Toksokaroza to choroba, która może zagrażać naszym niewinnie bawiącym się dzieciom np. w piaskownicy. Dla naszych czworonogów ów piaskownica mogła być kiedyś miejscem załatwiania potrzeb fizjologicznych. Zanieczyszczenie środowiska jajami glisty psiej i kociej, powodującej toksokarozę jest powszechne na całym świecie. Co zrobić, aby się przed nią ustrzec?
Co to jest toksokaroza?
Toksokaroza to choroba pasożytnicza wywoływana przez larwy Toxocara canis i Toxocara cati, będących pasożytami zwierząt. Jest nazywana także zespołem larwy wędrującej, zespołem larwy trzewnej i ocznej albo po prostu glistą psią czy kocią. Postacie larwalne u człowieka migrują bowiem z jelit do krwi i dalej do wielu narządów, np. do oczu. Występuje u większości bezdomnych zwierząt, szczególnie wśród kociąt czy szczeniąt. Między innymi dlatego najczęściej chorują dzieci, w wieku 2-7 lat. Jest chorobą kosmopolityczną, co oznacza, że możemy ją spotkać niemal na całym świecie. Częstość zarażeń nie jest dokładnie znana, ale szacuje się, że od 20 do 46% badanych dzieci i młodzieży w Polsce ma wykrywane we krwi przeciwciała, które mogą świadczyć o trwającej lub przebytej chorobie. Co ważne, nie przenosi się ona między ludźmi.
Objawy toksokarozy
![](https://medovita.pl/wp-content/uploads/2023/06/medovitek-dietetyk-250x250-1.png)
Objawy zależą od masywności zarażenia (liczby larw), samej odpowiedzi naszego układu odpornościowego oraz od umiejscowienia larw. Przebieg choroby może być całkowicie bezobjawowy, bez żadnych dolegliwości, czy odchyleń w badaniach. Objawowa postać kliniczna toksokarozy cechuje się występowaniem niektórych z objawów:
- stany podgorączkowe/gorączka;
- bóle brzucha;
- bóle głowy;
- kaszel, duszność;
- bóle mięśniowe i stawowe;
- powiększenie węzłów chłonnych;
- wysypka;
- zmniejszenie masy ciała.
U alergików zarażenie Toxocara bywa przyczyną nasilenia objawów alergii, np. atopowego zapalenia skóry czy astmy oskrzelowej. W badaniu fizykalnym typowe jest powiększenie wątroby lub śledziony.
Czy wiesz że: jaja Toxocara mogą przeżyć i migrować w tkankach nawet do 10 lat, z okresami uśpienia i reaktywacji?
Toksokaroza oczna dotyczy zwykle starszych dzieci i młodych dorosłych, płci męskiej. Jest rzadką postacią choroby. Prawie zawsze dotyczy jednego oka. Obecność larwy w gałce ocznej powoduje stan zapalny, może także być przyczyną odwarstwienia siatkówki, zeza, zaćmy, wylewów wewnątrzgałkowych krwi. Często powoduje zaburzenia widzenia, ból, zaczerwienienie. Zdarza się jednak, że zmiany w zajętym wykrywane są przypadkowo (już jako blizna po przebytym zapaleniu siatkówki), gdyż jednostronne pogorszenie, a nawet utrata widzenia, może pozostać niezauważone do momentu, kiedy drugie, widzące, oko, nie zostanie zasłonięte, np. w czasie badania wzroku. Wydaje się, że najczęściej postać oczna rozwija się nie bezpośrednio po zarażeniu, ale kilka lat później. W rzadko występującej neurotoksokarozie ujawniają się objawy zapalenia mózgu, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Choroba przebiega wówczas z drgawkami, napadami padaczkowymi i zaburzeniami zachowania.
U ludzi nie wykazano przenikania larw do płodu przez łożysko.
