Lobotomia kojarzona jest głównie z książką „Lot nad kukułczym gniazdem” i nakręconym na jej podstawie filmem. Jest to zabieg historyczny i nie wykonywany już w XXI wieku. Czym dokładnie jest lobotomia? Jakie były wskazania i przeciwwskazania do zabiegu?
Co to jest lobotomia?
Lobotomia to zabieg neurochirurgiczny polegający na zniszczeniu połączenia kory przedczołowej z resztą części mózgu. Jest to historyczny zabieg, który polegał na chirurgicznym leczeniu chorób psychiatrycznych. Zabieg przeprowadzano na początku na oślep – wprowadzano ostre narzędzie przez oczodół. Skutkiem było zniszczenie istoty białej i połączeń między częściami mózgu. Zabieg zajmował kilka minut. Po raz pierwszy przeprowadził go Walter Freeman na początku 1946 roku. Czasami lobotomię przeprowadzano kilka razy, gdyż objawy nie ustępowały albo nawracały.
Lobotomia – wskazania
Na początku lobotomia była wskazana u osób z depresją. Następnie wskazania rozszerzono i zaczęto wykonywać ją również u osób ze schizofrenią z objawami paranoidalnymi lub znacznym pobudzeniem. Stosowano ją głównie u osób z zaawansowaną chorobą i które były w bardzo ciężkim stanie – cierpiały i były apatyczne. Freeman zabiegi głównie wykonywał u osób, które były w ciężkim stanie emocjonalnym.
Zapamiętaj: Kora przedczołowa odpowiada za pamięć roboczą oraz planowanie ruchów i działań.
Lobotomia – przeciwwskazania
Freeman nie wykonywał zabiegu u chorych uzależnionych od narkotyków, przestępców oraz osób z cechami antyspołecznymi. Uważał, że po zabiegu te cechy mogłyby się zaostrzyć. Jeżeli ktoś był agresywny albo przejawiał jakieś cechy psychopatyczne, zabieg mógłby spowodować, że stałby się niebezpieczny dla społeczeństwa poprzez utratę poczucia wstydu.
Lobotomia – konsekwencje zabiegu
Główną konsekwencją zabiegu było pozbawienie pacjenta uczuć oraz cech takich jak: umiejętności przewidywania konsekwencji swoich czynów oraz zdolności do samorozwoju. Pacjenci popadali w lenistwo, prokrastynację, nie podejmowali sami prób jedzenia, czy picia. Jedli tylko gdy byli karmieni. U niektórych obserwowano nietrzymanie moczu. Kiedy rozpoczynali jedną czynność, wykonywali ją lepiej i w większym skupieniu, niż przed zabiegiem. Było to najprawdopodobniej spowodowane brakiem umiejętności podejmowania decyzji samodzielnie o zmianie. Pacjenci uspokajali się i nie odczuwali halucynacji. W zależności od tego jakie struktury mózgu zostały zniszczone, pacjenci mogli odczuwać różnego rodzaju zmiany emocjonalne – stawali się krzykliwi, niekulturalni, albo leniwi i nietaktowni. Jednakże każdy z pacjentów tracił wewnętrzną siłę do działania i pracy nad sobą.
Czy wiesz że: siostra Johna F. Kennedy’ego, Rosemary Kennedy, była poddana lobotomii z powodu lekkiego upośledzenia? Zabieg niestety pogorszył jej stan.
Lobotomia – dziś
W psychiatrii dzisiaj nie wykonuje się już lobotomii. Została on negatywnie oceniona przez komisje etyczne. Wprowadzenie wiele skutecznych leków psychiatrycznych spowodowało, że depresję czy schizofrenię można leczyć farmakologicznie i nie potrzebne jest robienie okaleczających operacji. W przypadkach bardzo zaawansowanych, nie odpowiadających na żadne leczenie, lekarz może ewentualnie zadecydować o przeprowadzeniu innego zabiegu psychochirurgicznego, ale pod kontrolą badań obrazowych i komisji etycznej.
Zabieg sprawiający, że osoby z chorobami psychicznymi stawały się posłuszne w XX wieku wydawał się świetnym pomysłem. Dzisiaj wiemy, że w dobie leków, taki zabieg jest niepotrzebny. Rozwój medycyny jest niesamowity i sprawia, że choroby wcześniej uważane za niewyleczalne, dzisiaj są skutecznie leczone.