Nerwica frontowa to pojęcie, które opisuje zespół objawów, z którymi borykają się żołnierze na skutek traumatycznych doświadczeń wojennych. Choć obecnie występowanie przykrych konsekwencji tego typu przeżyć, wydaje się być oczywiste, na początku XX wieku nie traktowano ich poważnie, zakładając, że poszczególni żołnierze są tchórzliwi, bądź symulują. Dziś do problemu podchodzi się bardzo poważnie, zwłaszcza jeśli chodzi o kwestie leczenia i poprawiania samopoczucia uczestników wojen i walk.
Co to jest nerwica frontowa?
Nie ulega wątpliwości, że nerwica frontowa to zjawisko występujące od bardzo dawna, choć na masową skalę pojawiło się w trakcie I wojny światowej (1914-1918), która okazała się wyjątkowo brutalna ze względu na długość trwających walk i mnogości specjalnych środków bojowych (m.in. trujące gazy, karabiny, druty kolczaste).
Zapamiętaj: Nerwicę frontową określa się obecnie jako zespół stresu pourazowego, czyli reakcję na trudne i traumatyczne doświadczenia.
Często objawy pojawiały się na skutek ostrzału artyleryjskiego, który czasami trwał nawet do kilku dni. Pojęcie shell shock, oznaczające właśnie nerwicę frontową, wprowadził Charles S. Myers w 1915 roku. Obecnie nazwa ta nie jest stosowana w psychiatrii, gdzie zastąpiono ją terminem zespołu stresu pourazowego (PTSD). Mimo to, pojęcie nerwicy frontowej wciąż funkcjonuje w potocznym języku, podkreślając, że walka na froncie może powodować szereg trudnych reakcji, zarówno fizycznych, jak i psychicznych.
Nerwica frontowa – objawy
Nerwica frontowa może przejawiać się na kilka sposobów, a objawy bywają bardzo różnorodne. Można podzielić je na dwie grupy:
- objawy fizyczne np. utrata lub upośledzenie słuchu, wzroku lub czucia, ból głowy, drgawki, zaburzenia zmysłu równowagi, duszności, kołatanie serca,
- objawy psychiczne np. napady paniki, bezsenność, niezdolność do logicznego myślenia, zaniki pamięci, poczucie niepokoju, depresja, objawy psychotyczne (m.in. urojenia i halucynacje), problemy z koncentracją, drażliwość, nadmierna czujność, myśli samobójcze, poczucie winy (np. “ja przeżyłem, inni nie”), powracające wspomnienia z frontu, sny przypominające doświadczenia z wojny.
Nerwica frontowa – przyczyny
Nerwicę frontową określa się obecnie jako zespół stresu pourazowego, czyli reakcję na trudne i traumatyczne doświadczenia. Udział w brutalnej wojnie, strach o własne życie, możliwość śmierci bądź utraty zdrowia, niepewność, bycie świadkiem śmierci innych osób, często kolegów z jednostki, trudne warunki atmosferyczne, obrazy zniszczonych miast, martwych cywili, wybuchających bomb – to wszystko sprawia, że człowiek staje w obliczu ekstremalnego stresu, który manifestuje się później poprzez różne objawy. W pojawieniu się nerwicy frontowej na pewno swój udział mają również czynniki osobowościowe, reaktywność układu nerwowego, czy chociażby określone doświadczenia życiowe.
Nerwica frontowa – leczenie
W ustalaniu metod leczenia, kluczowym czynnikiem jest długość trwania objawów oraz ich nasilenie. Przyjmuje się, że objawy pojawiające się w pierwszych tygodniach po trudnych doświadczeniach, są normalną reakcją organizmu i mogą ustąpić samoczynnie.
Czy wiesz że: na shell shock cierpi jeden z bohaterów powieści “Pani Dalloway” autorstwa Virginii Woolf?
Bardzo ważna jest jednak obserwacja, możliwość rozmowy z psychologiem bądź psychoterapeutą, a także wsparcie osób bliskich. Jeśli objawy utrzymują się, należy wówczas wdrożyć oddziaływania farmakologiczne i psychoterapeutyczne. Najczęściej stosuje się podejście poznawczo-behawioralne, które pomaga lepiej panować nad pojawiającymi się objawami oraz uczy technik relaksacji. Bardzo duże znaczenie ma możliwość rozmowy o traumatycznych doświadczeniach. Ważne jest, by żołnierz mógł zmierzyć się z trudnymi wspomnieniami, bo to właśnie pomaga w pozbyciu się lęku. Farmakologia pełni rolę leczenia uzupełniającego, najczęściej stosuje się leki antydepresyjne, benzodiazepiny, stabilizatory nastroju oraz neuroleptyki.
Nie ulega wątpliwości, że walka na froncie jest bardzo trudnym doświadczeniem dla każdego człowieka – zarówno pod względem psychicznym, fizycznym, jak i egzystencjalnym. Pojawienie się objawów nerwicy frontowej powinno być sygnałem do szukania pomocy, choć leczenie podjęte nawet wiele lat po trudnych doświadczeniach może zakończyć się sukcesem.