Przyczyny toksokarozy
Człowiek ulega zarażeniu najczęściej poprzez przypadkowe spożycie jaj Toxocary np. przez jedzenie brudnymi rękoma po kontakcie z ziemią, czy piaskiem lub jedząc nieumyte warzywa i owoce. To właśnie dlatego dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym są najbardziej narażone. Bawią się często w piaskownicach, na placach zabaw w parkach.
Zapamiętaj: Aby zdiagnozować toksokarozę wykonuje się badania serologiczne, czyli badanie surowicy w kierunku obecności w niej przeciwciał, które wytwarzane są przez układ odpornościowy.
Takie miejsca często odwiedzają bezdomne psy, czy koty, zostawiając po sobie odchody, w których znajdują się jaja. Warto dodać, że jaja nabywają tzw. zdolności do inwazji innego organizmu w ciągu 2-5 tygodni od wydalenia i zachowują je nawet kilka lat. Dlatego brak widocznych odchodów np. w piaskownicy nie wyklucza ich obecności. Głaskanie zwierząt również może być niebezpieczne, gdyż jaja mogą się znajdować na sierści. Rzadką, ale możliwą drogą, jest też spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa – szczególnie wątróbek zwierzęcych. Sporadycznie może również dojść do zarażenia przez inhalację z pyłem. Po połknięciu jaj przez człowieka, w naszym jelicie cienkim uwalniają się z nich larwy, które następnie pokonując ścianę jelita, przedostają się do krwi i tą drogą do różnych narządów.
Normy toksokarozy
Aby zdiagnozować toksokarozę, wykonuje się badania serologiczne, czyli badanie surowicy w kierunku obecności w niej przeciwciał, które wytwarzane są przez układ odpornościowy. Istnieją różne ich rodzaje, tzw. klasy tych przeciwciał. Podwyższone IgM świadczą o wczesnym, ostrym przebiegu. Kiedy poziom przeciwciał IgM zaczyna się obniżać w ich miejsce zaczynają pojawiać się przeciwciała IgG. Zatem wykrycie przeciwciał IgM i IgG oznaczają późną fazę choroby. Wykrycie samych IgG zazwyczaj oznacza przebyte zarażenie. Norma dla przeciwciał IgG to od 54 do 264 IU/ml, inaczej od 0,9 do 4,5g/l.Wraz z występowaniem objawów alergicznych w trakcie migracji larw ulega podwyższeniu poziom przeciwciał IgE.
W zarażeniach objawowych, typowe jest także podwyższenie eozynofili (rodzaj białych krwinek) nawet do 90% w rozmazie krwi obwodowej, przy normie do ok. 6%. Nie można niestety wykryć pasożyta badaniem kału, ponieważ człowiek jest żywicielem przypadkowym glisty. U człowieka larwy nie osiągają postaci dojrzałej, więc nie wydala ich jaj z odchodami.
Leczenie toksokarozy
W terapii toksokarozy lekiem z wyboru jest przeciwpasożytniczy albendazol w dawce 15 mg/kg masy ciała na dobę przez 5-10 dni. Może on być stosowany od 2 roku życia. Często stosuje się też leki przeciwzapalne – glikokortykosteroidy, np. prednizon. Obowiązkowo w postaci ocznej. Leczenie toksokarozy powinien prowadzić specjalista chorób zakaźnych, w postaci ocznej – w ścisłej współpracy z okulistą. Trudno jest monitorować skuteczność leczenia, ponieważ poziom przeciwciał obniża się bardzo wolno.
Niewątpliwie rozkoszne szczeniaczki, czy kotki mogą stanowić zagrożenie dla nas, a szczególnie dla naszych dzieci z wielu powodów, ale między innymi przez częste zarażenie pasożytami. Najważniejsza jest świadomość o ryzyku. W zapobieganiu zarażeniom Toxocara należy uwzględnić dbałość o higienę osobistą oraz systematyczne odrobaczanie zwierząt domowych (szczególnie szczeniąt) i rygorystyczne przestrzeganie zakazu ich wprowadzania do miejsc zabaw małych dzieci.