Chirurgia zajmuje się leczeniem wielu chorób, gdy niemożliwe jest leczenie zachowawcze z użyciem leków czy innych środków. Istnieje wiele jej dziedzin i setki rodzajów operacji wykonywanych różnymi sposobami. Jednym z takich sposobów jest laparoskopia. Wykorzystuje się ją w operacjach jamy brzusznej czy miednicy. Laparoskopowe wykonywanie zabiegów należy do działki chirurgii ogólnej, ale także ginekologii czy urologii.
Co to jest laparoskopia?
Jest to sposób operacji polegający na minimalnej inwazyjności, bez całkowitego otwierania powłok brzusznych. Za pomocą specjalnej kamery uwidacznia się wnętrze jamy brzusznej, a narzędzia wprowadza się poprzez tak zwane trokary, przez które można nimi manipulować. Wykorzystywana jest zarówno w leczeniu, jak i czasem w diagnostyce. Mówimy wtedy o laparoskopii zwiadowczej, bądź diagnostycznej. W dobie badań obrazowych nie jest ona częstym wyborem, lecz czasem niemożliwe jest uwidocznienie wszystkiego w badaniu tomografii komputerowej, USG, rentgena czy rezonansu magnetycznego. Precyzyjną ocenę umożliwia wtedy zajrzenie bezpośrednio do wnętrza brzucha, co może umożliwić rozpoznanie choroby. Wybiera się ten sposób, gdy inne zawiodą i nie jest możliwe postawienie diagnozy bez użycia takiej metody. Czasem z jej pomocą pobiera się wycinki np. przy podejrzeniu choroby nowotworowej. Można dodatkowo użyć specjalnych głowic USG wprowadzanych również do jamy brzusznej. Laparoskopia operacyjna zajmuje się leczeniem przyczyny. Z jej pomocą można usunąć pewne tkanki, zszyć je i zaopatrzyć odpowiednio operowany narząd.
Na czym polega zabieg laparoskopii?
W trakcie zabiegu laparoskopii pacjent zostaje znieczulony. Metoda znieczulenia zależna jest od rodzaju zabiegu, chorób współistniejących czy obszaru operowanego. Następnie za pomocą małego nacięcia wprowadza się do jamy brzusznej przyrząd, który wtłacza do środka dwutlenek węgla. Umożliwia to swego rodzaju napompowanie jamy otrzewnej (tworzy się tak zwaną odmę), by móc swobodnie operować narzędziami w środku i zwiększyć widoczność.
Czy wiesz że: początki laparoskopii sięgają już 1806 roku, gdy udało się zbudować pierwsze urządzenie optyczne? Jednak dopiero po wynalezieniu żarówki możliwe było oświetlenie wnętrza ciała. Dopiero niemal 100 lat później w 1901 roku dokonano pierwszych prób tego typu operacji na psie.
Następnie wprowadzana jest kamera. W dalszej kolejności wykonuje się małe nacięcia przez które wprowadzane są trokary. Ich umiejscowienie i ilość zależy od rodzaju przeprowadzanego zabiegu. Zwykle oprócz nacięcia z kamerą stosuje się dwa, ale może być to inna liczba. Następnie wykonuje się konkretny zabieg. Rzadko pod kontrolą kamery chirurg umieszcza we wnętrzu brzucha całą rękę. Po wykonaniu czynności w środku brzucha, wyciąga się trokary i kamerę oraz zaszywa powstałe otwory. Pozostają po nich niewielkie blizny, z których jedna zwykle umieszczona jest w pępku i staje się niewidoczna. Pacjent cały czas pozostaje w trakcie zabiegu pod kontrolą anestezjologów, sprawdza się ilość dwutlenku węgla w jamie brzusznej i inne parametry tj. podczas zabiegów klasycznych. Zdarza się, że zabieg jest niemożliwy do wykonania tą metodą i przechodzi się do klasycznej “na otwarto”. Taki obrót wydarzeń nazywamy konwersją zabiegu. Nie jest to błąd. Czasem warunki operacyjne są nie do przewidzenia i w trakcie okazuje się, że pełny dostęp jest jedyną opcją.
