Opętanie przez złego ducha to temat, który pojawia się w religiach, nauce i popkulturze. Zjawisko to jest wieloaspektowe i można rozpatrywać je na różnych płaszczyznach. W ujęciu psychiatrycznym jest to odmienny stan świadomości. Jak powstają i czym objawiają się zaburzenia transowe i opętaniowe? Czy można je leczyć?
Co to jest opętanie?
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 obejmuje jednostkę diagnostyczną jaką są zaburzenia transowe i opętaniowe. Ich cechą charakterystyczną jest to, że człowiek czuje się zawładnięty przez ducha (bóstwo, diabła, demona) i częściowo lub całkowicie traci poczucie własnej tożsamości. W efekcie może on zachowywać się w niepokojący sposób, np. mówić obcym głosem, a nawet wypowiadać się w innych językach, wykonywać mimowolne ruchy czy wykazywać się dużą siłą.
Objawy opętania
Objawy opętania są charakterystyczne i wywołują u obserwatorów zarówno przerażenie, jak i poczucie niezwykłości. W zależności od kontekstu kulturowego, mogą one być interpretowane w kategoriach religijnych. Najczęstsze symptomy to:
- pojawienie się nowej osobowości, która ma postać ducha, diabła lub bóstwa,
- aktywność motoryczna, np. szybkie i mimowolne ruchy lub paraliż,
- zmiana ekspresji twarzy i ruchów,
- omdlenia, utrata świadomości,
- zaburzenia mowy, zmiana głosu, posługiwanie się obcymi językami,
- zaburzenia pamięci,
- pobudzenie emocjonalne,
- bluźniercze myśli i obraźliwe słowa.
Warto także wspomnieć, że objawy nasilają się w kontekście bodźców o religijnym charakterze.
Przyczyny opętania
Na powstawanie zaburzeń transowych oraz opętaniowych należy patrzeć wieloaspektowo. Znaczenie odgrywają czynniki społeczne, psychiczne, fizyczne i kulturowe. Bardzo ważne jest więc by poznać historię życia pacjenta – często przyczyna zaburzenia kryje się w jego dzieciństwie, doznanych traumach i trudnych doświadczeniach.
Czy wiesz że: statystyki pokazują, że zaburzenia opętaniowe częściej występują u kobiet?
Mechanizm, jaki znajduje się u podłoża zaburzenia to dysocjacja. Oznacza ona utratę integracji (połączenia) między tożsamością, przeżyciami i ciałem. Osoba w wyniku traumy, wewnętrznych konfliktów czy nieakceptowanych części swojej tożsamości, wypiera trudne dla siebie emocje i treści do nieświadomości. Ponieważ ciężko jest się z nimi zmierzyć, przyjmują one postać ducha lub demona. Duże znaczenie ma tu podłoże kulturowe i religijne, które daje takiej osobie przestrzeń do manifestacji objawów opętania.
Psychoza czy opętanie?
Część osób postrzega zaburzenia transowe i opętaniowe w kategoriach religijnych, wierząc, że są one wynikiem działania złego ducha. Opętanie to zjawisko, które pojawia się w wielu religiach, występowało także w wierzeniach pierwotnych – towarzyszy więc ludzkości od początku jej istnienia. Wytłumaczenia religijne przez wieki były próbą zrozumienia irracjonalnych i często przerażających objawów, a także sposobem przywracania poczucia sprawczości. Obecnie znaleźć można naukową literaturę opisującą mechanizmy zaburzenia transowego i opętaniowego – postać ducha jest w nich przedstawiana jako wyraz złożoności ludzkich procesów psychicznych.
Leczenie opętania
Leczenie zaburzeń transowych i opętaniowych opiera się głównie na psychoterapii, w wyniku której pacjent może dotrzeć do źródeł objawów, takich jak traumatyczne doświadczenia czy wewnętrzne konflikty. Terapia pozwala na zmierzenie się z problemami, a także umożliwia integrację na poziomie ciała, przeżyć i tożsamości. Jej celem jest także wypracowanie nowych i konstruktywnych sposobów radzenia sobie z trudnościami. W wielu przypadkach pacjent może potrzebować wsparcia farmakologicznego, dzięki któremu objawy przestają być dokuczliwe, co umożliwia z kolei pracę terapeutyczną.
Zapamiętaj: Na powstawanie zaburzeń transowych oraz opętaniowych należy patrzeć wieloaspektowo. Znaczenie odgrywają czynniki społeczne, psychiczne, fizyczne i kulturowe.
Zaburzenia transowe i opętianowe powstają w skutek mechanizmu dysocjacji. Ich przebieg może być gwałtowny i przerażający dla obserwatorów. Owocna psychoterapia pozwala jednak takiej osobie na zmierzenie się z własnymi “demonami” – trudnymi wspomnieniami czy problematycznymi aspektami swojej natury. Zrozumienie i akceptacja tych treści pozwala na głębsze dotarcie do istoty własnego “ja”.