W ciągu całego życia na człowieka czeka wiele niebezpieczeństw. Może on paść ofiarą nie tylko drapieżników, ale także owadów, robaków, bakterii, wirusów i pierwotniaków. Jednym z nich jest motylica wątrobowa, płaziniec (robak) będący pasożytem, czyli organizmem wykorzystującym ciało gospodarza, np. człowieka, czerpiąc z niego tlen i substancje odżywcze [1][2].
Czym jest fascjoloza? Jaki pasożyt wywołuje fascjolozę?
Fascjoloza jest chorobą pasożytniczą wywoływaną przez motylicę wątrobową (łac. Fasciola hepatica), czyli płaskiego robaka z grupy płazińców. Motylica wątrobowa rozmnaża się w wątrobie człowieka powodując jej uszkodzenie. W wątrobie pasożyt ten składa jaja, które z żółcią są transportowane do jelit i wydalane z kałem. Larwy motylicy wątrobowej mogą się dostać nie tylko do wątroby, ale także do innych części ciała, np. skóry, oczu, płuc, czy mózgu, gdzie się rozwijają do mierzącej około 5 cm postaci dorosłej [1][2].
Występowanie fascjolozy
Motylica wątrobowa występuje na pięciu kontynentach: Europie, Azji, Afryce i obu Amerykach. Oznacza to, że na tych kontynentach może wystąpić fascioloza. Do zarażenia dochodzi najczęściej latem i jesienią, w okolicy płytkich zbiorników wody słodkiej [2].
Przyczyny fascjolozy
Przyczyną fascjolozy jest wspomniany płaziniec – motylica wątrobowa. Dostaje się ona do organizmu człowieka najczęściej poprzez spożywanie surowych roślin wodnych do których są przyczepione larwy.
Zapamiętaj: Ze względu na rozwój motylicy w wątrobie najczęstszym objawem jest ból pod prawym łukiem żebrowym.
Następnie z jelit poprzez żyły, larwy trafiają do wątroby, gdzie motylica dojrzewa i się rozmnaża. Jej jaja razem z żółcią trafiają do jelit i są wydalane z kałem, który może trafić do wody, a jaja zainfekują bytujące tam ślimaki. To właśnie w ciele ślimaka z jaj rozwijają się larwy, które pływają w wodzie i przyczepiają się do roślin, które są spożywane przez człowieka (zarówno rośliny, jak i sama woda) [1][2].
Objawy fascjolozy
Ze względu na rozwój motylicy w wątrobie najczęstszym objawem jest ból pod prawym łukiem żebrowym. Organizm człowieka próbuje zwalczyć pasożyta, dlatego na początku zarażenia (w trakcie wędrowania larw z jelita do wątroby) może pojawić się gorączka, dreszcze, nudności i wymioty oraz utrata masy ciała i ogólne osłabienie.
Czy wiesz że: przewlekłą fascjoloza może być przyczyną nowotworu dróg żółciowych?
W badaniach laboratoryjnych podwyższeniu ulegnie liczba białych krwinek, a później najprawdopodobniej pojawią się wykładniki niewydolności wątroby. Zarówno dorosłe postacie, jak i larwy mogą zatkać drogi żółciowe wywołując żółtaczkę i ból kolkowy po posiłkach, kiedy to żółć jest intensywnie wydzielana do przewodu pokarmowego, aby ułatwić trawienie. Jeśli larwy zawędrują w inne części ciała mogą wywołać objawy miejscowe, np. zaburzenia widzenia, jeśli trafią do oka, czy kaszel i trudności w oddychaniu, jeśli trafią do płuc. Należy jednak pamiętać, że w znacznej ilości przypadków przebieg choroby jest bezobjawowy [1][2].
Leczenie fascjolozy
W leczeniu klasycznej fascjolozy stosuje się leki przeciwpasożytnicze – triklabendazol. Jeśli motylica znajdzie się w innych częściach ciała może być konieczna operacja polegająca na mechanicznym usunięciu pasożyta. Zarówno farmakoterapia, jak i zabiegi prowadzą do wyleczenia fascjolozy.
Fascjoloza, choć często przebiega bezobjawowo, może doprowadzić do poważnego uszczerbku na zdrowiu w postaci niewydolności dotkniętych chorobą narządów. Motylica wątrobowa może być szczególnie niebezpieczna, gdy znajdzie się w mózgu. Najważniejsza jest prewencja, więc aby zapobiegać zarażeniu należy unikać surowych roślin słodkowodnych i wody z zanieczyszczonych zbiorników [1][2].