Astma oskrzelowa jest jedną z najczęstszych chorób układu oddechowego, która dotyka zwykle osoby w młodym wieku, nieleczona może znacząco obniżać jakość życia. Jedną z najważniejszych cech astmy jest skurcz oskrzeli, który nieleczony jest potencjalnie stanem zagrażającym zdrowiu. Nie należy utożsamiać skurczu oskrzeli z astmą. Jak objawia się skurcz oskrzeli? W przebiegu jakich chorób może dojść do skurczu oskrzeli?
Co to jest skurcz oskrzeli?
Skurcz oskrzeli może być manifestacją prawidłowo działających mechanizmów obronnych układu oddechowego albo objawem chorobowym.
Organizm wyposażony jest w szereg barier chroniących go przed wniknięciem potencjalnie szkodliwych substancji. Objawia się to odruchowym bezdechem lub też skurczem oskrzeli na skutek podrażnienia błony śluzowej.
Czy wiesz że: kaszel może utrzymywać się nawet do kilku miesięcy od przebycia infekcji?
W sytuacji, gdy mechanizmy te nie działają prawidłowo np. kiedy organizm jest “przewrażliwiony” skurcz oskrzeli może być patologiczny. Jedną z najczęstszych chorób jest astma, której zaostrzenia przebiegają ze skurczem oskrzeli.
Objawy skurczu oskrzeli
Stopień nasilenia objawów oraz ich dynamika są uzależnione od intensywności skurczu.
W przypadku niezdiagnozowanej astmy przebiegającej z niewielkim skurczem oskrzeli, organizm może zaadaptować się do tego stanu i sam skurcz oskrzeli może okazać się niezwykle skąpoobjawowy. Niewielka duszność, gorsza wydolność fizyczna mogą być jedynymi, często praktycznie niezauważalnymi objawami.
Większy stopień zwężenia dróg oddechowych zwykle będzie wiązał się z bardziej wyrażonymi objawami: dusznością, czasami może być słyszalny świszczący oddech. Co więcej objawom może towarzyszyć kaszel, zasinienie, strach, duszność. Chorzy zwykle mają trudności z mową, muszą często przerywać wypowiedź aby nabrać oddech.
Objawy najcięższego stopnia zwężenia są trochę mniej wyrażone. Pacjent może być cichy i podsypiający, choć w naprawdę ciężkich przypadkach niedotlenienie może doprowadzić do utraty przytomności i zagrażać życiu.
Szczególnie u małych dzieci, ważna jest obserwacja zachowania, stopnia aktywności i objawów duszności (gra skrzydełek nosa, zaciąganie międzyżebrzy, zasinienie skóry, problemy z karmieniem).
Przyczyny skurczu oskrzeli
Skurcz oskrzeli może występować w przebiegu różnych stanów chorobowych dróg oddechowych, do najczęstszych zaliczamy astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, przewlekłe zapalenie oskrzeli czy też poinfekcyjną nadwrażliwość oskrzeli w zwłaszcza po wirusowych zakażeniach dróg oddechowych.
Kolejnymi czynnikami mogącymi wywołać skurcz oskrzeli są zanieczyszczenia powietrza w postaci smogu, dymu papierosowego, dezodorantów, kosmetyków czy też produktów higienicznych.
Możliwy jest też polekowy skurcz oskrzeli. Beta-blokery (stosowane m.in. w leczeniu niewydolności serca) są przeciwwskazane u pacjentów z astmą oskrzelową. Należy zaznaczyć, że skurcz oskrzeli może wystąpić po podaniu dowolnego leku w przypadku, gdy został on podany osobie uczulonej. Reakcje na alergeny stanowią częstą przyczynę skurczu oskrzeli i odpowiadają za większość przypadków astmy oskrzelowej.
Rodzaje skurczu oskrzeli
- zakaźny zespół astmatyczny skurcz oskrzeli w przebiegu zakażenia – krótkotrwała nadwrażliwość oskrzeli, objawiająca się zazwyczaj uporczywym, suchym kaszlem jest charakterystyczna, zwłaszcza po przebyciu wirusowych infekcji górnych dróg oddechowych, Błona śluzowa oskrzeli potrzebuje czasu do normalizacji swojej funkcji;
- odruchowy skurcz oskrzeli – skurcz ściany oskrzeli występuje samoistnie np. w reakcji na obecność ciała obcego w drogach oddechowych lub nagłe podrażnienie pyłami lub substancjami drażniącymi;
- powysiłkowy skurcz oskrzeli – najczęściej występuje u osób z przewlekłymi stanami zapalnymi oskrzeli w reakcji na forsowny wysiłek, istnieje także wariant astmy wysiłkowej, która objawia się w trakcie wysiłku fizycznego;
- psychogenny skurcz oskrzeli – może wystąpić w przebiegu reakcji na stres, w wyniku hiperwentylacji (stan, w którym do płuc dociera zwiększona ilość powietrza np. ze względu na większą ilość i szybkość oddechów), odróżnienie stanów skurczowych oskrzeli z subiektywnym uczuciem duszności spowodowanym stresem jest w zasadzie niemożliwe.
Leczenie skurczu oskrzeli
Leczenie skurczu oskrzeli uzależnione jest od czynnika go wywołującego. W przypadku, gdy spowodowany jest chorobą przewlekłą np. astmą lub POChP, to leczenie prowadzone jest wg. standardów postępowania w danej jednostce chorobowej jako składowa leczenia. W praktyce podstawowymi lekami są wziewne glikokortykosteroidy (wyciszają stan zapalny), betamimetyki lub antycholinergiki (leki, których zadaniem jest przeciwdziałanie skurczowi oskrzeli).
Doraźnie, w przebiegu skurczu oskrzeli o braku uchwytnej przyczyny, stosuje się zwykle doraźnie leki rozszerzające oskrzela np. betamimetyki o krótkim czasie działania.
Skurcz oskrzeli u dziecka
Astma jest chorobą rozwijającą się głównie w młodej populacji, odpowiada ona za znaczną część stanów skurczowych oskrzeli. Co więcej, im mniejsze dziecko tym trudniejsze może by wychwycenie objawów duszności jeśli dziecko nie jest w stanie samodzielnie opisać dolegliwości.
Zapamiętaj: Astma oskrzelowa dotyka zwykle osoby w młodym wieku, nieleczona może znacząco obniżać jakość życia.
W przypadku powtarzających się stanów skurczowych oskrzeli wskazana jest konsultacja lekarska i diagnostyka pod kątem najczęstszych przyczyn skurczu oskrzeli. Podobnie jak u dorosłych, w razie ciężkiego skurczu oskrzeli wymagana może być hospitalizacja i wdrożenie leczenia.
Skurcz oskrzeli to nagły stan występujący w przebiegu licznych chorób układu oddechowego np. astmy, a także mogący wystąpić pod wpływem reakcji alergicznej czy też działania leków. Ciężki i oporny na leczenie skurcz wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej, lekami pierwszego rzutu są podawane wziewnie leki rozszerzające oskrzela.