Wiele par marzy o potomku, jednak droga do urodzenia dziecka bywa trudna. Wydaje się, że jest to rzecz oczywista po stosunku, gdy dochodzi do zapłodnienia – po czasie pojawia się brzuszek, a następnie i noworodek. Czasem jednak wszystko nie przebiega tak gładko, a na potencjalnych rodziców czeka wiele trudności. Zdarzają się poronienia, porody przedwczesne, czy trudności z zajściem w ciążę. Te ostatnie mogą być spowodowane zarówno problemami kobiecymi, jak i tymi u mężczyzn i może dotyczyć nawet do 15% par! W takich przypadkach konieczna jest pogłębiona diagnostyka, a następnie konieczne może być wspomaganie rozrodu różnymi metodami. Jedną z nich jest tak zwana inseminacja, czyli umieszczenie spermy bezpośrednio w narządzie rodnym kobiety.
Co to jest inseminacja?
O inseminacji mówimy głównie w sytuacjach podania uprzednio pobranego od partnera nasienia do wnętrza macicy. Zdarzają się również zabiegi z podaniem do jajowodów lub do szyjki macicy, ale są to sytuacje ekstremalnie rzadkie. Jest to jedna z najstarszych metod i jest ona stosunkowo łatwa do przeprowadzenia. Ma ona maksymalnie zwiększyć szansę na zapłodnienie komórki jajowej, skrócić drogę plemników i ułatwić w ten sposób zajście w ciąże.
Na czym polega inseminacja?
Inseminacja polega na pobraniu od potencjalnego ojca spermy, która jest odpowiednio przygotowywana i przechowywana. Pobranie powinno nastąpić 1-2 godzin przed jego podaniem po co najmniej 3 dniowej abstynencji seksualnej. Brak przygotowania nasienia może kończyć się wstrząsem, dlatego konieczne jest jego odpowiednie spreparowanie.
Zapamiętaj: Inseminacji nie podejmuje się bez zgody obojga partnerów. Nie należy jej też wykonywać u kobiet z chorobą nowotworową.
Dzieje się tak, gdyż macica nie jest przystosowana do kontaktu ze wszystkimi składnikami nasienia. Zwykle większość substancji po stosunku pozostaje w pochwie, a niewielka część nasienia wraz z plemnikami przechodzi dalej. Płyn nasienny zawiera wiele substancji, które mogą powodować miejscowy stan zapalny, do którego doszłoby po podaniu nieprzygotowanej spermy wprost do macicy. Takie zapalenie może powodować uogólnioną reakcję wstrząsową wraz ze spadkami ciśnienia i zagrożeniem życia kobiety w skrajnych przypadkach. Dodatkowo podanie nieprzygotowanego nasienia sprzyjałoby zakażeniom. Do tego celu, by przygotować nasienie używa się tak zwanej metody swim-up (wykorzystującą naturalną zdolność plemników do ruchu, a zarazem umożliwiającą wybranie tych najlepszych), filtrowania na percollu (specjalnym narzędziu biochemicznym) lub dodaje się do niego pentoksyfilinę. Nasienie może pochodzić też od dawcy, w przypadku gdy sperma ojca jest nieprawidłowa (np. nie zawiera żywych plemników). Następnie tak przygotowane nasienie podaje się do jamy macicy.
Jak przebiega zabieg inseminacji?
Odpowiednio przygotowane nasienie pobiera się specjalną sondą i umieszcza zawiesinę w jamie macicy z użyciem cewnika. Zabieg przeprowadza się w momencie owulacji, dlatego przed nim konieczne jest zbadanie kobiety i ustalenie w jakim momencie cyklu się znajduje. Jeśli kobieta miesiączkuje prawidłowo, inseminacja wykonywana jest w dniu jej naturalnej owulacji, jeśli jednak ma problemy z cyklem można przed zabiegiem zastosować leki stymulujące dojrzewanie komórki jajowej i owulację. Tego typu procedura musi się odbywać w specjalnych ośrodkach specjalizujących się w leczeniu niepłodności. Po zabiegu kobieta odpoczywa jedynie chwilę i może powrócić do domu. Zaleca się unikanie dużego wysiłku bezpośrednio po inseminacji, jednak może ona prowadzić normalny tryb życia.
Wskazania do inseminacji
Niepłodność może być wywołana różnymi czynnikami. Te które predysponują do problemów z zajściem w ciążę, a mogą być rozwiązane na drodze inseminacji to łagodna endometrioza, zaburzenia stosunków płciowych, zaburzenia wytrysku, nieprawidłowości spermy (wtedy stosuje się nasienie dawcy) czy niepłodność nieznanego pochodzenia. Również nieprawidłowy śluz szyjki macicy, który blokuje drogę plemnikom może być wskazaniem do takiej procedury, bowiem nasienie podawane bezpośrednio do jamy macicy omija tę nieprzyjazną barierę śluzu. Może być to metoda wybrana również przy zaburzeniach owulacji, wtedy podanie spermy łączy się z wcześniejszą stymulacją hormonalną owulacji. Jest to metoda szczególnie polecana u kobiet młodszych, przed 35. rokiem życia.
Czy inseminacja jest skuteczna?
