Pylice płuc są chorobami zawodowymi, które dotykają osoby mające styczność z różnego rodzaju pyłami, m.in. górników, pracowników hut. Jednak z powodu coraz większego zanieczyszczenia powietrza cząsteczkami stałymi, zmiany w płucach podobne do pylic mogą rozwinąć się u osób bez narażenia zawodowego. W Polsce najczęściej rozpoznawane są: pylica krzemowa, pylica górników kopalń węgla i pylica azbestowa. Co warto wiedzieć o tego typu schorzeniach?
Co to jest pylica płuc?
Według definicji przyjętej przez Międzynarodowe Biuro Pracy „pylice charakteryzują się gromadzeniem w tkance płucnej skupisk pyłu i odczynem tkanki płucnej na jego obecność”. Natomiast pył określono jako „aerozol złożony z cząstek stałych nieożywionych”, np. pył węglowy, krzemionka.
Czy wiesz że: szczególną postacią pylicy górników kopalń węgla jest zespół Caplana, w przebiegu którego zmianom płucnym towarzyszą objawy reumatoidalnego zapalenia stawów?
Wspomnianym wyżej odczynem jest stan zapalny w odpowiedzi na obecność pyłu w płucach. Prowadzi on w konsekwencji do powstania u chorego zwłóknień (prawidłowa tkanka płucna z pęcherzykami płucnymi jest zastępowana tkanką włóknistą), a to skutkuje utratą powierzchni wymiany gazowej, czyli mniej tlenu jest dostarczane do płuc, więc następuje jego niedobór w tkankach organizmu.
Objawy pylicy płuc
Jakie są typowe objawy pylicy płuc, które możemy zaobserwować wśród chorych?
- kaszel,
- duszność, początkowo wysiłkowa, która stopniowo narasta z czasem ujawniając się w spoczynku,
- W skrajnych przypadkach może dojść do niewydolności oddechowej i krążeniowej, prowadzącej do zgonu.
Przyczyny pylicy płuc
Jakie są główne przyczyny pylicy płuc? Narażenie na różnego rodzaju pyły:
- krzemionka krystaliczna,
- azbest,
- pył węglowy,
- talk.
Rodzaje pylicy płuc
W Polsce najczęstsze są trzy rodzaje pylic:
- Pylica krzemowa, wywołana wdychaniem pyłu krzemionki krystalicznej. Narażenie występuje przy budowie tuneli, drążeniu szybów i chodników w kopalniach, przy pracy w kamieniołomach, przy oczyszczaniu odlewów w hutach, w przemyśle porcelanowym, materiałów ognioodpornych i ściernych. Choroba rozwija się powoli, zwykle po kilkunastoletnim narażeniu.
- Pylica górników kopalń węgla, wywoływana wdychaniem pyłu kopalnianego, który jest pyłem mieszanym, tzn. w głównej mierze składa się z pyłu węglowego, ale ponadto z krzemionki, glinokrzemianów, metali śladowych. Pylica ujawnia się z reguły po 10, a najczęściej 20 latach pracy w kopalni.
- Pylica azbestowa, wywoływana pyłem azbestowym. Głównym źródłem narażenia była produkcja materiałów izolacyjnych i ognioodpornych wykonanych z azbestu. W 1997 wprowadzono w Polsce ustawę o zakazie używania tego materiału. Jednak pozostała grupa pracowników, która została narażona w przeszłości, ponieważ choroba rozwija po >10 latach. Charakterystyczne dla tego rodzaju pylicy oprócz włóknienia płuc są zmiany opłucnej (błony pokrywającej płuca). Najpierw pojawia się jej zapalenie a następnie zwłóknienie.
Leczenie pylicy płuc
Niestety współczesna medycyna nie oferuje skutecznych metod leczenia pylicy płuc. Dlatego też najważniejsze jest zapobieganie rozwojowi tej nieuleczalnej choroby. W jaki sposób? Poprzez unikanie kontaktu z pyłami, stosowanie odpowiednich masek ochronnych, a także okresowe badania lekarskie pracowników narażonych na ryzyko zachorowania na pylicę płuc.
Pylica płuc a rehabilitacja
Pylica płuc jest chorobą nieuleczalną. Pomocne jednak może być wykonywanie ćwiczeń fizycznych zwiększających wydolność oddechową. Należy pamiętać, że utrzymanie aktywności fizycznej musi być odpowiednie do poziomu sprawności, tzn. należy tak dostosować wysiłek aby w jego trakcie nie pojawiała się duszność.
Zapamiętaj: Pylica płuc to przewlekła choroba układu oddechowego, która często dotyka hutników, górników oraz osoby pracujące z azbestem.
Pylice płucne są chorobami przewlekłymi, które pojawiają się po wielu latach narażenia na pyły. Nie opracowano jak dotąd skutecznego ich leczenia, dlatego najważniejszą sprawą jest zapobieganie poprzez stosowanie masek ochronnych, skuteczną wentylację zapylonych pomieszczeń. Bardzo istotne są okresowe badania lekarskie pracowników z grup ryzyka, gdyż wczesne wykrycie pierwszych zmian i zaprzestanie narażenia na pyły powoduje ograniczenie rozwoju choroby.