Chociaż o pneumokokach wiele się ostatnio słyszy, to mało osób wie czym właściwie są, jakie choroby powodują i czy faktycznie są takie groźne. Czy warto szczepić dzieci przeciw pneumokokom? Co powinien wiedzieć każdy rodzic?
Co to są pneumokoki?
Pneumokoki to nic innego jak bakterie – Streptococcus pneumoniae określane również jako dwoinka zapalenia płuc. Bakterie te często znajdują się w nosie lub w gardle zdrowych osób nie dając żadnych objawów- osoby takie nazywane są nosicielami tego drobnoustroju. Chociaż nazwa sugeruje, że powodują one tylko zapalenie płuc, to bakteria ta może również wywoływać:
- zapalenie ucha środkowego;
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, czyli proces zapalny obejmujący tkanki otaczające mózg;
- sepsę, czyli stan kiedy bakterie przenikają do krwi i narządów wewnętrznych pacjenta, co może spowodować niewydolność wielu z nich lub nawet śmierć.
Najbardziej zagrożone tymi chorobami są dzieci do 5 roku życia. Jedyną skuteczną metodą zapobiegania zakażeniu pneumokokiem są szczepienia ochronne.
Dla kogo szczepienie przeciw pneumokokom?
Przeciwko pneumokokom szczepimy w szczególności dzieci od 6 tygodnia do 5 roku życia. Jednakże można również zaszczepić dzieci starsze, a nawet dorosłych z grup ryzyka – osoby chorujące na przewlekłe choroby płuc takie jak astma czy POChP oraz pracowników ochrony zdrowia, czy przedszkoli. Zalecane jest również szczepienie osób starszych po 65 roku życia.
Rodzaje szczepionek przeciw pneumokokom
W Polsce dostępne są dwa rodzaje szczepionek – skoniugowane oraz polisacharydowe. Aby zrozumieć różnicę pomiędzy nimi trzeba bardziej szczegółowo zapoznać się z budową tej bakterii. Pneumokok otoczony jest polisacharydową, czyli zbudowaną z wielu cukrów, otoczką, która zabezpiecza go przed strawieniem przez człowieka. Różnice w budowie tej otoczki powodują, że można wyróżnić aż 90 typów tej bakterii. Szczepionka polisacharydowa – podstawowym składnikiem tej szczepionki są wielocukry pochodzące z otoczek z 23 typów bakterii. Jest ona przeznaczona dla osób dorosłych oraz dzieci >2 roku życia.
Czy wiesz że: szczepienia, oprócz higieny są najskuteczniejszym sposobem działania w profilaktyce, czyli zapobieganiu zakażeń?
Szczepionka skoniugowana – jest szczepionką nowej generacji i została stworzona z myślą o najmłodszych. Można ją stosować u dzieci od 6 tyg życia. Powstała ona poprzez połączenie wielocukrów z otoczki z niegroźnymi białkami. Dzięki temu szczepionki te są bardziej skuteczne i powodują dłuższą odpowiedź naszego układu odpornościowego, czyli dłużej chronią dziecko przed zachorowaniem. Wyróżniamy dwa takie preparaty- szczepionkę 10-walentną (zawiera wielocukry z 10 typów bakterii) i 13-walentną (zawiera wielocukry z 13 typów bakterii).
Czy szczepionki przeciwko pneumokokom są bezpieczne?
Aby szczepionka została wprowadzona do użytku musi spełnić wysokie standardy bezpieczeństwa oraz skuteczności. Wieloetapowe, rygorystyczne badania składają się z testów w laboratoriach, następnie na zwierzętach, a dopiero gdy ich skuteczność zostanie potwierdzona na osobach dorosłych, szczepionka zostaje dopuszczona do stosowania u dzieci. Po uzyskaniu zgody na szczepienie dzieci, preparat nadal jest monitorowany pod względem bezpieczeństwa i skuteczności.
Skutki uboczne szczepień przeciw pneumokokom
Szczepionki przeciw pneumokokom, jak każdy inny lek mogą powodować działania niepożądane. W przypadku szczepień, nazywane są one NOPami- niepożądane odczyny poszczepienne.
Zapamiętaj: Na zakażenie pneumokokami najbardziej narażone są dzieci poniżej 2. roku życia.
Dość często może występować zaczerwienienie, bolesność oraz lekki obrzęk ręki w miejscu podania szczepionki. Rzadziej mogą pojawić się wymioty, gorączka czy gorsze samopoczucie. Objawy te są odpowiedzią naszego organizmu na podanie obcej substancji. Wszystkie działania niepożądane zapisane są w Charakterystyce Produktu Leczniczego oraz ulotce dołączonej do szczepionki dostępnej dla pacjenta.
Czy szczepienia przeciw pneumokokom są skuteczne?
Tak. Badania kliniczne jednoznacznie wykazały że dzieci szczepione przeciwko pneumokokom, rzadziej chorowały na pneumokokowe zapalenie płuc, czy zapalenie ucha środkowego. Ponad miała wpływ na nosicielstwo bakterii w nosogardle. Dodatkowo zaobserwowano spadek zachorowalności na zapalenie płuc u osób niezaszczepionych powyżej 65. roku życia. Zadziałał tutaj mechanizm odporności zbiorowiskowej- wraz ze wzrostem liczby osób zaszczepionych, zmniejsza się ryzyko zachorowania u osób niezaszczepionych.
Kiedy szczepić przeciwko pneumokokom?
Najlepiej zaszczepić dziecko po ukończeniu 2 miesiąca życia, na wizycie szczepiennej u pediatry. Można na tej samej wizycie podać także inne szczepienia według Kalendarza Szczepień. Pora roku nie ma znaczenia jeśli chodzi o wykonywanie szczepień. Zawsze przed szczepieniem warto omówić wszystkie aspekty z lekarzem prowadzącym.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała jako sprawę priorytetową wprowadzenie szczepień przeciwko pneumokokom do kalendarzy szczepień dla dzieci we wszystkich krajach. W Polsce szczepionka ta jest refundowana przez Ministerstwo Zdrowia od 1 stycznia 2017 r. i obejmuje dzieci oraz młodzież od 2 miesiąca do ukończenia 19. roku życia. Dotyczy to dzieci urodzonych po 31 grudnia 2016 r.