W czasach powszechnego dostępu do internetu bardzo łatwo jest znaleźć “ekspertów” w niemal każdej dziedzinie, wyrażających bez ogródek swoje zdanie na forach internetowych i portalach społecznościowych. Często nie mają oni podstawowej wiedzy na dany temat, ale czują bardzo silną potrzebę, aby cały świat poznał ich zdanie. Co więcej, lubią, gdy inni przyznają im rację, są żądni pochwał. Choć ciężko w to uwierzyć, istnieje grupa osób o zupełnie odmiennym zachowaniu – czują oni paniczny lęk przed wyrażaniem swojej opinii, unikają wypowiedzi publicznych, a przyjmowanie komplementów przyprawia ich o dreszcze. Nie wynika to jednak z ich specyficznego charakteru, lecz jest objawem zaburzenia zwanego doksofobią. Na czym polega ta tajemnicza choroba i jak przebiega jej leczenie?
Co to jest doksofobia?
Doksofobia jest to rodzaj fobii, charakteryzujący się lękiem przed wyrażaniem opinii lub otrzymywaniem pochwał. Nazwa doxophobia pochodzi z języka greckiego, w którym dox oznacza opinię, zaś phobia – strach. Doksofobia zaliczana jest do fobii społecznych, a osoby cierpiące na nią, często mają problemy z niską samooceną. Pragną znajdować się poza zasięgiem uwagi innych ludzi, aby uniknąć konieczności wypowiadania się na dany temat i wyrażania swojej opinii. Nie lubią otrzymywać komplementów- czują wówczas dyskomfort i zażenowanie, nie potrafią odpowiednio zareagować. Doksofobia jest uważana za bardzo rzadkie zaburzenie psychiatryczne, dlatego brak jest dokładnych danych dotyczących częstości jej występowania w populacji.
Objawy doksofobii
Chorzy na doksofobię unikają sytuacji, które wiążą się z koniecznością wyrażania własnej opinii- nie uczestniczą w dyskusjach czy konferencjach, na których musieliby prezentować własny punkt widzenia. Panicznie boją się wyśmiania, odrzucenia, spotkania z niezrozumieniem otoczenia. Wolą nie angażować się w sprawy publiczne, pozostając w cieniu.
Czy wiesz że: schorzeniem pokrewnym z doksofobią jest allodoksafobia, charakteryzująca się lękiem przed słuchaniem opinii innych ludzi?
Nie są pewni swoich przekonań, nie potrafią przekonywać innych do własnych racji, dlatego ich głośno nie wygłaszają. Bardzo często mają zaniżoną samoocenę, czują się niekompetentni do wypowiadania się na powszechne tematy. Przez otoczenie pacjenci chorzy na doksofobię, są postrzegani jako osoby skromne, nieśmiałe, zamknięte w sobie. Nawet gdy osiągną jakiś sukces, nie lubią otrzymywać pochwał, wolą być “cichymi bohaterami”. Znalezienie się w sytuacji wymuszającej na chorym wyrażenie swojego zdania, a w nasilonych przypadkach nawet sama myśl o takiej sytuacji, wywołuje w nim lęk, dyskomfort, duży niepokój. Może on wówczas prezentować następujące objawy fizyczne:
- ból i zawroty głowy;
- dreszcze;
- nadmierne pocenie się;
- szumy uszne;
- uczucie duszności i kołatania w klatce piersiowej;
- spłycenie i przyspieszenie oddechu;
- nudności i bóle brzucha;
- suchość w ustach.
Objawami psychicznymi, typowymi także dla innych typów fobiii są:
- poczucie braku kontroli;
- myślenie katastroficzne charakteryzujące się ciągłą obawą o własne zdrowie i życie;
- poczucie winy i obwinianie się;
- częste zmiany nastrojów, rozdrażnienie;
- ciągłe uczucie lęku i niepokoju;
- wycofywanie się z otoczenia;
- trudności w skupianiu uwagi, problemy z koncentracją.
Nie u każdego pacjenta chorego na doksofobię występują takie same objawy, a także ich nasilenie może być bardzo zmienne. W każdym przypadku jednak, choroba bardzo utrudnia im codzienne funkcjonowanie, zmuszając chorych do wycofania się z życia społecznego i unikania kontaktów międzyludzkich.
