Erekcja jest fizjologicznym powiększeniem i usztywnieniem prącia, często w odpowiedzi na bodziec seksualny. Umożliwia proces kopulacji, a tym samym poszerzenia gatunku. Wielu mężczyzn w pewnym wieku zmaga się jednak z zaburzeniami erekcji pod postacią niemożności jej osiągnięcia. Niektórzy zaś chorują na erekcję nadmierną, która z kolei może być przyczyną dyskomfortu głównie psychicznego. Dlatego odpowiadamy na pytanie co to jest priapizm i jak go leczyć?
Co to jest priapizm?
Priapizm definiuje się jako patologiczną, pełną lub częściową, przedłużoną, bo trwającą 4 godziny erekcję, niezwiązaną z bodźcem seksualnym. Może się ona utrzymywać nawet, mimo osiągnięcia orgazmu.
Priapizm może występować w każdym wieku, niemniej jest dosyć rzadką dolegliwością o częstości około 0,5-0,9/ 100,000 osób rocznie. Grupą szczególnie narażoną na wystąpienie priapizmu są osoby cierpiące na niedokrwistość sierpowatokrwinkową – wrodzoną anemię spowodowaną nieprawidłową budową hemoglobiny – białka przenoszącego tlen w krwinkach czerwonych (erytrocytach). Nieleczone epizody priapizmu skutkować mogą włóknieniem członka oraz zaburzeniami erekcji.
Objawy priapizmu
Erekcja jest stanem fizjologicznym, umożliwiającym kopulację. Prącie zbudowane jest z dwóch, leżących równolegle ciał jamistych oraz znajdującego się pomiędzy nimi ciała gąbczastego, które tworzy również żołądź. Podczas erekcji zarówno ciała jamiste, jak i gąbczaste wypełniają się krwią tętniczą, zmniejszając jednocześnie odpływ krwi żylnej, co w rezultacie powoduje objętościowe powiększenie członka, jego sztywnienie oraz twardość.
Wyróżniamy główne postaci priapizmu:
- priapizm niedokrwienny,
- priapizm tętniczy,
- priapizm nawracający.
Priapizm niedokrwienny – jest uporczywą erekcją spowodowaną zaburzeniem przepływu w obrębie ciał jamistych – krew wypełnia ciała jamiste,nie może natomiast z nich odpłynąć. Żołądź wydaje się być mniej sztywna. Jest to najczęstsza forma, stanowiąca nawet 95% przypadków. Pacjenci skarżą się zazwyczaj na bolesny wzwód nie mogący ustąpić. Nieleczone, samoistne ustąpienie wzwodu może trwać kilka dni, oraz skutkować zaburzeniami erekcji.
Priapizm tętniczy – spowodowany jest nadmiernym napływem krwi do członka. Pacjenci doświadczają zazwyczaj nie w pełni sztywnej erekcji, niezwiązanej z bólem. Pełna, sztywna erekcja, wywołana bodźcem seksualnym, może nakładać się na obraz priapizmu tętniczego.
Priapizm nawracający – powtarzające się, bolesne epizody erekcji, które niejednokrotnie są samoograniczające – ustępują. Inaczej jest to priapizm przemijający bądź priapizm nocny. W tym wypadku erekcje są zazwyczaj krótsze, niż w dwóch poprzednich typach.
Przyczyny priapizmu
Jako że, najczęstszą formą priapizmu, jest priapizm niedokrwienny, jego przyczyny są dosyć szeroko opisane. Wymienia się:
- priapizm idiopatyczny – czyli mający niejasne pochodzenie, o bliżej nieustalonej przyczynie. Niestety występuje on w wielu przypadkach;
– procesy hematologiczne (dotyczące układu krwiotwórczego):
- anemia sierpowatokrwinkowa, talasemia – zaburzenia hemoglobiny,
- białaczka, szpiczak mnogi – nowotwory układu krwiotwórczego,
- zator tłuszczowy – masa tłuszczowa powodująca okluzję naczynia krwionośnego,
- hemodializa,
- niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, mutacja czynnika V Leiden
- choroby uwarunkowane genetycznie;
- infekcje i toksyny: ukąszenie skorpiona, ugryzienie pająka, wścieklizna, malaria;
– zaburzenia metaboliczne:
- amyloidoza – patologiczne odkładanie się pewnych rodzajów białka w organizmie,
- dna moczanowa – spowodowana podwyższonym stężeniem kwasu moczowego;
– zaburzenia neurologiczne: w przebiegu kiły (choroba zakaźna), urazy rdzenia kręgowego, przepuklina krążka międzykręgowego, zwężenie kanału kręgowego, incydenty naczyniowo-mózgowe, guzy mózgu;
- nowotwory (pierwotne lub przerzuty): nowotwór prostaty, cewki moczowej, pęcherza moczowego, odbytnicy, płuc, nerki
– leki:
- wazoaktywne (mające wpływ na naczynia krwionośne): np. papaweryna, fentolamina, prostaglandyna E1,
- antagoniści receptora alfa-adrenergicznego (stosowane między innymi w łagodnym rozroście gruczołu krokowego): np. doksazosyna, tarazosyna, tamsluozyna,
- anksjolityki (zmniejszające lęk) jak hydroksyzyna,
- antykoagulanty (wpływające na krzepnięcie): heparyna, warfaryna,
- leki przeciwpsychotyczne i antydepresyjne: bupropion, fluoksetyna, sertralina, sole litu, klozapina, risperidon, olanzapina, chlorpromazyna,
- stosowane w nadciśnieniu tętniczym: hydralazyna, propranolol,
- hormony: testosteron;
- używki jak: alkohol, marihuana, kokaina.
