Choroby płuc to jedne z najczęstszych w naszej populacji. Rak oskrzela zabija rocznie najwięcej Polek i Polaków wśród wszystkich nowotworów, astma dotyka już małe dzieci, a zapalenia płuc to jedne z najcięższych infekcji, które zdarzają się na oddziałach szpitalnych. Jedną z chorób, która atakuje nasz układ oddechowy jest tak zwana przewlekła obturacyjna choroba płuc w skrócie POChP. W Polsce choruje na nią niemalże co setna osoba, jednak mówi się o niej niewiele. Jest to schorzenie podstępne, groźne i niezwykle obniżające komfort życia, dlatego konieczne jest by więcej o nim mówić – umożliwia to przeciwdziałanie powstawaniu POChP, a także wczesne wykrywanie i leczenie.
Co to jest obturacyjna choroba płuc?
POChP jest to choroba związana z ograniczeniem przepływu powietrza w drogach oddechowych – to właśnie tak zwana obturacja. Rozpoznaje się ją zwykle na podstawie charakterystycznych objawów oraz badania spirometrycznego w gabinecie lekarza.
Zapamiętaj: Palenie papierosów jest najważniejszym i najbardziej obciążającym czynnikiem, dotyczy nawet 80% chorych z POChP.
Spirometria to badanie czynnościowe, które bada objętości oddechowe pacjenta, ocenia niejako cechy zwężeń w drogach oddechowych i podatności płuc. Wykonywane jest przez specjalny aparat, do którego pacjent za pomocą ustnika wdmuchuje powietrze. Spirometrię celem wykrycia POChP wykonuje się w trakcie wizyty dwukrotnie – bez przygotowania i po podaniu leku. Jest to inhalacja z preparatem zawierającym substancję rozkurczającą oskrzela w prawidłowych warunkach, jednak u chorych na POChP taki rozkurcz nie zachodzi prawidłowo. Jej częstość wzrasta z wiekiem, jednak często latami proces chorobowy tli się w płucach zanim da objawy i spowoduje postawienie diagnozy.
Obturacyjna choroba płuc – objawy
Głównym objawem jest duszność. Początkowo spotyka się ją w trakcie wysiłku, jednak z czasem gdy choroba pogarsza się uczucie duszności obserwujemy także w spoczynku. Charakterystyczny jest także kaszel z odkrztuszaniem. Może on pojawiać się i znikać. Czasem zdarza się także kaszel suchy – zwykle w nocy, jednak najczęściej jest on wilgotny i powoduje wypluwanie obfitej wydzieliny. Duże ilości plwociny pojawiają się zwłaszcza rano. Osoby z POChP szybko się męczą, często towarzyszy im utrata apetytu, spadek masy oraz zaburzenia samopoczucia np. lęk związany z dusznością i przez nią nasilany. Lekarz w trakcie badania może wysłuchać liczne świsty i furczenia, a w zaawansowanych stadiach może pojawić się sine zabarwienie skóry spowodowane zbyt małą ilością tlenu w organizmie.
Obturacyjna choroba płuc – przyczyny
Palenie papierosów jest najważniejszym i najbardziej obciążającym czynnikiem, dotyczy nawet 80% chorych z POChP. Podobnie do dymu tytoniowego działa zanieczyszczone powietrze, zatem ta choroba rozwija się częściej na terenach o złej jakości powietrza oraz u osób zawodowo narażonych na szkodliwe czynniki wziewne. Częste infekcje – zapalenia oskrzeli, przebyta gruźlica, a także inne choroby tj. astma czy niedobór alfa1-antytrypsyny (genetycznie uwarunkowany niedobór jednego z białek) także sprzyjają zachorowaniu. Na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc chorują także częściej osoby zarażone wirusem HIV i o niskim statusie socjoekonomicznym. Te przeróżne czynniki prowadzą do stopniowego uszkadzania dróg oddechowych, pojawia się nadprodukcja śluzu, a zatem i kaszel. Ograniczony jest przepływ powietrza do płuc, ale i z nich co po czasie powoduje tak zwaną rozedmę – powiększanie się nadmierne pęcherzyków płucnych. Stopniowo cały organizm zaczyna cierpieć ze względu na słabe utlenowanie tkanek i bardzo spada jego wydolność
Obturacyjna choroba płuc – leczenie
Tak naprawdę nie jest możliwe wyleczenie POChP, a najskuteczniejszą terapią jest zaprzestanie palenia tytoniu. Leczenie farmakologiczne uzależnione jest od ilości objawów, stopnia ich nasilenia i pojawiania się tak zwanych zaostrzeń choroby w trakcie roku.
