Ciąża oraz połóg to ciekawy i specyficzny okres życia każdej matki. Ciało kobiety zmienia się pod wpływem hormonów oraz rosnącego w ciele kobiety płodu. Czy fizjoterapia jest potrzebna i bezpieczna dla kobiet w tych okresach? Jakie ćwiczenia wykonywać? A jakich ćwiczeń nie wykonywać?
Czy fizjoterapia w ciąży jest bezpieczna?
Aktywność fizyczna oraz fizjoterapia są bardzo ważne podczas ciąży. Należy jednak pamiętać, że każda ciąża i ciężarna są inne. Decyzję o intensywności i rodzaju aktywności fizycznej powinien podjąć lekarz ginekolog znający pacjentkę i przebieg jej ciąży. Tak samo powinno być jeżeli chodzi o rozpoczęcie fizjoterapii. Fizjoterapia powinna być także prowadzona przez wykwalifikowanych fizjoterapeutów, którzy specjalizują się w fizjoterapii kobiet w ciąży.
Kiedy fizjoterapia w ciąży jest wskazana?
Jednym z głównych powikłań ciąży są obrzęki kończyn dolnych. W profilaktyce przeciwobrzękowej wykorzystywany jest manualny drenaż limfatyczny, kinezyterapia, terapia ułożeniowa czy kompresjoterapia albo aplikacje Kinesiology Tapingu. Kolejnym problemem, z którym zmagają się ciężarne, są bóle kręgosłupa albo stawów. Fizjoterapia bardzo pomaga przy zmniejszeniu bólu kręgosłupa, a nawet jego wyeliminowaniu. Kobiety zmagające się z otyłością również skorzystają z zajęć z fizjoterapeutą. Spadek masy ciała i utrzymanie prawidłowego BMI oraz przyrostu masy podczas ciąży jest bardzo ważne. Masa matki wpływa na kondycję i zdrowie przyszłego dziecka. Dzieci ciężarnych matek narażone są na cukrzycę oraz na otyłość. Poród dzieci z większą wagą jest również utrudniony i bardzo często konieczne jest cesarskie cięcie. Elementy fizjoterapii pokazywane są w szkołach rodzenia. Umiejętność prawidłowego oddychania i parcia ułatwia poród i przygotowuje psychicznie ciężarną.
Fizjoterapia w ciąży w I trymestrze
Głównym elementem fizjoterapii w I trymestrze jest profilaktyka obrzęków. Płód jest wtedy mały, dlatego najczęściej ciężarna nie odczuwa jeszcze bólów kręgosłupa spowodowanych obciążeniem. W profilaktyce anty obrzękowej wykorzystuje się wcześniej wspomniany manualny drenaż limfatyczny, kinezyterapię, terapię ułożeniową, kompresjoterapię oraz aplikację Kinesiology Tapingu. Każdy z tych zabiegów powinien być wykonywany przez doświadczonego fizjoterapeutę, który specjalizuje się w terapii ciężarnych. Manualny drenaż limfatyczny powinień być wykonywany powoli, z zachowaniem kierunku drenażu od obwodu w stronę w stronę ujść żylnych. Ilość i częstość wykonywanych zabiegów zależy od osobistej potrzeby pacjentki. Kolejnym etapem terapii anty obrzękowej jest stosowanie kompresjoterapii albo manualnej albo za pomocą specjalnych pończoch uciskowych, wielowarstwowych bandaży albo za pomocą aparaty do masażu pneumatycznego. Kinezyterapia to ćwiczenia polegające na aktywacja dystalnych części kończyn oraz specjalnych ćwiczeniach oddechowe torem przeponowym. Mają one za zadanie zwiększyć powrót żylny i chłonny, przez co zapobiega się i leczy obrzęki. Kinesiology Taping to bardzo popularna metoda polegająca na przyklejaniu specjalnych długich plastrów na ciało. Plastry powodują zwiększenie przestrzeni pod skórą, przez co ułatwiony jest odpływ chłonki. Zmniejszają się obrzęki oraz redukowany jest ból ciała.
