Gorączka bywa często niepokojącym objawem wielu chorób. Może towarzyszyć infekcjom bakteryjnym, wirusowym i grzybiczym, a także nowotworom oraz chorobom autoimmunologicznym. Często towarzyszą jej inne objawy, zwykle charakterystyczne dla danego rodzaju choroby. Zdarza się także, że w trakcie gorączki występują drgawki, które są zwykle objawem alarmującym i niezwykle niepokojącym. Nie muszą być one jednak zawsze symptomem bardzo groźnym.
Co to są drgawki gorączkowe?
Drgawki gorączkowe jest to napad drgawek pojawiających się przy podwyższonej temperaturze ponad 38°C u dzieci w wieku od 6. miesiąca do 5. roku życia. Tylko wtedy możemy mówić o drgawkach gorączkowych, w innych przypadkach mamy raczej do czynienia z drgawkami spowodowanymi konkretną chorobą np. przy zakażeniu ośrodkowego układu nerwowego lub przy współistniejącej padaczce. Dzielą się na drgawki gorączkowe złożone i proste. Drgawki proste trwają do 15 minut i nie powtarzają się w ciągu doby, są one uogólnione (czyli drga całe ciało dziecka). Jeżeli trwają dłużej, mają inną formę lub powtarzają się – mówimy o drgawkach złożonych. Drgawki gorączkowe są zjawiskiem dość powszechnym, gdyż u małych dzieci mogą dotyczyć nawet 5% ich populacji. Często zdarza się, że predyspozycja do występowania tego typu drgawek jest genetyczna i występuje rodzinnie.
Drgawki gorączkowe u niemowlaka
O drgawkach gorączkowych możemy mówić u niemowląt od szóstego miesiąca życia. Jest to jednak granica umowna i różne źródła podają czasem inny wiek. Jednakże w przypadku dzieci najmłodszych konieczna jest pogłębiona diagnostyka, bowiem najmłodsi pacjenci często przechodzą różnego rodzaju infekcje bezobjawowo, a drgawki mogą być symptomem poważnej choroby. Powstawanie drgawek gorączkowych związane jest z niedojrzałością układu nerwowego, który w ten sposób patologicznie reaguje na podwyższoną ciepłotę ciała.
Drgawki gorączkowe u dzieci
Najczęściej pojawiają się u dzieci po skończonym pierwszym roku życia, średnia wieku to 18-miesięcy. Po ukończeniu piątego roku życia nie możemy już diagnozować drgawek gorączkowych i w przypadku wystąpienia tego typu epizodu należy poszukiwać innej przyczyny napadu. Niestety, dzieci u których pojawiały się drgawki gorączkowe złożone lub nawracające mają predyspozycje do zachorowania na padaczkę w starszym wieku. Jednakże, jeżeli mamy do czynienia z dzieckiem młodszym niż 5 lat i z napadem prostym, zwykle prognoza dla tych pacjentów jest dobra, zdarza się, że drgawki pojawiają się tylko raz w życiu i nie nawracają z kolejnymi chorobami przebiegającymi z gorączką.
Drgawki gorączkowe u dorosłych
U dorosłych nie możemy zdiagnozować drgawek gorączkowych. W przypadku pojawienia się napadu u starszych dzieci, nastolatków czy osób dorosłych zawsze wskazana jest pogłębiona diagnostyka. Rzadko zdarza się, że dzieci po piątym roku życia mają napad drgawek gorączkowych jednak jest to zwykle kolejny epizod, nie pierwszorazowa sytuacja. Natomiast ma to miejsce zwykle rok lub dwa po ukończeniu 5. lat, nie natomiast u dorosłych. Nigdy tego typu napad u osoby starszej nie może być wiązany z taką diagnozą i niestety często świadczy o poważniejszym schorzeniu np. rozwinięciu się padaczki.
Jak wyglądają drgawki gorączkowe?