Czy wiesz że: tlen w leczeniu POChP należy włączać wyłącznie po konsultacji z lekarzem? Pacjenci z tą chorobą bowiem są przyzwyczajeni do swego rodzaju niedotlenienia i zmieniają się u nich mechanizmy regulacji oddychania. Zbyt gwałtowne podawanie tlenu może przynieść u nich efekt odwrotny i wręcz zatrzymać naturalny napęd oddechowy.
Spośród leków stosować można leki wziewne i doustne rozszerzające oskrzela np. beta2-mimetyk krótko- (np. salbutamoll)i długodziałające (np. formoterol), leki przeciwcholinergiczne (np. bromek ipratropium) lub preparaty łączące obie te grupy leków. Dodatkowo czasem stosuje się wziewne sterydy lub roflumilast (lek o działaniu przeciwzapalnym, będący inhibitor jednego z enzymów – fosfodiesterazy 4, który bierze udział w reakcjach wpływających na pojawienie się objawów). W przypadku częstych zaostrzeń spowodowanych infekcjami czasem do leczenia włącza się także antybiotyki z grupy makrolidów. Istnieje cała gama schematów leczenia POChP i dopiero po wnikliwej analizie pacjenta lekarz decyduje o tym jakie preparaty będą najlepsze. Dodatkowo dla chorych zaleca się szczepienia przeciwko grypie oraz pneumokokom – pozwala to zmniejszyć ilość infekcji dróg oddechowych, a zarazem liczbę zaostrzeń. W ciężkich przypadkach konieczne może być domowe leczenie tlenem i wspomaganie wentylacji w sposób nieinwazyjny. Chory może zakupić lub wypożyczyć odpowiedni sprzęt, butle z tlenem i zgodnie z zaleceniami używać tych przyrządów, by zapewnić sobie dobre wysycenie tlenu w organizmie. Przy rozległej rozedmie można także wykonać operację usunięcia tychże rozdętych pęcherzyków. Pomaga to pozostałym, wydolnym elementom układu oddechowego w prawidłowym funkcjonowaniu. W skrajnych przypadkach pacjenta kwalifikuje się do przeszczepienia płuc.
Obturacyjna choroba płuc – dieta
Utrzymanie dobrej kondycji i wagi jest również niezwykle ważne dla chorych z POChP. Zaleca się utrzymywanie odpowiedniego odżywienia u chorych niedożywionych lub redukcję masy ciała u tych z nadwagą bądź otyłością. Dieta powinna być zdrowa i urozmaicona, zapewniająca wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Dodatkowo pomocna może być rehabilitacja – ćwiczenia oddechowe i aktywność fizyczna wpływają korzystnie na utrzymanie wagi oraz wydolność organizmu. Dobra dieta i ćwiczenia zapobiegają także powikłaniom pojawiającym się często w przebiegu tego schorzenia tj. osteoporoza, anemia czy zaniki mięśniowe.
POChP to choroba ciężka, czasem śmiertelna i niestety mało uświadomiona w społeczeństwie. Zwłaszcza wśród palaczy kaszel często tłumaczony jest po prostu papierosami i nie zwracają oni uwagi na pierwsze symptomy. Choroby odtytoniowe zabijają rocznie miliony ludzi na świecie, większość z nas jednak w pierwszej kolejności myśli tutaj o nowotworach. Jednak POChP to również podstępne schorzenie dotykające wielu z nas i należy zwrócić na nie baczniejsza uwagę. Stopniowo pogarszająca się choroba w końcu uniemożliwia nawet podstawowe, normalne funkcjonowanie, a duszność znacząco obniża komfort życia.