Miliony osób na świecie cierpi na zaburzenia układu ruchu, które mogą być wynikiem urazów, chorób mięśni lub kości, np. rdzeniowy zanik mięśni oraz uszkodzenia układu nerwowego. Wśród tej ostatniej grupy można wyróżnić udar mózgu, stwardnienie rozsiane, chorobę Parkinsona, oraz chorobę Huntingtona. Choroba Huntingtona należy do grupy schorzeń, w jakich występują ruchy pląsawicze, których dotyczy ten artykuł.
Czym są ruchy pląsawicze?
Są one nagłymi, mimowolnymi, nieregularnymi ruchami, które nie mają celu. Ich siła jest pełna, a choremu trudno jest nad nimi zapanować. Ruchy pląsawicze często nakładają się na ruchy zamierzone zaburzając je i utrudniając wykonanie czynności. Obejmują one zarówno mięśnie kończyn, jak i twarzy, czy tułowia. Ruchy pląsawicze ustępują w czasie snu, a są nasilane przez emocje [1][2].
Objawy ruchów pląsawiczych
Ruchy pląsawicze same w sobie są objawem wynikającym z uszkodzenia lub zaburzenia pracy mózgu. Obszarem odpowiadającym za kontrolę ruchu istotnym w przypadku ruchów pląsawiczych jest układ pozapiramidowy. W zależności od przyczyny nieprawidłowego funkcjonowania tej części mózgu, wspomniane mimowolne, nieregularne ruchy mogą pojawiać się coraz częściej, być coraz silniejsze i poważnie utrudniać życie codzienne pacjenta. Z drugiej strony, o ile przyczyna jest odwracalna, mogą one stawać się coraz słabsze i zniknąć [1][2].
Przyczyny ruchów pląsawiczych
Ruchy pląsawicze mogą być nabyte lub wrodzone, czyli występować w wyniku wrodzonych, genetycznych chorób lub być następstwem dynamicznych stanów zaburzających pracę mózgu, których da się unikać, przeciwdziałać im i je leczyć. W pierwszej grupie można wymienić następujące przypadłości: pląsawica Huntingtona, choroba Wilsona, dziedziczna niepostępująca pląsawica, neuroakantocytoza, zanik jądra zębatego, czerwiennego, gałki bladej i jądra niskowzgórzowego (DRPLA).
Zapamiętaj: Ruchy pląsawicze są nagłymi, mimowolnymi, nieregularnymi ruchami, które nie mają celu. Ich siła jest pełna, a choremu trudno jest nad nimi zapanować.
Do drugiej grupy zaliczają się: pląsawica ciężarnych, niedotlenienie okołoporodowe, ciężka żółtaczka okołoporodowa, krwiak podtwardówkowy, czerwienica prawdziwa, udar mózgu, toczeń rumieniowaty układowy, choroba Addisona, niedoczynność przytarczyc, nadczynność tarczycy, choroby zakaźne: pląsawica Sydenhama, wirusowe zapalenie opon mózgowych, zażywanie leków: lewodopa i inne leki dopaminergiczne, neuroleptyki, sole litu, fenytoina, doustne środki antykoncepcyjne oraz nadużywanie alkoholu [1][2]. Wszystkie wymienione schorzenia, czy stany organizmu powodują zaburzenie pracy ośrodkowego układu nerwowego, co może doprowadzić do wystąpienia ruchów pląsawiczych. Należy jednak mieć na uwadze, że w niektórych przypadkach wystąpienie pląsawicy będzie niezwykle rzadkie, np. używanie doustnych środków antykoncepcyjnych, a w innych, np. chorobie Huntingtona, pląsawicy Sydenhama, czy przy przedawkowaniu wymienionych powyżej leków występowanie pląsawicy będzie bardzo częste i będzie ona głównym objawem tych chorób.
