Doustny test obciążenia glukozą (OGTT) stanowi jedno z badań stosowanych w diagnostyce cukrzycy. Pozwala na ocenę regulacji poziomu glukozy we krwi, które uzależnione jest od działania insuliny. Dowiedz się jak wygląda to badanie oraz jakie są wskazania do jego wykonania.
Co to jest doustny test obciążenia glukozą?
Cukrzyca to przewlekła choroba, należąca do grupy chorób metabolicznych, w przebiegu której stwierdza się wysoki poziom glukozy we krwi (hiperglikemię). Nieprawidłowy poziom glukozy wynika z defektu działania i/lub wydzielania insuliny syntetyzowanej przez komórki trzustki.
Dostarczenie do organizmu glukozy wraz ze spożywanym posiłkiem prowadzi do pobudzenia wydzielania insuliny przez komórki trzustki, która odpowiada za prawidłową dystrybucję oraz wykorzystanie glukozy przez komórki organizmu. Brak lub nieprawidłowe działanie insuliny skutkuje zaburzeniem procesu zużycia glukozy przez komórki, co prowadzi do wzrostu jej stężenia we krwi.
Do objawów, które mogą sugerować obecność wysokiego stężenia glukozy we krwi należą:
– spadek masy ciała,
– wielomocz,
– nadmierne pragnienie,
– senność,
– osłabienie,
– pojawiające zmiany ropne na skórze,
– stany zapalne narządów moczowo-płciowych.
Nieprawidłowy poziom glukozy we krwi żylnej pobranej na czczo może wskazywać na występowanie zaburzeń gospodarki węglowodanowej. W zależności od otrzymanego wyniku oraz występujących objawów, lekarz może rozpoznać cukrzycę, bądź skierować na dalsze badania, które pozwolą ostatecznie postawić diagnozę.
Czy wiesz że: doustny test obciążenia glukozą należy do podstawowych badań przesiewowych wykonywanych w ciąży?
Jednym z testów pozwalających na rozpoznanie cukrzycy jest doustny test obciążenia (tolerancji) glukozy (ang. OGTT), którego celem jest ocena dynamiki zmian stężenia glukozy, czyli regulacji jej poziomu we krwi poprzez wystandaryzowane pobudzenie wydzielania insuliny.
Aby móc wykonać to badanie należy zgłosić się do laboratorium tylko i wyłącznie ze skierowaniem pochodzącym od lekarza (badanie można wykonać zarówno w ramach NFZ jak i odpłatnie, jednak w obu przypadkach konieczne jest skierowanie od lekarza, gdyż testu tego nie powinno się wykonywać “na własną rękę”, bez istnienia wskazań do jego wykonania).
Doustny test obciążenia glukozą – wskazania
Wskazaniem do wykonania testu jest nieprawidłowa glikemia na czczo (IGF), czyli taki poziom glukozy we krwi na czczo, który nie pozwala jednoznacznie wykluczyć bądź rozpoznać cukrzycę. Jeśli jedno- lub dwukrotny pomiar pomiar stężenia glukozy na czczo mieści się w zakresie 5,6 – 6,9 mmol/l (100 – 125 mg/dl), należy wykonać test doustnego obciążenia glukozy.
Ponadto obecność cech zespołu metabolicznego (otyłość brzuszna, wysoki poziom triglicerydów, niski poziom cholesterolu HDL, podwyższone ciśnienie tętnicze) przy prawidłowym stężeniu glukozy we krwi na czczo, glukozuria (obecność glukozy w moczu) przy jednoczesnym prawidłowym stężeniu glukozy we krwi na czczo, stanowią wskazania do wykonania OGTT.
U każdej kobiety ciężarnej, u której nie wykryto zaburzeń gospodarki węglowodanowej na początku ciąży, wykonywany jest przesiewowo test OGTT między 24 – 28 tygodniem ciąży. W przypadku istnienia czynników ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej (np. otyłość, występowanie cukrzycy w rodzinie, cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach, duża masa urodzeniowa poprzedniego dziecka, poronienia) lub stężenia glukozy we krwi na czczo powyżej 92 mg/dl, test ten wykonywany jest niezależnie od okresu ciąży (jak najszybciej).
