Perforacja jelita to ostre schorzenie chirurgiczne, które zagraża ludzkiemu życiu. Może być następstwem wielu chorób przewodu pokarmowego lub urazów jamy brzusznej. Wymaga leczenia szpitalnego i wykonania zabiegu operacyjnego.
Co to jest perforacja jelit?
Perforacja jelit to przerwanie ciągłości wszystkich trzech warstw jelita: błony śluzowej, warstwy surowiczej oraz mięśniowej. Doprowadza to do wydostania się treści przewodu pokarmowego oraz znajdujących się w jelicie gazów do przestrzeni jamy brzusznej. Następstwa tego procesu są różne w zależności od części jelita, którego dotyczy. Jelito człowieka dzieli się na dwie główne części: jelito cienkie i grube. Jelito cienkie dzieli się na trzy części: dwunastnicę, jelito czcze i kręte. Jelito grube dzieli się na: kątnicę, wstępnicę, poprzecznicę, zstępnicę, esicę, odbytnicę zakończoną odbytem.
Objawy perforacji jelita
O intensywności i charakterze objawów decyduje część przewodu pokarmowego, w której dochodzi do przerwania ciągłości jelita. Na przykład osoby, które przebyły perforację dwunastnicy opisują towarzyszący temu schorzeniu ból jako przypominający pchnięcie nożem w powłoki brzucha. Jest nagły i bardzo silny. Natomiast w pęknięciu dalszych odcinków jelita cienkiego i grubego ból ma charakter narastający, ponieważ stopniowo dochodzi do zapalenia otrzewnej. Jest ono spowodowane wydostaniem się do jamy brzusznej strawionej treści pokarmowej z jelit. Dolegliwościom bólowym z jamy brzusznej mogą towarzyszyć stan podgorączkowy lub gorączka, czyli ciepłota ciała powyżej 38,3 stopni Celsjusza. Ponadto może wystąpić zatrzymanie gazów jelitowych i stolca. W niektórych przypadkach, w których osoba dotknięta schorzeniem jest w stanie oddać stolec może pojawić się w nim krew. Czasem procesowi pęknięcia jelita współtowarzyszą nudności lub biegunka.
Przyczyny perforacji jelita
Istnieje wiele schorzeń, których następstwem może być przerwanie ciągłości warstw jelita. Najczęstszym jest perforacja dwunastnicy wywołana przez chorobę wrzodową. Przedziurawienie jelita cienkiego może być spowodowane procesami zapalnymi błony śluzowej jelita, takimi jak, choroba Leśniowskiego-Chrona. Doprowadzić może do tego również zapalenie uchyłka Meckela, czyli wrodzonego uwypuklenia warstw jelita. Zadzierzgnięcie i martwica jelita w przypadku przepukliny też jest jedną z przyczyn wystąpienia tego schorzenia. Do perforacji jelita może dojść także w przypadku urazu jamy brzusznej. Niemniej jednak do przerwania ciągłości jelita cienkiego dochodzi rzadko. Jelito grube może zostać przerwane w przebiegu choroby uchyłkowej jelita grubego czy procesów zapalnych toczących się w tym odcinku przewodu pokarmowego. Należą do nich wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego-Chrona. Do przerwania ciągłości tego końcowego odcinka jelita może dojść też w przebiegu procesu nowotworowego, na przykład, raka jelita grubego. Niestety badania diagnostyczne jelita grubego, do których możemy zaliczyć kolonoskopię też mogą być przyczyną perforacji tego odcinka przewodu pokarmowego.
Zapamiętaj: Badania endoskopowe, na przykład, kolonoskopia bardzo rzadko doprowadzają do pęknięcia warstw przewodu pokarmowego.
