W naszym organizmie wyróżniamy trzy główne rodzaje naczyń – tętnicze, żylne oraz limfatyczne, a także drobne naczynia włosowate (kapilary). Tętnice to naczynia wyprowadzające krew z komór serca do tkanek. Żyłami krew powraca do serca, a ściślej do jego przedsionków. W naczyniach limfatycznych krąży limfa (chłonka), będąca częścią osocza krwi. Układ limfatyczny połączony jest z układem krwionośnym. Ta skomplikowana sieć połączeń naczyniowych może ulegać uszkodzeniom z różnych przyczyn, a ich leczeniem zajmuje się dziedzina medyczna zwana angiologią. Jakie choroby leczy angiolog oraz z jakimi objawami powinniśmy udać się na wizytę do tego specjalisty?
Co to jest angiologia?
Angiologia jest to dziedzina medycyny, zajmująca się profilaktyką, diagnozowaniem oraz leczeniem chorób naczyń krwionośnych-tętniczych, żylnych oraz limfatycznych. Jest to gałąź chorób wewnętrznych. Angiologia jest podspecjalizacją lekarską – oznacza to, że mogą specjalizować się w niej wyłącznie lekarze posiadający już ukończoną specjalizację z chorób wewnętrznych lub w dziedzinie chirurgii naczyniowej. W Polsce jest to specjalność dość rzadka, a wynika to z małej liczby oddziałów angiologicznych, w których mogliby się kształcić przyszli angiolodzy.
Kiedy udać się do angiologa?
Na wizytę do angiologa powinni udać się pacjenci prezentujący objawy takie jak:
- uczucie ciężkości kończyn dolnych, występujące głównie w porze wieczornej;
- bóle nóg powodujące budzenie się ze snu;
- bladość, ochłodzenie kończyn;
- bóle nóg podczas chodzenia, zmuszające pacjenta to przystawania i robienia przerw po przejściu kilkuset metrów- objaw ten nazywany jest chromaniem przestankowym;
- zaburzenia czucia w kończynach- zwłaszcza w stopach;
- drętwienia, mrowienia kończyn dolnych;
- martwica i owrzodzenia skóry na kończynach- są bardzo późnym objawem zaniedbanej choroby naczyń;
- zasinienie dystalnych części dłoni i stóp, najczęściej palców rąk;
- obrzęki (opuchlizna), głównie wokół kostek;
- bolesne, poszerzone siatkowato naczynia żylne tzw.”pajączki”.
Jakie choroby diagnozuje angiolog?
Angiolog zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem szeroko pojętych chorób układu naczyniowego. Choroby te możemy podzielić ze względu na naczynia, których dotyczą:
a). choroby tętnic:
- miażdżyca tętnic,
- choroba niedokrwienna tętnic obwodowych,
- zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń,
- zapalenia naczyń o etiologii immunologicznej,
- ostre niedokrwienie kończyn,
- tętniaki aorty piersiowej i brzusznej,
- rozwarstwienie aorty,
- zwężenie tętnic nerkowych,
- zespół Marfana – choroba genetyczna, w której występuje tendencja do powstawania tętniaków aorty oraz wad serca,
- zespół Raynauda – charakteryzuje się występowaniem zblednięcia, a następnie zasinienia obwodowych części kończyn (głównie palców), ale także nosa lub uszu, często pod wpływem zimna lub podczas intensywnych emocji.
b). choroby żył:
- żylaki,
- przewlekła niewydolność żylna,
- zakrzepowe zapalenie żył,
- zakrzepica żył głębokich.
c). choroby naczyń limfatycznych:
- zapalenie naczyń limfatycznych,
- róża,
- obrzęk limfatyczny,
- obrzęk naczyniowy.
Czy wiesz że: u mężczyzn po 65 roku życia tętniaki aorty brzusznej występują od 4 do 8 razy częściej niż u kobiet, a ich powstawaniu sprzyja palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze oraz hipercholesterolemia?
Najczęstszą chorobą, którą diagnozują i leczą angiolodzy jest przewlekła niewydolność żylna, gdyż cierpi na nią aż 40% populacji ogólnej. Poza wyżej wymienionymi schorzeniami, specjaliści ci zajmują się także leczeniem najbardziej rozpowszechnionej w populacji choroby związanej z naczyniami – nadciśnienia tętniczego. Trafiają do nich zwłaszcza pacjenci z nadciśnieniem tętniczym opornym, trudnym do wyrównania pomimo zastosowania kombinacji 3 leków przeciwnadciśnieniowych, w tym jednego o działaniu diuretycznym (moczopędnym). Angiolodzy diagnozują i leczą także nowotwory układu naczyniowego (występujące bardzo rzadko), a także wrodzone wady naczyń. Schorzeniem, z którym bardzo często mają do czynienia specjaliści tej dziedziny jest stopa cukrzycowa. Wynika to z coraz większego rozpowszechnienia w populacji cukrzycy, która stała się chorobą cywilizacyjną. Stopa cukrzycowa jest to przewlekłe powikłanie cukrzycy, polegające na powstawaniu ran i owrzodzeń, zlokalizowanych na grzbietowej i podeszwowej powierzchni stopy. Jedną z przyczyn powstawania tego powikłania jest upośledzenie ukrwienia stopy, wynikające ze zwężenia drobnych tętnic spowodowanego cukrzycą. Zwężenie to powoduje zmniejszenie przepływu krwi, niedokrwienie stóp, co znacznie utrudnia gojenie ran. Stopa cukrzycowa pozbawiona jest czucia bólu i temperatury, a jeśli dojdzie do zakażenia ran, to może być konieczna amputacja stopy.