Leczenie priapizmu
Priapizm niedokrwienny jest stanem nagłym wymagającym jak najszybszego podjęcia leczenia, celem przywrócenia wiotkości członka, ustąpienia bólu oraz ograniczeniem prawdopodobieństwa wystąpienia powikłań w postaci przewlekłego uszkodzenia prącia.
Zapamiętaj: Priapizm to erekcja trwająca powyżej 4 godzin. Występuje zarówno wśród dorosłych, jak i dzieci.
Okłady z lodu, bądź oziębiające kąpiele wydają się być metodami historycznymi. Jednym ze sposobów leczenia jest nakłucie ciał jamistych prącia oraz odbarczająca aspiracja krwi, niekiedy z podaniem środka- np. etylefryny lub fenylefryny. Czynność może być powtarzana parokrotnie, przed podjęciem decyzji o bardziej inwazyjnej interwencji. Swoje zastosowanie mają również metody chirurgiczne. Jedną z nich jest wytworzenie zespolenia jamisto-żołędziowego (eng.caverno-glanular shunt). Polega ono na nacięciu żołędzi skalpelem, wprowadzeniu go głębiej – aż do ciała jamistego. Wytwarza się odpowiedni otwór, dzięki któremu wykonuje się płukanie. Po zakończeniu ranę zszywa się szwami. Ostatecznym rozwiązaniem może okazać się wszczepienie protezy prącia.
Czy wiesz że: wśród osób cierpiących na niedokrwistość sierpowatokrwinkową częstość priapizmu może sięgać nawet 3,6% u osób < 18 roku życia i aż 42% u osób powyżej 18 roku życia?
Priapizm tętniczy nie jest już sprawą tak pilną, jak priapizm niedokrwienny. W tym wypadku użycie okładów z lodu wydaje się zasadne. Jest to metoda używana szczególnie w przypadku dzieci. W tym wypadku nakłucie ciał jamistych z podaniem środka sympatykomimetycznego (np. etylefryna) nie jest metodą leczenia. Z pomocą przychodzi selektywna embolizacja tętnicza przy użyciu autologicznego skrzepu, żelatynowej pianki lub gąbki. Polega ona na zamknięciu przetoki (połączenia o swoiście nadmiernym przepływie krwi, powodującym ponadnormatywne wypełnienie objętościowe prącia) wykonywanym przez specjalistów, zajmujących się priapizmem. Dodatkowo chirurgiczne leczenie polegać może na podwiązaniu takiej przetoki pod kontrolą USG Color Doppler (badaniu USG umożliwiającym ocenę przepływu w tkankach).
Priapizm nawracający w ostrej fazie leczy się podobnie do priapizmu niedokrwiennego. Niemniej należy wziąć tutaj pod uwagę charakterystykę schodzenia- jest to dolegliwość występująca w czasie, z tendencją do nawrotów, których zamierza się uniknąć. W tym wypadku rozsądne wydaje się obniżenie poziomu krążącego testosteronu, aby zmniejszyć jego wpływ androgenowy na erekcję.
Priapizm u dzieci
Priapizm u dzieci jest dolegliwością dosyć rzadką. W literaturze jednak można znaleźć opisy priapizmu, już u noworodków. Najczęstszą formą jest priapizm niedokrwienny – sytuacja nagła, wymagająca natychmiastowej oceny lekarskiej, mogąca powodować następczą dysfunkcję erekcji, włóknienie ciał jamistych oraz zniekształcenia prącia. Najczęstszymi przyczynami są anemia sierpowatokrwinkowa (65%), białaczki (10%), urazy (10%), postać idiopatyczna (10%) oraz leczenie farmakologiczne (5%).
Priapizm to erekcja trwająca powyżej 4 godzin. Występuje zarówno wśród dorosłych, jak i dzieci. Jest sytuacją wymagającą natychmiastowej oceny lekarskiej. Może wywoływać dolegliwości bólowe. Istnieje wiele metod leczenia, od nieinwazyjnych po leczenie chirurgiczne. Każda sytuacja wymaga indywidualnego podejścia.