Doustny test obciążenia glukozą – przygotowanie do badania
Przed wykonaniem badania należy:
– przez 3 dni stosować dietę bez ograniczeń (spożywać około 150 – 200 g węglowodanów na dobę, przy normalnej aktywności fizycznej),
– unikać palenia papierosów, picia kawy, alkoholu (przynajmniej na 12 godzin przed badaniem),
– spożyć ostatni posiłek przynajmniej 8 – 12 godzin przed badaniem.
Należy również unikać stresu, oraz jeśli to możliwe zażywania niektórych leków ( np. środków antykoncepcyjnych, leków moczopędnych, psychotropowych, glikokortykosteroidów), gdyż może to mieć wpływ na zafałszowanie wyników testu. Decyzje o konieczności odstawieniu leków należy podjąć tylko wyłącznie pod nadzorem lekarza. Doustny test obciążenia glukozą należy wykonać przynajmniej kilka dni po ustąpieniu lekkiej choroby (np. przeziębienia) i co najmniej 14 dni od zakończenia ostrej choroby.
Doustny test obciążenia glukozą – przebieg badania
Należy pamiętać, że samo badanie trwa co najmniej 2 godziny, stąd trzeba zarezerwować odpowiednią ilość czasu na jego wykonanie. Badanie rozpoczyna się od pobrania próbki krwi żylnej od pacjenta będącego na czczo w celu oznaczenie stężenia glukozy we krwi. Wiele laboratoriów w zależności od otrzymanego wyniku, podejmuje decyzje o podaniu pacjentowi roztworu glukozy (gdy poziom glukozy na czczo wynosi powyżej 140 mg/dl laboratorium może kontaktować się z lekarzem kierującym, czy w tym przypadku należy pacjentowi podać roztwór glukozy czy odstąpić od dalszego wykonania badania). Część laboratoriów praktykuje podanie roztworu glukozy natychmiast po dokonaniu pobrania krwi – bez oczekiwania na wynik stężenia glukozy na czczo.
Zapamiętaj: Test doustnego obciążenia glukozą należy wykonać tylko i wyłącznie na wniosek lekarza.
Aby ocenić dynamikę zmian stężenia glukozy we krwi w zestandaryzowanych warunkach pacjentom podawany jest roztwór – 75 g glukozy rozpuszczonej w 300 ml wody. Tak przygotowany roztwór należy wypić w całości, w ciągu pięciu minut. Po wypiciu pacjent przez dwie godziny pozostaje w pozycji siedzącej (nie wykonuje żadnej aktywności fizycznej), nie spożywa żadnych pokarmów oraz płynów, nie pali papierosów (nie zastosowanie się do zaleceń może skutkować zafałszowaniem wyniku testu).
W zależności od decyzji lekarza krew, w której oznaczane jest stężenie glukozy pobierana jest po jednej i dwóch godzinach od wypicia roztworu glukozy lub tylko po dwóch godzinach od wypicia. Pobranie krwi po dwóch godzinach od wypicia stanowi jednocześnie zakończenie badania, po którym można wrócić do codziennych zajęć.
Doustny test obciążenia glukozą – interpretacja wyników
Stężenie glukozy we krwi żylnej w 120 minucie testu doustnego obciążenia glukozą u zdrowego pacjent z prawidłowo funkcjonującą gospodarką węglowodanową powinno wynosić poniżej 7,8 mmol/l (140 mg/dl). Jeżeli stężenie glukozy we krwi żylnej w 120 minucie od obciążenia mieści się w zakresie 7,8 – 11,0 mmol/l (140 – 199 mg/dl), świadczy to o nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT). Wynik powyżej 11,1 mmol/l (200 mg/dl) świadczy o cukrzycy.
Należy jednak pamiętać, że interpretacja wyniku należy do lekarza, który podejmie decyzję o ewentualnym leczeniu, zmianie stylu życia. Choć test OGTT stanowi jeden z sposobów pozwalających na rozpoznanie cukrzycy, nie należy go wykonywać bez wskazań lekarza. W przypadku podejrzenia zaburzenia funkcji gospodarki węglowodanowej w naszym organizmie, warto wykonać oznaczenie poziomu glukozy we krwi na czczo oraz skonsultować go z lekarzem pierwszego kontaktu.