Jak wygląda wizyta u angiologa?
Jak każda wizyta lekarska, wizyta u angiologa rozpoczyna się do szczegółowego wywiadu przeprowadzanego z pacjentem. Lekarz pyta chorego o występujące u niego dolegliwości, czas ich trwania, choroby towarzyszące oraz o przyjmowane leki. Następnie przeprowadzane jest badanie fizykalne- lekarz osłuchuje pacjenta, mierzy ciśnienie tętnicze, a także, co bardzo istotne w tym rodzaju chorób, bada tętno na wszystkich kończynach.
Zapamiętaj: Angiologia jest to dziedzina medycyny, zajmująca się profilaktyką, diagnozowaniem oraz leczeniem chorób naczyń krwionośnych-tętniczych, żylnych oraz limfatycznych.
Musi on ocenić, czy na wszystkich kończynach jest ono tak samo wyczuwalne, czy może jest osłabione lub brak jest tętna. Zwraca też uwagę na obecność ewentualnych obrzęków kończyn oraz ich asymetrii. Przeprowadzane badania dodatkowe zależą od zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości- np. jeśli uskarża się on na bóle i męczliwość kończyn, to wykonywane jest badanie USG (ultrasonograficzne) doppler kończyn dolnych. Jest to nieinwazyjne badanie pozwalające ocenić przepływ krwi w dużych tętnicach i żyłach oraz wykryć obecność ewentualnych zakrzepów lub zatorów w tychże naczyniach. Wykonuje się je głównie u pacjentów ze zmianami miażdżycowymi, chorobami zatorowymi oraz przy podejrzeniu tętniaków. Przy podejrzeniu tętniaków aorty brzusznej lub zwężenia tętnic nerkowych wykonywane jest USG jamy brzusznej. USG doppler tętnic szyjnych i kręgowych wykonuje się u pacjentów chorujących na chorobę wieńcową oraz po przebytym udarze mózgu, a także u osób obciążonych rodzinnie występowaniem zawałów serca i udarów mózgu.
Na jakie badania kieruje angiolog?
Poza wyżej omówionymi badaniami, angiolog może skierować pacjenta na różne badania dodatkowe, zarówno obrazowe jak i laboratoryjne. Badania inwazyjne, takie jak flebografia i arteriografia są zlecane, gdy wyniki ultrasonografii nie pozwalają jednoznacznie postawić diagnozy lub gdy pacjent musi zostać poddany operacji. Rodzaj zleconych badań zależy od indywidualnego przypadku pacjenta i prezentowanych przez niego objawów. Angiolog może skierować chorego na następujące badania:
a). obrazowe
- flebografia – inwazyjne badanie radiologiczne naczyń żylnych, przeprowadzane po podaniu do naczynia (najczęściej żyły udowej) kontrastu za pomocą cewnika. Następnie obserwowane jest rozprzestrzenianie się kontrastu, który uwidacznia przebieg naczyń żylnych. Badanie to wykonywane jest w warunkach szpitalnych;
- angiografia – pacjentowi wstrzykuje się środek kontrastowy do tętnicy (najczęściej udowej lub ramiennej), a następnie wykonuje serię zdjęć rentgenowskich w celu uwidocznienia naczyń krwionośnych, ich odgałęzień oraz istniejących w nich zmian chorobowych;
- limfografia – jest to badanie radiologiczne, które obrazuje stan układu limfatycznego. Jest ono wykorzystywane w diagnostyce obrzęku chłonnego oraz w onkologii.
- angio-TK – tomografia komputerowa naczyń krwionośnych np. jamy brzusznej, gdy istnieje podejrzenie tętniaka aorty. Tomografia komputerowa w znacznej mierze zastąpiła wyżej wymienione badania, ponieważ jest badaniem nieinwazyjnym, bezbolesnym i wiąże się z mniejszymi powikłaniami dla pacjenta.
b). laboratoryjne
Największe znaczenie w chorobach układu naczyniowego ma oznaczanie takich parametrów jak:
- morfologia krwi, a szczególnie liczba płytek krwi,
- D-dimery – powstają podczas rozkładu zakrzepów w organizmie, a ich oznaczanie zleca się przy podejrzeniu zakrzepicy żył głębokich lub zatorowości płucnej,
- koagulogram (wskaźnik PT, INR, APTT)- ocena układu krzepnięcia,
- CRP i miano przeciwciał w przypadku zapaleń naczyń o podłożu immunologicznym.
Angiolog jest specjalistą zajmującym się profilaktyką, diagnozowaniem i leczeniem chorób układu naczyniowego. Do najczęściej diagnozowanych przez niego chorób należy przewlekła niewydolność żylna, manifestująca się powstawaniem żylaków. Do metod leczenia stosowanych przez angiologów należą farmakoterapia, kompresjoterapia (noszenie elastycznych pończoch uciskowych lub opasek o odpowiednim stopniu ucisku w celu zapobiegania i leczenia niewydolności żylnej), a także zamykanie poszerzonych naczynek za pomocą laseroterapii bądź skleroterapii (ostrzykiwanie ich specjalnym preparatem powodującym obkurczenie naczyń). Jeśli konieczne jest operacyjne leczenie choroby naczyniowej, angiolog może skierować pacjenta do chirurga naczyniowego.