Drgawki gorączkowe proste są uogólnione, dziecko jest nieprzytomne, a całe ciało przez kilka minut drga. Dotyczy to zarówno kończyn jak i tułowia. Czasami wygląd dziecka jest nietypowy i pojawiają się jedynie prężenia, sztywność, ślinotok czy sinienie. Drgawki złożone zwykle trwają dłużej niż 10-15 minut, nawracają one często, a przede wszystkim zazwyczaj nie dotyczą całego ciała – nazywamy je napadami częściowymi. Widok dziecka w napadzie drgawkowym bywa często dla rodzica przeżyciem traumatycznym, jednak zwykle nie wiąże się to z powikłaniami czy konsekwencjami neurologicznymi dla malucha. Po wystąpieniu drgawek często zdarza się, że dziecko zapada w sen, jest apatyczne czy zdezorientowane. Jeżeli jednak wystąpią inne dodatkowe objawy neurologiczne np. problemy z mową czy tak zwane objawy oponowe (świadczące np. o zapaleniu opon mózgowych) wtedy konieczne jest pogłębienie diagnostyki i obserwacja dziecka. Taka analiza, czy mamy do czynienia z czymś poważniejszym i decyzja co do postępowania z małym pacjentem należy do lekarza.
Zapamiętaj: U dorosłych nie możemy zdiagnozować drgawek gorączkowych. W przypadku pojawienia się napadu u starszych dzieci, nastolatków czy osób dorosłych zawsze wskazana jest pogłębiona diagnostyka.
Czy drgawki gorączkowe są niebezpieczne?
Drgawki gorączkowe proste zazwyczaj są niegroźne. W przypadku złożonych mogą one wiązać się czasem z odległymi powikłaniami. Zdarza się to jednak rzadko. Dzieci z drgawkami złożonymi mogą być predysponowane do padaczki. Rozwój neurologiczny i intelektualny dzieci po napadach drgawek gorączkowych jest prawidłowy, nie istnieją dokładne badania i rzetelne dowody na gorszy rozwój takich pacjentów. Drgawki mogą być jednak niebezpieczne, gdy dziecko nie zostanie odpowiednio zaopiekowane lub upadnie w ich wyniku. Należy zabezpieczyć jego głowę, nie wkładać niczego do ust i obserwować przebieg napadu lub przedsięwziąć odpowiednie kroki, jeżeli jesteśmy na to przygotowani.
Jak leczyć drgawki gorączkowe?
Podstawą leczenia drgawek gorączkowych jest obniżanie temperatury. Do tego celu używane są leki takie jak paracetamol i ibuprofen, którego dawka powinna zostać dobrana do wagi dziecka, najlepiej przez lekarza, który pouczy o częstości podania preparatu i jego ilości. Jeżeli jednak mimo prób obniżania temperatury dojdzie do drgawek można wtedy zastosować leki takie jak diazepam. U dzieci z predyspozycją do drgawek gorączkowych może być on dostępny w domu i podany doodbytniczo już przez rodzica. Jeżeli mimo to atak nie ustępuje konieczna jest interwencja lekarza, może on zaaplikować inne leki przeciwdrgawkowe, a w skrajnych przypadkach dziecko może zostać zabrane na oddział intensywnej terapii i wprowadzone w śpiączkę farmakologiczną.
Czy wiesz że: drgawki gorączkowe najczęściej towarzyszą tak zwanej trzydniówce, czyli zakażeniu wirusem HHV-6 i HHV-7, fachowo nazywanemu rumieniem nagłym?
Drgawki gorączkowe – pierwsza pomoc
Dziecku, u którego wystąpił atak drgawek należy zapewnić spokój i bezpieczeństwo. Nie należy ograniczać ruchów, ale głowa musi być zabezpieczona. Przy nawracających napadach rodzice czasem dostają odpowiednie leki przeciwdrgawkowe, które można podać doraźnie – podawane są one w postaci czopka lub wlewu do odbytu, bowiem u dziecka w trakcie napadu nie można podejmować prób podania leków doustnie, może to grozić zadławieniem.
Drgawki gorączkowe powinny być zawsze dokładnie przeanalizowane, czasem zdarza się bowiem że napad jest objawem poważniejszych dolegliwości. Lekarz w oparciu o wywiad z rodzicem, badanie neurologiczne i obserwacje dziecka może zalecić dodatkowe badania, aby upewnić się, że nie mamy do czynienia z groźniejszą chorobą. Wystąpienie drgawek na szczęście nie musi być symptomem bardzo ciężkiej przypadłości.