków). W przypadku stwierdzenia obecności zwężeń, często bezpośrednio po koronarografii wykonywany jest zabieg poszerzenia naczynia – angioplastyka wieńcowa, polegająca na wprowadzeniu do zwężonego naczynia cewnika z balonikiem, który ma celu poszerzyć występujące zwężenie, w miejscu którego często zakładany jest stent (metalowa siateczka o cylindrycznym kształcie), który ma zapobiec jej zwężeniu. Inną opcją leczenia zaawansowanych już zmian w tętnicach wieńcowych jest operacja kardiochirurgiczna – pomostowanie aortalno-wieńcowe.
Jak wygląda badanie koronarograficzne?
Koronarogarfia przeprowadzana jest w sali zabiegowej – pracowni hemodynamiki, zaopatrzonej m.in w stół nad którym znajduję sie aparat emitujący promieniowanie rentgenowskie. Badanie wykonywane jest w pozycji leżącej, w znieczuleniu miejscowym (podanym w okolice planowanego miejsca nakłucia – tętnicy udowej (pachwina) lub promieniowej (nadgarstek)). Po nakłuciu wybranej tętnicy wprowadzany jest cewnik który doprowadzany jest do tętnic wieńcowych, przez który podawany jest środek cieniujący. Po podaniu kontrastu następuje rejestracja jego przepływu przez aparat rentgenowski – tzw. angiogram. Analiza otrzymanych obrazów pozwala na podjęcie przez lekarza decyzji o ewentualnym dalszym sposobie leczenia. Po zakończeniu badania następuje wyciągnięcie cewnika oraz zabezpieczenie miejsca wkłucia. W przypadku nakłucia tętnicy udowej, często po badaniu konieczne jest pozostanie przez kilka godzin w pozycji leżącej. Badanie może trwać do 30 minut do nawet 1,5 godziny. Pacjent przed zabiegiem powinien mieć przygotowane miejsce wkłucia (konieczne wygolenie okolic pachwin) oraz być na czczo.
Czy wiesz że: koronarografia to rodzaj badania radiologicznego, którego celem jest zobrazowanie anatomii tętnic wieńcowych przy pomocy promieni rentgenowskich?
Wskazania do koronarografii
Koronarografia wykonywana jest tylko i wyłącznie ze wskazań lekarskich, najczęściej w trybie planowym. Oczywiście badanie to wykonywane jest również w trybie pilnym w przypadku podejrzenia ostrych zespołów wieńcowych (stanów związanych z nagłym niedokrwieniem mięśnia sercowego, np. zawał serca). Wykonanie koronarografii wymaga świadomej zgody pacjenta.
Wśród wskazań należy wymienić:
- podejrzenie niedokrwiennej choroby serca,
- nasilenie objawów rozpoznanej już choroby niedokrwiennej serca,
- niewydolność serca o nieznanej etiologii,
- kwalifikacja do wymiany zastawek,
- nietypowe bóle w klatce piersiowej (często w oparciu o wynik badania EKG),
- ostry zawał mięśnia sercowego,
- wrodzone wady serca,
- wady zastawkowe (kwalifikacja do zabiegu),
- zaburzenia funkcji lewej komory serca,
- kontrola po przeszczepie serca,
- choroby aorty (np. tętniak rozwarstwiający aorty).
Przeciwwskazania do koronarografii
Badania koronarograficznego nie wolno wykonywać u pacjenta, który nie wyraził na nie zgody, gdyż stanowi to bezwzględne przeciwskazanie. Względne przeciwwskazania do wykonania koronarografii to takie, w przypadku których lekarz może podjąć decyzje o wykonaniu badania, gdy wynikające z niego korzyści przeważają nad potencjalnym ryzykiem związanym z badaniem.
Do względnych przeciwwskazań należy:
- zaawansowana niewydolność nerek
- silne zaburzenia krzepnięcia krwi
- ciężka niedokrwistość
- ciężkie nadciśnienie tętnicze
- silne zaburzenia elektrolitowe
- krwawienia z przewodu pokarmowego
- świeże incydenty mózgowe, np. udar mózgu.
Powikłania po koronarografii
Koronarografia jest uważana za bezpieczne dla pacjenta badanie diagnostyczne, jednakże z uwagi na jej inwazyjny charakter niesie za sobą niewielkie ryzyko wystąpienia powikłań (może ono nieznacznie wzrastać wraz z wiekiem, czy współistniejącym ciężkim stanem pacjenta, cukrzycą czy niewydolnością nerek). Wśród mogących wystąpić powikłań należy wymienić:
- uszkodzenia miejscowe – krwiak w miejscu wkłucia, uszkodzenia tętnic, zakrzep lub zator,
- zawał mięśnia sercowego,
- udar mózgu,
- zaburzenia rytmu serca,
- ostra niewydolność krążenia,
- niewydolność nerek.
Warto jednak pamiętać, że ryzyko wystąpienia poważnych powikłań wynosi poniżej 1%.
Choć koronarografia z uwagi na sposób jej przeprowadzenia często uważana jest przez pacjentów za zabieg leczniczy, należy pamiętać, że jest to wyłącznie rodzaj badania diagnostycznego pozwalającego uzyskać obraz budowy naczyń wieńcowych, na podstawie którego podejmowana jest decyzja o konieczności oraz sposobie leczenia. Z uwagi na inwazyjny charakter badania, decyzja o konieczności wykonania należy tylko i wyłącznie do lekarza.