Jedną z najczęściej występujących chorób nowotworowych u dzieci jest ostra białaczka limfoblastyczna (ALL). To niezwykle szybko postępująca choroba, która zbyt późno rozpoznana i nieleczona może doprowadzić nawet do śmierci. Dowiedz się, jakie objawy mogą występować w przebiegu ostrej białaczki limfoblastycznej?
Co to jest ostra białaczka limfoblastyczna?
Ostra białaczka limfoblastyczna (ang. ALL – Acute Lymphoblastic Leukemia) to choroba nowotworowa, która cechuje się niekontrolowanym rozrostem komórek będących prekursorami dojrzałych limfocytów B i T – czyli limfoblastów w szpiku kostnym. Limfoblasty to grupa niedojrzałych komórek znajdujących się w szpiku kostnym, z których w wyniku podziałów powstają dojrzałe limfocyty B i T (komórki układu odpornośiowego, które prawidłowo występują we krwi obwodowej).
W przebiegu ostrej białaczki limfoblastycznej następuje niekontrolowany, nadmierny rozrost nieprawidłowych limfoblastów, które nie są w stanie pełnić prawidłowych funkcji i przekształcać się do dojrzałych komórek. Ponadto szybko zwiększająca się ilość limfoblastów skutkuje stłumieniem pozostałych linii komórkowych obecnych w szpiku – czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi, co w konsekwencji prowadzi do zaburzenia prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Czy wiesz że: pierwsze objawy ostrej białaczki limfoblastycznej są mało charakterystyczne i mogą przypominać zwykłe przeziębienie czy osłabienie organizmu?
W ostrej białaczce limfoblastycznej nowotworowo zmienione komórki (limfoblasty) obecne są głównie w szpiku kostnym. Szybki oraz intensywny rozrost komórek nowotworowych może skutkować przedostawaniem się ich do krwi obwodowej, co można zaobserwować wykonując mikroskopową ocenę rozmazu krwi obwodowej. Komórki te mogą również pojawiać się w innych miejscach (np. w węzłach chłonnych) czy występować w postaci guzów (np. guzy śródpiersia). W przypadku, gdy nowotworowe limfoblasty zlokalizowane są poza szpikiem kostnym, mówimy o chłoniaku limfoblstycznym.
Ostra białaczka limfoblastyczna może rozwinąć się w każdym wieku, jednakże najczęściej choroba ta dotyka dzieci (szczyt zachorowania przypada na ok. 2 – 4 rok życia). W zależności od klasyfikacji immunologicznej oraz genetycznej, istnieje wiele podtypów ostrej białaczki limfoblastycznej, które mogą różnić się między sobą przebiegiem klinicznym, a także sposobem leczenia.
Objawy ostrej białaczki limfoblastycznej
Ostra białaczka limfoblastyczna postępuje w bardzo szybkim tempie. Niestety pierwsze objawy ALL są dość ogólne, a ich zlekceważenie może doprowadzić nawet do śmierci. Dość często pierwsze objawy mogą przypominać grypę – gorączka, osłabienie, którym mogą towarzyszyć bóle kostne. U 50% procent chorych można zaobserwować powiększenie węzłów chłonnych i/lub śledziony, wątroby. W związku z wyparciem czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi przez rozrastające się komórki nowotworowe, mogą występować objawy związane z:
– niedokrwistością (osłabienie, duszność, bladość, przyspieszony rytm serca),
– obniżeniem odporności (pojawienie się infekcji, np. zapalenia płuc, opryszczki, zakażenia skórne),
– małopłytkowością (krwawienie z nosa, dziąseł, wybroczyny skórne).
Ponadto zbyt duża liczba komórek we krwi obwodowej prowadzi do zwiększenia jej lepkości, co może skutkować niedotlenieniem tkanek, dusznością czy zaburzeniami widzenia.
Jeśli zaobserwujesz objawy mogące sugerować ostrą białaczkę limfoblastyczną, pilnie skonsultuj się z lekarzem pierwszego kontaktu. Wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych (np. morfologii krwi obwodowej) może pozwolić na wstępne rozpoznanie przyczyny dokuczających objawów. Podejrzenie przez lekarza POZ u pacjenta ostrej białaczki limfoblastycznej wymaga pilnego skierowania pacjenta do poradni hematologicznej w celu dokonania pełnej diagnostyki.
Przyczyny ostrej białaczki limfoblastycznej
Niestety nie są znane dokładne przyczyny powstawania ostrej białaczki limfoblastycznej. Podobnie jak przypadku wielu innych chorób nowotworowych znaczenie mają czynniki genetyczne (mutacje, rearanżacje czy translokacje genów) oraz środowiskowe (np. promieniowanie jonizujące, narażenie zawodowe na benzen, palenie tytoniu, pestycydy).
Zapamiętaj: Ostra białaczka limfoblastyczna to najczęstszy rodzaj białaczki występujący u dzieci.
Leczenie ostrej białaczki limfoblastycznej
Rozpoznanie ostrej białaczki limfoblastycznej wymaga szybkiego podjęcia leczenia z uwagi na piorunujący postęp choroby, której nie leczenie może doprowadzić do szybkiej śmierci. Po ustaleniu dokładnego rozpoznania choroby – czyli konkretnego podtypu ALL, ocenie stanu klinicznego chorego (wieku, ogólnego stanu zdrowia, obecność chorób towarzyszących) podejmowane jest leczenie chorego, które w Polsce polega głównie na zastosowaniu silnej chemioterapii wielolekowej, która ma celu wyeliminowanie komórek białaczkowych.
W przypadku pacjentów, którzy zostaną zakwalifikowani do przeszczepu komórek krwiotwórczych, poszukiwany jest zgodny antygenowo dawca tychże komórek. Przeszczep komórek macierzystych szpiku kostnego często stanowi jedyną drogę na pełne wyleczenie choroby, jednakże obarczony jest dużym ryzykiem wystąpienia powikłań, które mogą doprowadzić nawet do śmierci pacjenta. Należy jednak pamiętać, że leczenie ostrej białaczki limfoblastycznej stanowi ogromne obciążenie dla całego organizmu, stąd pacjenci często wymagają całkowitej izolacji w trakcie leczenia (z uwagi na praktyczny brak odporności).
Ostra białaczka limfoblastyczna – rokowania
Skuteczność leczenia oraz szansa powrotu do zdrowia zależy od wielu czynników (m.in od konkretnego podtypu choroby, ogólnego stanu kliniczego pacjetna, wieku), co wpływa na możliwości zastosowania odpowiednich dawek leku. Możliwe jest całkowite wyleczenie, jednak zaobserwowano istotny spadek wyleczalności wraz z wiekiem pacjenta. W dużym procencie dochodzi do pełnego wyleczenia choroby u dzieci. Niestety najniższą szanse na wyleczenie mają pacjenci powyżej 60 r.ż.
Ostra białaczka limfoblastyczna to szybko postępująca choroba, która zbyt późno leczona może doprowadzić do szybkiej śmierci chorego. Z uwagi na dotąd słabo poznane przyczyny rozwoju tej choroby, ciężko w sposób świadomy uchronić się przed jej rozwojem. Należy zawsze pilnie skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu w przypadku pojawienia się objawów mogących sugerować rozwój białaczki w organizmie. Wczesne rozpoznanie choroby i podjęcie leczenia zwiększa szansę na jej całkowite wyleczenie.