Leczenie ruchów pląsawiczych
Leczenie ruchów pląsawiczych zależy oczywiście od przyczyny ich wystąpienia. W przypadku zaburzeń metabolicznych/hormonalnych, np. nadczynności tarczycy, choroby Addisona należy wyrównać poziom hormonów i innych substancji w organizmie, np. jonów, a następnie wdrożyć suplementację hormonalną na stałe, aby utrzymać prawidłowy metabolizm. Gdy przyczyną pląsawicy są leki, czy alkohol należy odstawić te substancje i leczyć pacjenta objawowo do czasu ustąpienia ruchów pląsawiczych. W przypadku infekcji oczywistym działaniem jest zwalczanie drobnoustroju, który ją wywołał. W przypadku choroby Huntingtona nie ma metody, dzięki której pacjent wyzdrowieje, pląsawica będzie postępować, a leczenie ma na celu tylko poprawienie wydolności i samopoczucia pacjenta [1][2].
Ruchy pląsawicze u dzieci
Jako przyczyny ruchów pląsawiczych zostało wymienionych kilka przypadłości dotyczących tylko dzieci i to już od pierwszych godzin życia. Niedotlenienie i ciężka żółtaczka noworodków mogą wystąpić w wyniku nieprawidłowej ciąży, gdzie jej rozwiązanie, czyli poród może być często wymuszony dla dobra matki i dziecka. W pierwszym przypadku, to brak tlenu uszkadza neurony układu pozapiramidowego zaburzając funkcję ruchu, a w drugim nagromadzona w ciele dziecka bilirubina niezwiązana, która ma zdolność odkładania się w strukturach mózgu. Na szczęście takie zagrożone ciąże są pod intensywną opieką ginekologiczną, a dzieciom niezwłocznie jest udzielana pomoc polegające na natlenieniu, czasem podaniu leków ochraniających neurony, a w przypadku żółtaczki fototerapia, która obniża poziom bilirubiny [1][2].
Czy wiesz że: w średniowieczu wybuchały epidemie, w czasie których grupy ludzi tańczyły w nieskoordynowany sposób? Prawdopodobnie wiązało się to ze spożyciem sporyszu, ale czasem mogło być wywołane przez infekcje, a taniec był po prostu pląsawicą. Z tego okresu pochodzi także dawna nazwa pląsawicy Sydenhama - taniec św. Wita (patron epileptyków), a określenie to jest związane prawdopodobnie z podobieństwem do padaczki.
Kolejnym przykładem ruchów pląsawiczych w wieku dziecięcym jest pląsawica Sydenhama, która powstaje w wyniku infekcji bakterią z grupy paciorkowców. Układ odpornościowy dziecka tworzy przeciwciała przeciwko białkom bakterii, aby ją zniszczyć. Niestety przeciwciała te czasem błędnie rozpoznają części mózgu jako wrogie białka i również je niszczą. Uszkodzenie układu pozapiramidowego tak jak w innych przypadkach skutkuje wystąpieniem pląsawicy. Na szczęście po zwalczeniu choroby i spadku liczby przeciwciał ruchy pląsawicze ustępują i już nie powracają [1][2]. Także wirusowe zapalenie opon mózgowych poprzez podrażnienie i zakażenie mózgu może powodować zaburzenie jego pracy i wystąpienie pląsawicy. Więcej informacji o zapaleniu opon mózgowo rdzeniowych znajdują się w tym artykule [1][2]. Warto pamiętać, że oprócz przyczyn pląsawicy charakterystycznych dla wieku dziecięcego u młodych osób mogą wystąpić także zaburzenia hormonalne, zatrucia i urazy, które także mogą prowadzić do jej wystąpienia [1][2].
Pląsawica jest poważnym schorzeniem znacznie utrudniającym codzienne funkcjonowanie. Polega na nieregularnych, mimowolnych, bezcelowych ruchach ciała i może występować w każdym wieku, a w zależności od przyczyny być wyleczalna lub nie. Jedną z najcięższych chorób w której występują ruchy pląsawicze jest choroba Huntingtona, czyli dziedziczne postępujące upośledzenie funkcji ruchu.