Kiedy wykonać zabieg laparoskopii?
Ze względu na mniejszą inwazyjność większość zabiegów obecnie próbuje wykonywać się właśnie tą metodą. Ranki po niej są mniejsze, a pacjent szybciej wraca do zdrowia. Czasem jednak nie jest to możliwe. Wykonanie zabiegu tą metodą zależy od możliwości ośrodka, umiejętności chirurga, a także rodzaju zabiegu. Niektóre jako standard powinny być wykonywane laparoskopowo np. usunięcie wyrostka czy pęcherzyka, czasem jednak chirurdzy decydują się na zabieg otwarty. Dzieje się tak jeżeli operacja jest rozległa, niemożliwy jest dobry dostęp do miejsca operowanego przez układ anatomiczny ciała czy pacjent ma przeciwwskazania do tego typu zabiegu.
Histeroskopia a laparoskopia
Istnieje wiele podobnych metod, które za pomocą małej kamerki próbują zajrzeć do niedostępnych gołym okiem obszarów wnętrza ciała ludzkiego. Są to niejako odmiany laparoskopii. Jedną z nich jest histeroskopia, w trakcie której uwidacznia się wnętrze jamy macicy. Może być to tj. laparoskopia zabieg diagnostyczny lub leczniczy. Jest ona mniej inwazyjna, ponieważ do macicy lekarz dostaje się przez naturalny otwór ciała jakim jest pochwa, przez nią przechodzi przez szyjkę macicy i w końcu kamera znajduje się w jej środku. Zwykle znieczulenie do histeroskopii jest płytsze i krótsze. Jednak mimo to konieczna jest obecność anestezjologa, który zadecyduje o przebiegu znieczulenia. Histeroskopię wykonujemy np. podczas wykrycia nieprawidłowego rozrostu błony śluzowej macicy, by pobrać tę tkankę do badania, w diagnostyce niepłodności, a jako forma leczenia – do usunięcia np. polipów umiejscowionych w macicy.
Przeciwwskazania do laparoskopii
Podstawowe przeciwwskazania to zaburzenia krzepnięcia i ciężka, ostra niewydolność krążeniowo-oddechowa. Różnice w przeciwwskazaniach do zabiegu otwartego, a laparoskopowego tyczą się kwestii wytworzenia odmy.
Zapamiętaj: Laparoskopia jest to sposób operacji polegający na minimalnej inwazyjności, bez całkowitego otwierania powłok brzusznych.
Oprócz tego brak zgody pacjenta czy rozlane zapalenie otrzewnej są bezwzględnymi przeciwwskazaniami. Jest również grupa przeciwwskazań względnych – w tym przypadku należy przemyśleć bilans zysków i strat, być może mimo wystąpienia przeciwwskazania, jest to operacja ratująca życie i przyniesie więcej korzyści niż potencjalnego zagrożenia. Do podjęcia tej decyzji konieczne jest wspólne rozważenie tych aspektów przez lekarza i pacjenta. Ten typ przeciwwskazań to np. choroba wieńcowa, ciężkie nadciśnienie tętnicze, otyłość, ciąża czy zaburzenia rytmu serca.
Laparoskopia w wielu przypadkach jest lepszym wyborem. Umożliwia szybszą rekonwalescencję pacjenta, zmniejsza dolegliwości bólowe i pozostawia mniejsze blizny. Jednak jest techniką często trudniejszą, wymaga specjalistycznego sprzętu, a zabieg zwykle trwa dłużej. Wybór techniki w dużej mierze zależy od lekarza, jednak powinien on uzgodnić tę decyzję z pacjentem przedstawiając mu wszystkie za i przeciw.