Fizjoterapia w ciąży w II trymestrze
Wraz z upływem czasu i wzrostem płodu kręgosłup ciężarnej jest coraz bardziej obciążony. Dochodzi do pogłębienia lordozy lędźwiowej, obciążenia stawów kolanowych i skokowych. Wraz ze wzrostem obwodu brzucha zmienia się środek ciężkości kobiety, przesuwa się on do przodu i ku dołowi. Ból kręgosłupa szyjnego oraz lędźwiowego to jedne z najczęściej zgłaszanych dolegliwości przez ciężarne. Aby zmniejszyć dolegliwości, stosowany jest masaż odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa, specjalne ćwiczenia z piłką rehabilitacyjną, kinezyterapia, Kinesiology Taping oraz aktywność fizyczna- pływanie albo joga. Aktywność fizyczna, jeżeli nie ma przeciwwskazań zdrowotnych, jest najlepszą formą profilaktyki antyobrzękowej i antyzakrzepowej. W II trymestrze ważne jest również nauczenie się podstawowych ćwiczeń oddechowych, są one pomocne podczas porodu. Ćwiczenia mięśni dna miednicy, czyli tak zwane mięśnie Kegla pomagają wzmocnić je, co ułatwia poród drogami natury. Świadome rozkurczanie tych mięśni jest elementem, który może pozwoli nam uniknąć nacięcia krocza, które może wiązać się z poważnymi powikłaniami. Ćwicząc te mięśnie, wzmacniamy dno macicy, co może pomóc nam z ewentualnymi kłopotami z nietrzymaniem moczu.
Czy wiesz że: połóg to okres po porodzie, trwa 6 tygodni?
Fizjoterapia w ciąży w III trymestrze
III trymestr ciąży wiąże się z największym obciążeniem kręgosłupa i kończyn. Fizjoterapia i aktywność fizyczna powinna być stale kontrolowana przez lekarza ginekologa. Jeżeli ciąża jest prawidłowa i nie ma żadnego zagrożenia, terapia nadal może być prowadzona. W tym okresie obrzęki mogą być największe, a nauka prawidłowego oddychania pozwala nie tylko przygotować się do porodu, ale również uspokoi i wyciszy przyszłą mamę.
Jakich ćwiczeń nie można wykonywać w ciąży?
W pierwszym etapie ciąży nie zaleca się zabiegów ciepłolecznictwa, elektroterapii i magnetoterapii. Terapie te mogą doprowadzić do utraty ciąży. Każde ćwiczenia i zabiegi powinny być wcześniej skonsultowane z ginekologiem prowadzącym ciąże. Każda ciąża i ciężarna jest inna. Dlatego jedno ćwiczenie może być zakazane, a dla innej ciężarnej wskazane podczas ciąży. Newralgicznym okresem ciąży jest również ostatni trymestr. Jeżeli ciężarna ma zagrożoną ciąże albo grozi jej poród przedwczesny, to nie jest wskazane wykonywanie żadnych ćwiczeń.
Fizjoterapia po porodzie
Fizjoterapia po porodzie jest bardzo ważna. Poród drogami natury może powodować powstanie rany w kroczu kobiety. Rana taka goi się 2-3 tygodnie, w zależności od ciała kobiety. Dopiero po okresie połogu, czyli około 6 tygodni po porodzie należy rozpocząć aktywność fizyczną. Fizjoterapia po takim porodzie głównie polega na treningu mięśni dna miednicy. Ich ćwiczenie może pomóc z problemami z nietrzymaniem moczu oraz bolesnym współżyciem po porodzie. Jeżeli poród był poprzez cesarskie cięcie, to fizjoterapia polega na mobilizacji blizny po cięciu oraz na pracy z mięśniami prostymi brzucha.
Zapamiętaj: W pierwszym etapie ciąży nie zaleca się zabiegów ciepłolecznictwa, elektroterapii i magnetoterapii. Terapie te mogą doprowadzić do utraty ciąży.
Ciąża to bardzo wymagający okres w życiu kobiety. Ciało ulega dużym zmianom i fizjoterapia pomoże kobiecie przejść przez te zmiany z dużym spokojem i ze zmniejszonym bólem. Pamiętajmy, aby ćwiczenia i zabiegi dobierać indywidualnie pod opieką lekarza ginekologa.