Perforacja jelita po kolonoskopii
Badanie kolonoskopowe jelita grubego wykonywane jest w przypadku występowania objawów ze strony dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Zaliczyć do nich możemy krwawienie czy bóle brzucha. Polega ono na wprowadzeniu przez odbytnicę do jelita grubego giętkiego wziernika w kształcie ,,węża ogrodniczego”. Jest on zakończony kamerą ze źródłem światła, która pozwala uwidocznić powierzchnię błony śluzowej jelita grubego. Kolonoskopia niesie ze sobą stosunkowo niewielkie ryzyko powikłań. Należy do nich przebicie przewodu pokarmowego. Zdarza się jednak bardzo rzadko. Dotyczy bowiem około 0,20% wykonywanych badań. Mimo to w przypadku objawów niepożądanych, takich jak nagły ból brzucha po wykonywaniu badania endoskopowego należy natychmiast udać się do szpitalnego oddziału ratunkowego lub wezwać zespół ratownictwa medycznego. Zazwyczaj baczną obserwację w kierunku wystąpienia niepożądanych skutków badania zaleca się do 48 godzin po wykonaniu diagnostyki endoskopowej.
Leczenie perforacji jelita
Perforacja jelita jest stanem bezpośrednio zagrażającym ludzkiemu życiu. Nieleczona prowadzi do rozwoju uogólnionego zakażenia i śmierci osoby dotkniętej schorzeniem. Wskazane jest zatem natychmiastowe objęcie opieką szpitalną. W przypadku pęknięcia określonego odcinka przewodu pokarmowego konieczne jest wdrożenie szybkiego leczenia operacyjnego. Może być one przeprowadzone drogą klasyczną, czyli poprzez przecięcie powłok brzucha i dotarcie w ten sposób do uszkodzonego jelita. Alternatywą jest zabieg laparoskopowy, który polega na wprowadzeniu do jamy brzusznej specjalnych cienkich rurek, czyli trokarów. Umożliwiają one wykonanie operacji na jelicie, bez konieczności otwarcia jamy brzusznej. Zazwyczaj zabieg operacyjny polega na wycięciu pękniętego odcinka jelita i jego ponownym zszyciu zgodnie z przebiegiem anatomicznym. Zdarza się, że przez pewien czas konieczne jest wyłonienie jelita na powierzchnię jamy brzusznej z wytworzeniem otworu, przez który wydostaje się kał. Nosi to nazwę stomii.
Czy wiesz że: perforacja jelita to przerwanie ciągłości wszystkich trzech warstw tego narządu?
Po regeneracji tkanki jelit z biegiem czasu jelitom z powrotem przywraca się ciągłość. Zabiegowi powinno towarzyszyć staranne oczyszczenie jamy brzusznej i otrzewnej. Otrzewna to cienka błona tkankowa wyściełająca od wewnątrz powłoki jamy brzusznej i pokrywająca całkowicie lub częściowo narządy znajdujące się w ich wnętrzu. Nagromadzona tam treść pokarmowa, która wydostała się z jelita powinna być usunięta. Dalsze leczenie chorego z perforacją przewodu pokarmowego polega na odpowiednim nawodnieniu, kontrolowaniu poziomu i podawaniu elektrolitów (sód, potas). Niezbędne jest również leczenie przeciwbólowe. Ze względu na obecność bakterii w świetle jelita, które przedostają się wraz z treścią do jamy brzusznej konieczne jest dożylne podawanie antybiotyków.
Perforacja jelita – rokowania
Rokowanie dotyczące powrotu do zdrowia po przebyciu perforacji jelita jest zróżnicowane. Zależy od stanu zdrowia osoby przed wystąpieniem pęknięcia przewodu pokarmowego. Nie bez znaczenia jest też czas, w którym udzielono pomocy i przystąpiono do zabiegu operacyjnego. Jeśli osoba była dotychczas ogólnie zdrowa rokowanie jest zazwyczaj pomyślne. Inaczej bywa w przypadku, kiedy była ona leczona z powodu choroby nowotworowej dotyczącej przewodu pokarmowego. Nie bez znaczenia są również choroby współistniejące takie jak cukrzyca, otyłość, nadciśnienie tętnicze. W tych wszystkich przypadkach mamy do czynienia z gorszym rokowaniem co do przeżycia.
Pęknięcie przewodu pokarmowego jest schorzeniem, które wymaga szybkiej reakcji i przewiezienia osoby chorej do szpitala. Jednak dzięki osiągnięciom medycyny jest możliwe przywrócenie ciągłości przewodu pokarmowego i jego sprawności, co daje szansę na całkowite wyleczenie.