Skuteczność inseminacji zależy od przyczyny niepłodności. Średnio jest to skuteczność rzędu 6-18%. Inseminację można powtarzać zwiększając szansę na pomyślne zakończenie, jednak zaleca się maksymalnie 4, w szczególnych przypadkach 6 takich zabiegów. Powodzenie zależy również od wieku pacjentki, chorób towarzyszących i wielu innych czynników (tak jak przy zapłodnieniu naturalnym). Skuteczność jest większa przy jednoczesnym stosowaniu stymulowania jajeczkowania i owulacji. Nie można jednak jednoznacznie przewidzieć czy zabieg będzie zakończony pozytywnie, a ciąża rozwinie się prawidłowo. Po inseminacji rzadko pojawiają się powikłania w postaci krwawienia, zakażenia, czy bólu. Uszkodzenie macicy zdarza się w mniej niż 0,1%.
Przeciwwskazania do inseminacji
Inseminacji nie podejmuje się bez zgody obojga partnerów. Nie należy jej też wykonywać u kobiet z chorobą nowotworową. Inne przeciwwskazania do zabiegu to stany zapalne w miednicy, mięśniaki, czy ciężkie choroby przewlekłe. Niedrożność jajowodów jest również przeciwwskazaniem, gdyż z zasady taki zabieg nie ma szansy na powodzenie. Natomiast mężczyzna nie powinien oddawać nasienia w momencie toczącego się procesu zapalnego w obrębie narządów płciowych.
Inseminacja a in vitro
In vitro to zabieg zapłodnienia pozaustrojowego. Wiąże się z wieloetapową diagnostyką, stymulacją jajeczkowania, pobraniem nasienia i zapłodnieniem komórki jajowej poza organizmem kobiety, w przeciwieństwie do inseminacji. Dopiero po uzyskaniu embrionu przenosi się go do macicy, by mógł tam zostać zaimplantowany i rozwijać się prawidłowo. Jeżeli kilkukrotnie nie uda się kobiecie zajść w ciążę pomimo wielokrotnych zabiegów inseminacji można podjąć kolejne kroki i wybrać inne metody. Jedną z nich jest in vitro, które wykonuje się zwykle po 4 nieudanych inseminacjach. Jest to metoda o większej skuteczności, choć i ona nie gwarantuje powodzenia. In vitro proponuje się również kobietom z tak zwaną małą rezerwą jajnikową – gdy pozostaje mało jajeczek (ze względów przedwczesnego wygasania czynności jajnika lub zbliżający się okres pokwitania) – ponieważ zwiększa ono szansę na zapłodnienie w sytuacji, gdy pozostaje niewiele czasu.
Jak wybrać ośrodek leczenia niepłodności?
Zwykle diagnostyką i leczeniem niepłodności zajmują się specjalistyczne ośrodki, nie każdy ginekolog w poradni ma możliwości wykonania skomplikowanych badań i procedur. Najlepszą opcją jest przedyskutowanie tego z naszym lekarzem, który być może przekieruje nas w odpowiednie miejsce do kliniki gdzie sam pracuje lub poleci nam innego lekarza, który się tym zajmuje. Każdy lekarz powinien znać swoje ograniczenia i w razie zajścia konieczności przekazać pacjentkę do innego specjalisty.
Czy wiesz że: konieczne jest powiedzenie lekarzowi prowadzącemu ciąże o fakcie, iż dziecko pochodzi z zabiegu wspomaganego rozrodu? Ciąża i dziecko niczym nie różnią się od poczętych naturalnie, jednak sugeruje to problemy ginekologiczne u pacjentki i może być wskazówką, by zwrócić baczniejszą uwagę na jej przebieg ciąży i porodu.
Możemy oczywiście również posiłkować się poszukiwaniami w internecie, jednak jeśli to nasz ginekolog przekaże nas innemu lekarzowi, ma on możliwość również przedyskutowania z nim naszego przypadku, przedstawienia szczegółowej historii medycznej i ewentualnej późniejszej współpracy po zakończeniu leczenia niepłodności. Klinika czy lekarz znaleziony na własną rękę również może połączyć siły i uzyskać informacje od naszego ginekologa, jednak proces ten zwykle bywa łatwiejszy wśród zespołów i specjalistów stale ze sobą współpracujących. Inseminacja może być również wykonana na fundusz NFZ, trzeba tylko znaleźć odpowiednie placówki. Wiele par jednak decyduje się na wykonanie badań i zabiegu prywatnie. Ceny takich zabiegów różnią się w wielu placówkach i wahają się od 700 do 2100 zł. Należy do tego doliczyć koszty wcześniejszej diagnostyki. Cena różni się m.in. w zależności od tego czy korzystamy z nasienia partnera, banku spermy, czy metody selekcji plemników. Ponowna próba zapłodnienia zwykle kosztuje mniej, jeśli wykonujemy ją w tym samym ośrodku.
Droga do wymarzonego potomstwa bywa trudna i boryka się z tym wiele par. Nie należy zapominać, że jest to rzecz normalna i nie powinna być powodem do wstydu. Każdy z nas choruje, ma takie, czy inne dolegliwości, a płodność również jest cechą osobniczą. W trakcie nieudanych prób należy przede wszystkim przeprowadzić dokładną diagnostykę obojga partnerów, a następnie dopiero podejmować próby wspomagania rozrodu.