Przyczyny doksofobii
Jednoznaczna przyczyna odpowiadająca za powstawanie doksofobii nie została dotychczas zidentyfikowana, ale tak jak w innych rodzajach fobii, w jej powstawaniu uczestniczą zarówno czynniki zewnętrzne np. traumatyczne przeżycia, jak i indywidualna predyspozycja genetyczna. Występowanie chorób psychicznych w rodzinie zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na doksofobię. Osoba, która spotkała się w dzieciństwie z ostrą krytyką własnej opinii lub skompromitowała się w sytuacji publicznej, w przyszłości może rozwinąć objawy doksofobii.
Leczenie doksofobii
Doksofobia wymaga leczenia, ponieważ chory nie jest w stanie przez całe życie unikać sytuacji, w których jest proszony o wyrażenie swojego zdania lub chwalony za osiągnięty sukces. Niektórych chorych lękiem napawa samo wyobrażenie sobie takiej sytuacji, więc tym bardziej powinni oni udać się po pomoc do specjalisty.
Zapamiętaj: Doksofobia jest to rodzaj fobii, charakteryzujący się lękiem przed wyrażaniem opinii lub otrzymywaniem pochwał.
Leczeniem doksofobii zajmują się psychiatrzy oraz psychoterapeuci. Nie u każdego pacjenta z tym rodzajem fobii można zastosować taki sam sposób leczenia – zależy to od nasilenia objawów, a także oczekiwań chorego. Często najbardziej efektywne okazuje się połączenie kilku sposobów terapii np. psychoterapii i leczenia farmakologicznego. Leki w przypadku doksofobii są jedynie uzupełnieniem psychoterapii i należy przyjmować je krótkotrwale, pod kontrolą psychiatry. Nie zapewniają one trwałego wyleczenia z fobii, lecz łagodzą najbardziej uporczywe objawy, takie jak lęk, niepokój i obniżony nastrój. W terapii doksofobii znalazły zastosowanie preparaty o działaniu:
- przeciwlękowym;
- uspokajającym;
- przeciwdepresyjnym.
Terapia doksofobii
Psychoterapia jest najlepiej poznanym, przynoszącym długofalowe efekty sposobem leczenia doksofobii. Pacjent podczas sesji terapeutycznych rozmawia z terapeutą o swoich lękach, obawach i sytuacjach, które są dla niego najbardziej traumatyczne. Wspólnie wypracowują oni nowy sposób rozwiązywania problemów i starają się wpłynąć na zmianę nieprawidłowych schematów myślenia chorego. Psychoterapeuta stopniowo nakłania pacjenta do wyrażania opinii na różne tematy, aż wreszcie przestaje być to dla niego źródłem lęku. Chory zyskuje świadomość, że ma prawo mieć własne zdanie i uczy się nie przejmować opinią innych. Pod wpływem psychoterapii udaje mu się zrozumieć, że jest wystarczająco dobry, by otrzymywać pochwały za dobrze wykonane zadania. Przestają być one dla niego źródłem frustracji i wstydu, a zaczyna czerpać z nich dumę i satysfakcję. Osiągnięcie takich efektów jest procesem długotrwałym, ale rzetelna współpraca z terapeutą, daje choremu szansę na całkowite wyleczenie.
Poza leczeniem farmakologicznym i psychoterapią, pomocne w terapii doksofobii są także:
- medytacja;
- nauka technik panowania nad stresem;
- hipnoterapia.
Doksofobia jest to rodzaj fobii, objawiający się panicznym lękiem przed wyrażaniem własnych opinii i obawą przed otrzymywaniem pochwał. W jej powstawaniu uczestniczy wrodzona predyspozycja genetyczna oraz traumatyczne przeżycia, związane zazwyczaj z krytyką poglądów przez inne osoby. Nie należy ignorować objawów tego rodzaju fobii, ponieważ bardzo utrudnia ona choremu codzienne funkcjonowanie, zmuszając go nierzadko do wycofania się z życia społecznego. Skuteczną metodą leczenia doksofobii jest psychoterapia, która w większości przypadków może zapewnić trwałe wyleczenie.